رشته کوه کوسالان
کوسالان رشته کوهی است که در 25 کیلومتری جنوب غربی مریوانمریوان در استان سسندجسسندج در شرق کوردستان واقع شده است. در تقسیمات اداری امروز ایران، متعلق به شهرستان سولاوا است.
این کوه در مسیر جاده مریوان - کامیارانکامیاران بین دو رودخانه سیروان و شامیان قرار دارد. از جلوی روستای بنولە به سمت جلوی روستاهای ژرژیرە و دەلەمرز کشیده شده است. روستاها: دورو، رەزاو، دگاگا، کەکلیاوا، کولیژ، دل، روار، عباس اباد، ورگەویر، ژیوار در دامنه کوه کوسالان قرار دارند و از طبیعت این کوە برخوردار میباشند.
مساحت کوسالان 194 کیلومتر مربع و محیط آن 80 کیلومتر است که بلندترین قله ها به 3000 متر می رسد. دارای 224 گونه گیاهی و 195 حیوان مختلف است.
اگرچه طبیعت منحصر به فرد، زیبا و آراسته کوسالان باعث شده است که بیش از سایر کوه ها در اشعار شاعران و آوازهای محلی منطقه جلوه کند، اما برای مردم مریوان و هورامان کوسالان نه تنها محیطی کهن و قدیمی است، بلکە بیشتر دارای گیاهان های زیبای بهاری و برف انبوه و ترانەهای سیاه چمانە است.
کوسالان به دلیل موقعیت خاص طبیعی - ژئوپلیتیکی، برای کلیه موارد حرکت، ادغام، سازماندهی، پناهگاه، جنگ و دفاع، همیشه میزبان نیروهای پیشمرگەی کوردستان بوده و ده ها داستان از رشادت ها، فروتنی ها و مقاومت های انقلابیون کوردستان در آن ثبت شده است. تداوم شیر فرزندان سنگین در روزهای تلخ و شیرین مبارزه در آنجا کوسالان را به میدان نبرد همیشگی مبارزات آزادیخواهی ما تبدیل کرده است. کمتر کوهی در کوردستان است که به اندازه کوسالان حضور فرزندان مردم را به خود دیده باشد، برای هیمی کوسالان از کوههای اطرافش متمایزتر و نزد مردمان کورد، عزیزتر است.
در اوایل تابستان 1395 (5 تا 18 فروردین) بر اثر نبرد قهرمانانه بین گروهی از پیشمرگان حزب دمکرات کوردستان ایران و تاریک پرستان جمهوری اسلامی در کوهستان که در ادبیات سیاسی به آن حماسه کوسالان می گویند. ; این کوه رفیع و بی نظیر دوباره آغشته به خون عزیزترین فرزندان مردم است. [1][2]