نام:احمد
شهرت:خانی
نام پدر:الیاس

زندگینامە
احمدی خانی
شاعر و روشنفکر بزرگ کرد.
احمد خانی پسر الیاس و پدر بزرگ وی رستم نام داشت و لقب خود را از ایل خانیان که بخشی از آن در اطراف بوتان زندگی می کردند دریافت کردە است .اما خانوادە احمد خانی در زادگاە خود نماندە و به شهر بایزید کوچ کردند .
احمدی خانی در سال 1650 در بایزید به دنیا آمد و بر اساس منابع زندگی و آثار ادبی وی، نمایان میشود خاندان و تبار وی از قشر اعیان بودە و در رفاە زندگی کردەاند. احمدی خانی تمام اوقات زندگی خود را وقف سوادآموزی و گسترش فرهنگ و آگاهی سیاسی در جامعه کردی کرد. این دو جنبه مثبت را در خود بر میگیرد، اول تولید نوآوری ادبی یعنی شعر و دوم آموزش و تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان کرد از نظر سواد آکادمیک.
شاعر در سال 1707 در زادگاهش بایزید درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شدە است . معلومات داخلی نیز این تاریخ را تأیید می کند.علاوه بر این مدارک دیگری نیز داریم که این نظر را تأیید می کند: جمله عربی (تار خانی علی وبا) برای مرگ شاعر مشخص شدە است،( بە حساب حروف ابجد ) مورخ 1119 هجری قمری که معادل 1707 میلادی است و بین سال های 1707 تا 1708 میلادی می باشد.
کرد بودن و زبان کردی:
در کتاب (گفتگوهای خاورمیانه) آمده است: احمدی خانی از ابتدا می دانست که اجناس کردی بازاری ندارد (هدف نویسندە از بازار ، همان خواهان و خوانندە ادبیات کردی در ان زمان است)، یعنی کتاب هایی که به زبان کردی می نوشت به تعداد خوانندگان زیادی نمی رسید ، کە دو دلیل اساسی داشت : از طرفی زبان نوشتار. و مطالعه در آن زمان بیشتر عربی و فارسی بود و نویسندگان خاورمیانه از جمله نویسندگان کرد به این زبان ها کتاب می نوشتند.
احمدی خانی اولین شاعری است که از سران طوایف کرد به دلیل عدم اتحاد و تکیه بر مخالفان مردم کرد گله مند است.
همچنان کە احمد خانی گفتە است:
اگر توافقی داشتیم
وگرا انقلاب ما بود
رومی ها، عرب ها و غیریهودیان همه
همه ما برده بودیم
دین و مملکت ما را تکمیل کرد
ما دانش و حکمت را تحلیل کردیم
احمدی خانی به زبان کردی توجه زیادی داشتە است و زمانی که به زبان کردی شعر می سرود، نه تنها برای نوشتن به آن زبان، بلکه به عنوان موضعی در برابر مقامات حکومەتی و همزمان به عنوان نقد و گلایە از کردها بودە ، کە چرا ارادە خود را تسلیم صاحب منسبان و مقامات بیگانە میکنند.
محصولات:
عقیده ایمانی دست نوشتەای است درباره پنج رکن ایمان در اسلام و در سال 2000 در سوئد منتشر شد.
نوبهار بچەها، 1683، فرهنگ لغت عربی کردی بە لحن شعر، برای کودکان کرد تا زبان عربی را که در آن زمان زبان دین و علم بود بیاموزند. اولین بار در سال 1926 در راوندز منتشر شد.
مام و زین، 1692، اولین بار در سال 1919 در استانبول منتشر شد.[1]