کتابخانه کتابخانه
جستجو
  

کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!


گزینه های جستجو

  • همه گروه ها
  • آثار هنری
  • آمار و نظرسنجی
  • احزاب و سازمان ها
  • اسامی کردی
  • اصطلاحات
  • اماکن
  • اماکن باستانی
  • اندرز
  • انفال شدگان
  • ایل - قبیله - فرقه
  • بازی های سنتی کوردی
  • تاریخ و حوادث
  • تحقیقات مختصر
  • تصویر و توضیحات
  • تصویری
  • تکست های ایینی
  • حیوانات کردستان
  • دانش
  • دفترها
  • زندگینامە
  • ساخته شده در کردستان
  • سلاح های مورد استفاده در کردستان
  • سنت
  • شعر
  • شهدا
  • طنز
  • غذای کوردی
  • فرهنگ - پازل
  • گردشگری
  • گیاهان کوردی (گیاه و درختان)
  • متفرقه
  • محیط زیست کردستان
  • مدارک
  • مسائل زنان
  • منتشر شدەها
  • موزه
  • نقشه ها
  • کتابخانه
  • کلمات و اصطلاحات



  • همه زبان ها
  • کوردیی ناوەڕاست
  • Kurmancî
  • English
  • کرمانجی
  • هەورامی
  • لەکی
  • Zazakî
  • عربي
  • فارسی
  • Türkçe
  • עברית
  • Deutsch
  • Français
  • Ελληνική
  • Italiano
  • Español
  • Svenska
  • Nederlands
  • Azərbaycanca
  • Հայերեն
  • 中国的
  • 日本人
  • Norsk
  • Fins
  • Pусский

جستجوی پیشرفته      صفحه کلید


جستجو
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
جستجوی محتوا
روی جستجو کلیک کنید
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
ابزار
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
Dark Mode
زبانها
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
حساب من
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
جستجو ارسال ابزار زبانها حساب من
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
جستجوی محتوا
روی جستجو کلیک کنید
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
Dark Mode
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
...
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2025
 درباره
 آیتم تصادفی
 قوانین استفادە
 آرشیویست های کوردیپیدیا
 نظرات شما
 گرد آوریها
 کرونولوژیا از وقایع

  • 14-02-2025
  • 15-02-2025
  • 16-02-2025
  • 17-02-2025
  • 18-02-2025
  • 19-02-2025
  • 20-02-2025
  • 21-02-2025
  • 22-02-2025
  • 23-02-2025
  • 24-02-2025
  • 25-02-2025
  • 26-02-2025
  • 27-02-2025
 فعالیت ها - کوردیپیدیا
 کمک
موضوع جدید
اماکن
مرانه
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
ویسه
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
ويله
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
ینگیجه
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
کلکه جان
12-02-2025
سارا سردار
اماکن
کانی ميران
12-02-2025
سارا سردار
اماکن
هانە شیخان
04-02-2025
سارا سردار
اماکن
هليزآباد
04-02-2025
سارا سردار
اماکن
نيزل
04-02-2025
سارا سردار
اماکن
ننە
04-02-2025
سارا سردار
آمار
مقالات
  539,808
عکس ها
  115,586
کتاب PDF
  20,909
فایل های مرتبط
  111,617
ویدئو
  1,945
زبان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,699
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,675
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,601
عربي - Arabic 
34,070
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
21,570
فارسی - Farsi 
11,872
English - English 
7,949
Türkçe - Turkish 
3,703
Deutsch - German 
1,858
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
گروه
فارسی
زندگینامە 
4,940
اماکن 
2,960
شهدا 
1,034
کتابخانه 
797
تحقیقات مختصر 
620
اماکن باستانی 
441
تصویر و توضیحات 
353
آثار هنری 
263
شعر 
170
مدارک 
71
احزاب و سازمان ها 
49
موزه 
43
نقشه ها 
31
دفترها 
25
تصویری 
17
تاریخ و حوادث 
17
منتشر شدەها 
17
آمار و نظرسنجی 
13
ایل - قبیله - فرقه 
4
مسائل زنان 
4
انفال شدگان 
2
بازی های سنتی کوردی 
1
مخزن فایل
MP3 
552
PDF 
32,879
MP4 
3,150
IMG 
212,873
∑   مجموعا-همەباهم 
249,454
جستجوی محتوا
شهدا
پیشوا قاضی محمد
زندگینامە
کویستان داوودی
زندگینامە
منصور محمدنژاد
زندگینامە
حسین بلەخنکانلو اقدم
تصویر و توضیحات
معلم و دانش آموز مدرسه خبات...
خزانی دال و کشانی مەدلوول
کوردیپدیا دسترسی بە اطلاعات را بسیار آسان کرده است! نیم میلیون رکورد در جیب شما به لطف تلفن های همراه شما!
گروه: تحقیقات مختصر | زبان مقاله: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
اشتراک گزاری
Copy Link0
E-Mail0
Facebook0
LinkedIn0
Messenger0
Pinterest0
SMS0
Telegram0
Twitter0
Viber0
WhatsApp0
ارزیابی مقالە
نایاب
عالی
متوسط
بد نیست
بد
اضافه کردن به مجموعه
نظر خود را در مورد این مقاله بنویسید!
تاریخ آیتم
Metadata
RSS
به دنبال تصویر رکورد انتخاب شده در گوگل
به دنبال رکورد انتخاب شده در گوگل
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

خزانی دال و کشانی مەدلوول

خزانی دال و کشانی مەدلوول
خزانی دال و کشانی مەدلوول.
نووسینی: پێشەوا کاکەییپێشەوا کاکەیی
دوای وردبوونەوەم لە زمان (کوردیی ناوەندی) ، کە هەر زمانێک (دال: نیشاندەر، نیشانەگەر، ئاماژەپێکەر) و (مەدلوول: نیشانەکراو، ئاماژەپێکراو، ئاماژیاو، نیشانەی ئەو (شتە) بوو) ی خۆی هەیە لەناو هەڵبەستدا؛ بەڵام ئەمەیان لەناو زمانی نووسینی خۆمدا پێی گەیشتووم، ئەویش لە ڕێی «هونەری زمان» و جووڵاندنی خودی هونەری ناو زمانەکەوەیە کە بتوانم وتارێکم پێ دەرهاوێژێت، نەک ئەوەی وتار بە هەڵبەستەوە بلکێنین. هەڵبەست خۆی زمانی هەیە و دەتوانێت وتار بەرهەم بهێنێت، نەک وتار قووت بدات و وتاری پێنەبێت! وتاری چەمکی (خزانی دال و کشانی مەدلوول) ڕادەگەیەنم کە لە پەرتووکی: ئۆقیانووسیا بە تامی هەڵبەستئۆقیانووسیا بە تامی هەڵبەست دا بەرجەستەم کردووە و لە دوو کاری پێشووتریشدا وەک «نیشانەناسی» کارم کردووە بە ناوی: (زەریا و بەستەڵکی باشوور بە تامی هەڵبەست) و کەمێک لە (گەڕانەوەم بۆ ئەفریقا) و هەڵبەستی (مەکە لە مەککە مینەی نانەجیب کە هۆشی هەر لای مەمکە!) . ئەم سیستمە زمانییەی (خزانی دال) و (کشانی مەدلوول) م بەرجەستە کردووە؛ بەڵام لێرەدا وەک بناغەیەکی هەڵبەستی وتارەکەم ڕایدەگەیەنم و کردارەکەیشم پەرتووکەکەی (ئۆقیانووسیا بە تامی هەڵبەست) ە. خزانی دال، جیایە لە «دال» و کشانی مەدلوولیش جیایە لە «مەدلوول»ی هەڵبەست… بەڵکوو دەرگایەکی تر بەسەر ڕووبەری هەڵبەستدا دەکەمەوە.
خزانی دال: (خزانی نیشانەدەر، خزانی نیشانەگەر، خزانی ئاماژەپێکەر) خۆدۆزینەوە و خۆڕێکخستنەوەیە دوای جووڵە و ترازانی لە دال. خزانی دال، لە ڕێی «کشانی دال»‌ەوە، خزانی دال درووست دەبێت و بەمەیش هەر خۆی کشانی مەدلوول بەرهەم دەهێنێت. چونکە «زمانی ناو زمان» وەک (پنت، هەناسە، ترازان-جووڵە) یە و بە (ترازان-جووڵە) ئەوا خزانی دال درووست دەکات و بەمەیش کشانی مەدلوول بەرهەم دەهێنێت. هەر زمانێک دال و مەدلوولی جیایە، لە ڕێی دال و مەدلوولیشەوە دەگەیت بەوەی کە دال خۆی چی لێ بەرهەم بهێنین.
کشانی مەدلوول: (کشانی نیشانەکراو، کشانی ئاماژەپێکراو، کشانی ئاماژیاو، کشانی نیشانەی ئەو (شتە) بوو) لە لێککشانی وشەیەک یان دوو وشە یان زیاتر سەر هەڵدەدات و بەمەیەش چەمک و واتایەکی تر بەرهەم دەهێنێت کە لە خودی مەدلوولدا هەیە. کشانی مەدلوول، پاڵەپەستۆی واتای دالە لەسەر مەدلوول، بەمەیش مەدلوول بەرەو ئەوە هەنگاو دەنێت کە «دال» لێک بتترازێنێت تا خۆی لە کشانی مەدلوولدا ببینێتەوە. هەر وەک چۆن دال و مەدلوول بێ یەکتر نیشانەناسی بەرهەم ناهێنن، ئەوانیش بێ یەکتر ناتوانن سیستمە زمانییەکە لە خزان و کشاندا بەرهەم بهێنن. یانی خزان و کشان، (چڕی و جیڕیی زمان) ە لەناو دال و مەدلوولی هەمان زماندا.
خودی دال کە «وشە»یە و لای (سۆسێر) یش وشە دوو ڕەگەزی هەیە کە لە جیاوازییەوە سەرچاوە دەگرێت، ئەویش: «وێنەی دەنگ» کە شێوەی گۆکردن و دەربڕینی خودی وشەکەیە. هەر ئەم شێوەی گۆکردنەیە وێنە دەنگییەکە دەگوازێتەوە بۆ خزانی دال. واتە، خزانی دال لە دەنگەدەنگی وێنە و شێوەی جیاوازی مەدلوول لە ئاوێنەی دالدا درووست دەبێت. لەگەڵ ئەوەیشدا، «چەمک و واتا» ئەو شتانە لە دەوری خۆی کۆ دەکاتەوە کە هێماکە دەری دەخات. کە «ئاماژە-هێما»ش زانستێک بۆ ڕوانگەی دال و مەدلوولی بەرهەم هێناوە تاوەکوو پەیوەندیی نێوان «ئاماژەناسی» و «زمانناسی» درووست بکات. بە درووستکردنی ئاماژەناسی و زمانناسییش لەسەر یەکتر، توولەڕێیەکانی ئەم پەیوەندییە لەسەر دال و مەدلوول و بە چەقبوونییەتی، بۆیە دال لەسەرخۆی درز درووست دەکات، ئەم درزە جۆری خزانە. کە خزانێکی جووڵەییە، واتە ترازان-جووڵەیە؛ چونکە دال لە جێی خۆیشیەوە، وێنەی جووڵاوی خۆی هەر نیشان دەدات، بۆیە وێنەیەکی تر لە ڕێی خزانەوە نیشانی زمان دەداتەوە.
-وێنەی خزانی دال-، نیشاندانی وێنەیەکی دیکەی نیشانەناسییە لەسەر لاکەلەوە یان بە لاری. کە دال خۆی وێنەیەکی دوو لایەنە لە نیشانە پێشکەش دەکات، نیشانە لە فۆڕم یاخود «وێنەی دەنگی»، بەڵام وێنەی خزانی دال ئەوەیە کە نووسەر خۆی دەیکێشێت و بەردەنگ دەبێت بچێتە ناو قووڵاییی زمانەوە تا وێنە لارەکە ببینێت و ڕاستی بکاتەوە. کە وێنەکە خۆیشی ڕاستە، بەڵام لە ئەنجامی لەتبوونی وشەکەوە، وەک ئەوەی بەشێکی وێنەکە ڕۆیشتبێت و وێنەیەکی دیکەی درووستکردبێت؛ لە کاتێکدا، وێنە ڕاستەقینەکە هەر خۆی دوو بەشە، بەڵام بە یەک وشەییش وێنەیەکی دیکەیە. بەردەنگ هەمیشە ئەو وشانە بە یەک وشە دەبینێت، بۆیە یەک وێنەی لێ دەخوێنێتەوە. (لێرەدا قسە لەسەر وشەی فرەواتایی نییە، بەڵکوو لەسەر وشەی ناو زمانەکە خۆیەتی!) کاتێک وشەکە لەسەر دال ترازان درووست دەکات، ئەم جووڵەیە دەبێتە هۆی ئەوەی وێنەیەکی دیکەی هەمان دال درووست بکاتەوە.
-وێنەی کشانی مەدلوول- واتە کشانی چەمکێک بۆ وێنەیەکی فراوانتر. ئەم کشانە وێنەییە لە ئەنجامی چەند وشەیەکەوە درووست دەبێت کە بە هەموویان یەک وشە درووست دەکەن. واتە چەند وێنەیەکن و بە هەموویان یەک وێنە درووست دەکەن. دواتر ئەم وشەیە لە کشانەوە بەرەو خزانەوە دەچێت. کە دیسانەوە جارێکی دیکە، خزانی دال درووست دەکاتەوە. یانی کاتێک ئەگەر وێنەکە ڕاستەوخۆ لە کشانی مەدلوولەوە سەرچاوەی گرتبێت، ئەوا وێنەکەیان لێک دەکشێنینەوە بۆ دال. دالیش خۆی خزان درووست دەکاتەوە.
وێنەی خزانی دال و کشانی مەدلوول کە لە ئەنجامی (خزان و کشان) ەوە سەرچاوە دەگرێت، چڕی و جیڕی وێنە زمانییەکە دەبینین. ئەوسا هەم نیشانەی بن دال و هەم مانای کشانی مەدلوولیش دەزانین کە بەرەنجامی پەیوەندییەکی ڕێککەوتنی خودی زمانی ناو زمانەکەیە، بەڵام زمانناسێکی دەوێت تا دەری بخات و وێنەکان پێکەوە بلکێنێتەوە و لێکیان بترازێنێتەوە. بەمەیش هەم وێنەی جووڵاو و هەم جیگیریشمان نیشان دەدات.
لێرەدا لەسەر هزری ناو زمان قسە دەکەین، زمانەکە هەیە، بەڵام چونکە بە دوو شێوە هەیە، شێوە باوەکە تێیدا هزر نییە. شێوە ناباوەکە هزرە و دال دەترازێنێت تا کشانی مەدلوولیش بەرهەم بهێنێت. لێرەدا لەسەر مەبەست و کۆد نییە، کۆدی وشە جیایە لەوەی باسی لێوە دەکەین. کاتێک باسی کۆدی وشە دەکەین یانی باسی دال دەکەین، لێرەدا باسی بن دال دەکەم، واتە خزانی کۆد و پیتەکان چۆن کۆدێکی تریان پێ بدەینەوە.
کردەی خزانی دال و کشانی مەدلوول:
نموونەیەک لە کردەی هەڵبەستی (پێشەوا کاکەیی) واتە وەردەگرم، کە ساڵی (2022) نووسراوە، تا بزانین خزانی دال لە کوێدا هەیە.
کە تۆ نەبیت مینا
بێبنەمام، نەمام ئاخ نەمامگیان! نە مام مینە،
هەڵمەبەستە درۆ و بیکەیتە پینە!
لە دڵما دەنێژم نەمام تا ببمە بنەما، گیان مینا! (1)
لێرەدا قسە لەسەر دال و مەدلوول نییە، کە وشەی «نەمام»ی دێڕی دووەم و وشەی «نەمام»ی دێڕی چوارەم، ئەوا «دال»ە و مەدلوولێکی بەرهەم هێناوە. بەڵکوو لێرەدا لەسەر وشەی «نەمام»ی دێڕی یەکەمە کە هەر لە دوای خۆی وشەی «نە مام» دەخزێت و کشانی مەدلوول درووست دەکات. ئەمە دەرکەوتنی خزانی زمان و کشانی زمانی هەڵبەستی بوو لە لام؛ بەڵام سەرەتای دەرکەوتنی ئەم خزانە و کشانە لە پەرتووکی: (زەریا و بەستەڵەکی باشوور بە تامی هەڵبەست) مدا ڕەنگیدایەوە، کە ساڵی (2021) نووسراوە، نموونەیەک لە هەڵبەستی (دوورگەی ئەسێنشن) وەردەگرین؛
هاتووم بڵێم لەوەتی هەم،
داربەڕووم و خۆم ڕاگرتووە،
کە بەڕووم تا بە ڕووی ئەم جیهانەدا بوەستمەوە،
هێزگەلێک نەیەن و پڕم بکەن لە شڵەژان،
لە قاوغی خۆم بێمە دەرەوە و
بڵێم ها ئەوە بوونم
کە ناهێڵن لەنێو خۆمدا بمێنمەوە! (2)
لێرەدا سەرەتای ئەم خزانە لە «بەڕوو»ی دێڕی سێیەمدا کە بەدوای خۆیدا خزانی «بە ڕوو»ی هەیە. کە بە ڕووی جیهاندا وەستاوەتەوە. لێرەدا خزانی دال کشانی مەدوولی بەرهەم هێناوەتەوە کە چۆن ڕووبەری جیهان لە مەدلوولدا جێ بکاتەوە.
ئەمانەی سەرەوە، سەرەتای سەرهەڵدانی خزانی دال و کشانی مەدلوولن، بەڵام کرداری خۆخزان و خۆڕێکخستنەوە لە پەرتووکی ئۆقیانووسیا بە تامی هەڵبەستدا جێبەجێ کردووە. (ئەوە هیچ لە سەرەتاکانی پڕۆژەی ئەم پەرتووکەدا بە ناوی «فەرهەنگۆکی ژانی وشەکان» کارم کردووە، دواتر کاری دیکەی تێدا کراوە، با ئەوە بۆ خوێنەر و لیکۆڵەر جێبهێڵم) ؛ بەڵام لێرەدا دوو نموونەی هەڵبەستی وەردەگرین بۆ ئەوەی خزانی دال و کشانی مەدلوول باشتر ڕوون بکرێتەوە و کاری لەسەر بکرێت. لە هەڵبەستی (ژینگەی خاوێن هەڵبەستی ناوێت) دا دەنووسم؛
بەڵام نانووشتێمەوە.-
دێمەوە، بێ نان و بێ نووشتە و بێ شت دێمەوە. (3)
ئەگەر بنواڕینە «نانووشتێمەوە» وەک دال وەربگرین، دەبینین ئەم دالە پاڵەپەستۆیەکی هەڵبەستی و زمانی لەسەرە و هەڵدەوەشێتەوە، بەمەیش ترازان-جووڵە دەستپێدەکات. کاتێک دەڵێین ترازان-جووڵە، واتە دوو کردارە، هەم لە دال دەترازێت و دەبێتە خزان و هەم دەشجووڵێتەوە بۆ خزانی دال تا کشانی مەدلوول تەواو بکات. وشەی «نانووشتێمەوە»، شکاوەتەوە بۆ (نان، نووشتە، شت، دێمەوە) لەم خزانەدا، کشانی مەدلوولی درووستکردووەتەوە. ئەگەر سەرنج بدەین لەم هەڵبەستەی خوارەوەدا کە پاڵەپەستۆیەکان زیاترن و خزان زیاترە و جووڵەکان خێراترن بۆ هەنگاونان بەرەو کشانی مەدلوول.
ڕاناچڵەکێن، کێ؟ مرۆڤ ڕاناچڵەکێ!
ئەگەرچی هەریەکە لە جێی خۆیەوە،
ڕا دەردەبڕێت و
ڕان دەخوات و
ڕانا، دنیای سەرمایەداری و
ناچڵە کارەکانی و
چڵ بە چڵی درەخت دەشکێنێت و دواییش دەڵێ
کێ بووە؟
دێتەوە ناو زمان و
بەستەزمان خۆی نیشان دەدات و دەڵێ
کێ ڕاناچڵەکێ؟ دیسانەوە دەڵێم مرۆڤ ڕاناچڵەکێ!
بەڵێ ڕاناوەستێ،
بێ ڕا و ناو و ڕاناو و ئاو دانامرکێتەوە،
خۆی پێ دانایە و مرکەمرکی دێ و خەو دەیباتەوە.
کە لە خەو هەڵدەستێ، دەنواڕێ
ئاسمان ساوە و هەڵم لەسەر ئاوەکان هەڵدەستێ.
ببوورن ئەی دوورگە زگدڕاوەکان!
هێندەی ئاو بخۆنەوە هەڵمساون،
لەناو زەریادا قەتیس ماون!
مرۆڤ فێر بووە بە دەستبەسەریەکترداشکاندنەوە
دەست دەکات بە پۆز،
دەستبەسەر دەبێت بەهۆی تاوانەکانی،
بەسەر یەکتریدا دەڕشێنەوە،
یەکتر دەشکێننەوە،
داش دەدەنە یەکتری و
داشکاندن بۆ خۆیان دەکەن کە ئیتر
شکاون و هەڵناستنەوە. (4)
وشەی «ڕاناچڵەکێ» خزاوە بۆ وشەی (ڕا، ڕان، ڕانا، ناچڵ، کێ) ؛ ئەم وشەیە پاڵەپەستۆیەکەی خزانی وەها درووستکردووە کە هەر ترازانێکی پڕ جووڵەیە بۆ کشانێکی دیکەی مەدلوول. ترازانی دالیش بە هێزی هونەری زمان و وردبوونەوە لەلایەنی هونەر درووست دەبێت. لەگەڵ ئەوەیشدا، دیسانەوە بەدوای خۆیدا، خزانی دال دێتەوە، کە لە «ڕاناچڵەکێ»ەوە گەیشتووە بە «ڕاناوەستێ» ئەگەر سەیری «ڕاناوەستێ» بکەین، دەبینین ترازان-جووڵەکەی وێنەی خزانی دالی بردووە بۆ وێنەی کشانی مەدلوول. کە خزانی (ڕا، ڕاناو، ناو، ئاو) ڕوویداوە و بەردەوام بە دوای خزان و جووڵەوەیە بۆ کشانێکی دیکە.
لێرەدا ئەگەر سەیری ئەم وشەیە بکەین، «دەستبەسەریەکترداشکاندنەوە»، وشەیەکە یان چەند وێنەیەکی پێکەوەنووسراوە و یەک وشەیان درووستکردووە. وشەکەیش یەک وێنەیە و مەدلوولی خۆی هەیە. ئەمە پێچەوانەی خزانی دالە، لە ڕێی هونەری زمانەوە ئەم وێنانە لێکدراون بۆ یەک «وێنەی دال» و دواتر شاعیر کاری کردووە لەسەر هەڵوەشاندنەوەی بۆ «وێنەی خزانی دال»، ئەویش بە هێزی ئاوازە و هونەری زمان ئەم کارە کراوە، کە بەم دوانەیش خزانی بن دالە و کشانی مەدلوولە. ئەم ترازانە پڕ جووڵەیە بۆ ئەم وێنەگەلە جیاوازانە کشاوە-کە (دەست، دەستبەسەر، بەسەر یەکتردا، یەکتر، داش، داشکاندن، شکان) ی لێ داتاشراوە. هەڵبەت دەتوانین خزانی (بەسەر، بە سەر، ئاش، ئاشکان) یشی تێدا بخوێنینەوە.
کۆتاییی ئەم وتارە شیکەرەوەیە بۆ ئەوە بوو، کە زمان تا تێیدا ورد نەبینەوە، گۆشەی دیکەی لێ ناخوێنینەوە کە وتاری لێ بکەوێتەوە. هونەری زمان و هێزی ئاوازە بۆ هەڵبەست زۆر گرنگە و لە زمانی کوردیی ناوەندیدا بەو پێودانگەی خۆم پێی گەیشتووم، وتارگەلێکی دیکەی نیشانەیی هەن کە دەکرێت لەبارەیانەوە بنووسرێت. کە ئەم زمانە چ وەک خۆڕسک-مێژووی بوونی خۆی و چ وەک ترازان و جووڵاندنی بۆ وێنەگەلێکی دیکە لە خۆ دەگرێت.
کانوونی دووەمی 2024
شوێنپێ: قەڵادزێ
(1) . مەکە لە مەککە مینەی نانەجیب کە هۆشت هەر لای مەمکە!، پێشەوا کاکەیی، چاپخانەی کارۆ، چاپی یەکەم، سلێمانی، ل84، 2022
(2) . زەریا و بەستەڵەکی باشوور بە تامی هەڵبەست، پێشەوا کاکەیی، چاپخانەی کارۆ، چاپی یەکەم، سلێمانی، ل74، 2022
(3) . ئۆقیانووسیا بە تامی هەڵبەست، پێشەوا کاکەیی، چاپخانەی کارۆ، چاپی یەکەم، سلێمانی، ل103، 2023
(4) . هەمان سەرچاوەی پێشوو، ل138-139
[1]

کوردیپیدیا مسئولیتی در قبال محتویات این مطلب ندارد و صاحب آن مسئول است. کوردیپیدیا آن را برای اهداف آرشیوی ضبط کرده است.
این مقاله بە زبان (کوردیی ناوەڕاست) نوشته شده است، برای باز کردن آیتم به زبان اصلی! بر روی آیکون کلیک کنید.
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
این مقاله 340 بار مشاهده شده است
نظر خود را در مورد این مقاله بنویسید!
هشتگ
منابع
[1] سایت | کوردیی ناوەڕاست | https://cultureproject.org.uk/ 04-02-2024
فایل های مرتبط: 1
آیتم های مرتبط: 3
1. زندگینامە پێشەوا کاکەیی
1. تاریخ و حوادث 29-01-2024
زبان مقاله: کوردیی ناوەڕاست
تاریخ انتشار: 29-01-2024 (1 سال)
زبان- لهجە: ک. جنوبی
نوع انتشار: دیجیتال
نوع سند: زبان اصلی
کتاب: ادبی
کشور - اقلیم: جنوب کردستان
فراداده فنی
کیفیت مورد: 99%
99%
این مقاله توسط: ( راپر عثمان عوزیری ) در تاریخ: 04-02-2024 ثبت شده است
این مقاله توسط: ( زریان سرچناری ) در: 05-02-2024 بازبینی و منتشر شده است
این مقاله برای آخرین بار توسط: روژگار کرکوکی در 18-05-2024 بروز شده است
آدرس مقالە
این آیتم با توجه به استاندارد كوردیپیدیا هنوز نهایی نشده است و نیاز بە بازنگری متن دارد.
این مقاله 340 بار مشاهده شده است
QR Code
فایل های پیوست شده - ورژن
نوع ورژن نام ویرایشگر
فایل عکس 1.0.1191 KB 04-02-2024 راپر عثمان عوزیریر.ع.ع.
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
زندگینامە
جوان حاجو
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
تحقیقات مختصر
مرد و جانمرد
کتابخانه
جغرافیای لرستان
تحقیقات مختصر
رمزگشایی از کتاب مکاشفەی یوحنا
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
اماکن باستانی
مسجد جامع تکاب
کتابخانه
غمنوای کوهستان
زندگینامە
یوسف قادریان
اماکن باستانی
تپه حاجی فیروز
زندگینامە
سارا خضریانی
اماکن باستانی
کلیسای سرکیس مقدس
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
تحقیقات مختصر
رئیس سابق انجمن مطالعات کوردی به اتهام عضویت در PKK به زندان محکوم شد
زندگینامە
هانا وکیل
کتابخانه
افسانەهای لری
تحقیقات مختصر
سیروان؛ هفته نامەای با مقالاتی از من
زندگینامە
قطب‌ الدین صادقی
تصویر و توضیحات
مهاباد ، سال 1338 ، مدرسه سعادت (واقع در کوچه شافعی بین خیابان مخابرات و جام جم ، منزل کنونی خانواده نجم زاده)
زندگینامە
هلیا برخی
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
زندگینامە
محمد اوراز
تحقیقات مختصر
پرستوهای کوچ
زندگینامە
روژین دولتی
کتابخانه
آیینه آتشفشان ژنرال
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
زندگینامە
سوسن رازانی
اماکن باستانی
قلعه سردار افشار
زندگینامە
عبدالجبار کاکایی
اماکن باستانی
پل ممیند

واقعی
شهدا
پیشوا قاضی محمد
09-06-2023
شادی آکوهی
پیشوا قاضی محمد
زندگینامە
کویستان داوودی
26-01-2024
سارا سردار
کویستان داوودی
زندگینامە
منصور محمدنژاد
29-07-2024
شادی آکوهی
منصور محمدنژاد
زندگینامە
حسین بلەخنکانلو اقدم
26-11-2024
شادی آکوهی
حسین بلەخنکانلو اقدم
تصویر و توضیحات
معلم و دانش آموز مدرسه خبات در خانقین، سال 1972
02-02-2025
شادی آکوهی
معلم و دانش آموز مدرسه خبات در خانقین، سال 1972
موضوع جدید
اماکن
مرانه
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
ویسه
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
ويله
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
ینگیجه
13-02-2025
سارا سردار
اماکن
کلکه جان
12-02-2025
سارا سردار
اماکن
کانی ميران
12-02-2025
سارا سردار
اماکن
هانە شیخان
04-02-2025
سارا سردار
اماکن
هليزآباد
04-02-2025
سارا سردار
اماکن
نيزل
04-02-2025
سارا سردار
اماکن
ننە
04-02-2025
سارا سردار
آمار
مقالات
  539,808
عکس ها
  115,586
کتاب PDF
  20,909
فایل های مرتبط
  111,617
ویدئو
  1,945
زبان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,699
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,675
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,601
عربي - Arabic 
34,070
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
21,570
فارسی - Farsi 
11,872
English - English 
7,949
Türkçe - Turkish 
3,703
Deutsch - German 
1,858
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
گروه
فارسی
زندگینامە 
4,940
اماکن 
2,960
شهدا 
1,034
کتابخانه 
797
تحقیقات مختصر 
620
اماکن باستانی 
441
تصویر و توضیحات 
353
آثار هنری 
263
شعر 
170
مدارک 
71
احزاب و سازمان ها 
49
موزه 
43
نقشه ها 
31
دفترها 
25
تصویری 
17
تاریخ و حوادث 
17
منتشر شدەها 
17
آمار و نظرسنجی 
13
ایل - قبیله - فرقه 
4
مسائل زنان 
4
انفال شدگان 
2
بازی های سنتی کوردی 
1
مخزن فایل
MP3 
552
PDF 
32,879
MP4 
3,150
IMG 
212,873
∑   مجموعا-همەباهم 
249,454
جستجوی محتوا
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
زندگینامە
جوان حاجو
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
تحقیقات مختصر
مرد و جانمرد
کتابخانه
جغرافیای لرستان
تحقیقات مختصر
رمزگشایی از کتاب مکاشفەی یوحنا
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
اماکن باستانی
مسجد جامع تکاب
کتابخانه
غمنوای کوهستان
زندگینامە
یوسف قادریان
اماکن باستانی
تپه حاجی فیروز
زندگینامە
سارا خضریانی
اماکن باستانی
کلیسای سرکیس مقدس
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
تحقیقات مختصر
رئیس سابق انجمن مطالعات کوردی به اتهام عضویت در PKK به زندان محکوم شد
زندگینامە
هانا وکیل
کتابخانه
افسانەهای لری
تحقیقات مختصر
سیروان؛ هفته نامەای با مقالاتی از من
زندگینامە
قطب‌ الدین صادقی
تصویر و توضیحات
مهاباد ، سال 1338 ، مدرسه سعادت (واقع در کوچه شافعی بین خیابان مخابرات و جام جم ، منزل کنونی خانواده نجم زاده)
زندگینامە
هلیا برخی
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
زندگینامە
محمد اوراز
تحقیقات مختصر
پرستوهای کوچ
زندگینامە
روژین دولتی
کتابخانه
آیینه آتشفشان ژنرال
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
زندگینامە
سوسن رازانی
اماکن باستانی
قلعه سردار افشار
زندگینامە
عبدالجبار کاکایی
اماکن باستانی
پل ممیند

Kurdipedia.org (2008 - 2025) version: 16.25
| تماس | CSS3 | HTML5

| مدت زمان ایجاد صفحه: 1 ثانیه
Kurdipedia is using cookies. OK | More detailsکوردیپێدیا کوکیز بەکاردێنێت. | زانیاریی زۆرترOk, I agree! | لاریم نییە