عنوان: چاپ پول امارت سوران در کارخانه استا رجب

طبق منابع تاریخی، بیش از دو قرن پیش، میر محمد پادشاە رواندز، او می خواست که امارت سورانسوران از نظر مالی و اقتصادی مستقل باشد تا بتواند امور خود را اداره کند، کە چند نوع سکه در کارخانه استا رجب ضرب کرد، سکە ها از شامل: (یوزلخ، ریال، قروش، تنیگر، جلگ، خدابند، شای، میرانی)، کە از طلا، نقره، مقداری مس، فلزات و ترکیبات معدنی ساخته شده بودند.
در زمان او، یعنی بیش از دو قرن پیش، میر محمد پاشا بزرگ رواندزرواندز در امارت سوران، او چندین مرد توانا را برای نظارت بر امور امارت خود گذاشته بود، برخی از انها از جملە: سلیم عزیزخان به ریاست کارخانه صنعتی منصوب شد، بە تولید محصولات خانگی کشاورزی و دامداری،این کارخانه بالای رواندز که آن زمان قلات نامیده می شد جدا بود، در محل خانه محمد افندی کە به محمد نوروز معروف بود از نوادگان استا رجب.
وی همچنین استا ابراهیم ماویلی را به عنوان مهندس، استاد، ناظر خانه ها، پل ها، برج ها، قلعه ها، برنامه ریزی ساخت و ساز و دیوارها منصوب کرد.
حاجی مصطفی را به ریاست کارگران و بازرگانان و پیشه وران و بازرگانان و کاروانیان منصوب کرده بود.
وی همچنین (سلیم خان عولا بیگ) را به عنوان مسئول امور مالی، چاپ ارز و نظارت پولی بیت المال منصوب کرد.
(ملا خطی) به عنوان قاضی، رئیس ادارات معارف اجتماعی و علمی و سرپرست تمامی ملاها و علمای امارت، و خود میر محمد رهبر نیروهای مسلح و امیر امپراتوری شدە بود،و بە استا رجب نیز دو وظیفه محول شد: آنها ساخت و نگهداری توپ، سلاح و زرادخانه در طول جنگ بودند.
در کارخانه استا رجب این گونه سکه ها چاپ می شدند کە در داخل و اطراف امارت مورد استفاده قرار گرفتە بودند، مثل: (یوزلخ، پانزده قروش، ریال، هفت قروش، تنگار چهار قروش، جاق قروش، خدابند، ربع قروش، نیم قروش شاه)، كە صد لیره طلای عثمانی بود. و ان سکه ها از طلا، نقره، مس و فلز ساخته شده بودند،بر روی سکه ها اشاره به واحد پول امپراتوری شدە بود.
نکته مهم دیگر در مورد هوش و مهارت میر محمد، او می خواست که امارت سوران استقلال مالی و اقتصادی برای اداره امور خود داشته باشد، برای همین او چندین نوع ارز چاپ کرد و سپس آنها را معامله کرد، همانطور که حسین حزنی مکریانی در کتاب تاریخی شاهزادگان سوران ذکر کرده است، هەندێك لەو پارچە دراوانەی بینیویانە،
نوشت است که فقط با امیر رواندز ملاقات کرده است، آنها مس و تنیگیر نقره بودند،
این سه سکه هنوز نزد من است و یک طرف آن با خط زیبای فارسی (امیرمنصور محمد بیک) و روی دیگر آن (ضرب فی رواندز) نوشته شده است. دولت امیر بزرگ هشت سکه داشت، کە بە فرمان وی برای معاملە بازرگانی استفادە کرداند، و اسم سکە ها( یوزلخ، ریال، قروش، تنیگر، جلگ، خدابند، شای، میرانی)، هر کدام ارزش ها و قیمت های متفاوتی برای معامله داشتند. طبق منابع تاریخی، این سکه ها را بسیاری از قدیمی های رواندز و منطقه دیده بودند، حتی هر یک از رحمتی( (شاکر صدیق ابراهیم و شاکر آقا کاولکان)پنج قطعه از سکه های آن دوران حفظ شدە بود تاکە در این سکه ها در سال 1974 به دلیل جابجایی مردم از بین رفت.
تاریخ رواندز به سال های قبل از تأسیس امارت سوران برمی گردد، در اوایل قرن شانزدهم، رواندز یکی از پایتخت های این امارت بودە است، در اوایل دهه 1800، میر محمد، معروف به پادشاه بزرگ، رواندز را پایتخت امارت خود کرد، قدرت این امارت در دوران سلطنت او به اوج خود رسید تا اینکه در سال 1836 امارت در دوره عثمانی پایان یافت.[1]