Kürt edebiyatında çeşitli eserler bırakan Cegerxwinin hakkında bilgiler vereceğimiz Cegerxwin Şiirlerinden Bestelenmiş Yüreğinize Dokunacak 4 Şarkı başlıklı makalemizde, Cegerxwinin muhteşem 4 şarkısı ile sizleri buluşturacağız.
Kürt edebiyatında çeşitli eserler bırakan Cegerxwinin hakkında bilgiler vereceğimiz Cegerxwin Şiirlerinden Bestelenmiş Yüreğinize Dokunacak 4 Şarkı başlıklı makalemizde, Cegerxwinin muhteşem 4 şarkısı ile sizleri buluşturacağız.
1903 yılında Mardin’de dünyaya gelmiş, asıl adı Şêxmus Hesen olan Cegerxwin; verdiği eserler doğrultusunda Kürt edebiyatının en önemli kişiliklerinden biridir. Şiirlerinin bir çoğu 1920’li yıllarda Celadet ve Kamuran Bedirxan kardeşlerin çıkardığı Hawar dergisinde yayınlanmaya başladıktan sonra geniş kitlelere hitap etmiş ve Kürt halkının gönlünde taht kurmayı başarmıştır. İlerleyen dönemlerde bir çok şarkıcı bu şiirlerden epey etkilenmiş olacaklar ki; bazılarını kendince uyarlamış ve bestelemiştir. Bunlardan 4 tanesini sizler için derledik. Cegerxwin Kimdir, Cigerxwîn Hayatı ve Eserleri detaylarını inceleyebilirsiniz
Şivan Perwer Kine Em(Kimiz Biz) isimli bu şarkısını Cigerxwin’in Kime Ez (Kimin Ben) şiirinden uyarlamıştır. Aynı zamanda şarkının içinde bulunduğu 1979 çıkışlı beşinci albümüne de bu ismi vermiştir. Beste halk arasında o kadar beğenilmiştir ki zamanla kültürel bir ögeye dönüşmüş ve parça eşliğinde halk oyunları oynanmaya başlanmıştır.
Kine Em şarkı sözlerinin bir kısmı şöyle:
Rojhilatê nêzîk,
Rojhilatê navî,
Ev bajar û gund,
Ev bej û avî,
Ket bin destê min,
Pî da ser dijmin,
Min bi ceng û şer
Zanîn û huner
Pişta wî şikand,
Serî lê gerand!
Ez bûm padîşah,
Xurt û serbilind
Ketin destê min ta sînorê Hind.
Kîme ez?
Kîme ez?
Kurdê serfiraz
Dijminê dijmin
Dostê aştîxwaz.
Ez xweş mirovim,
Ne hirç û hovim!
Aram Tigran 2002 yılında yayınladığı bu bestesini Cigerxwin’in Agirê Evîndarî (Aşk Ateşi) şiirinden uyarlamıştır. Şiir sanılanın aksine bir aşk şiiri değil, şairin bir oğlunun ölümü üzerine kaleme aldığı mersiyedir. Aram Tigran bestesinde bazı sözleri değiştirmiş ve eklemeler yapmıştır. Şiirin orijinali şu şekildedir;
“Şev tev çûye îdî ma tu hew tê lo
Ez ranazim, kengî bê te xew tê lo
Xanî bûye zindan tê de ranazim
Ta sipîdê qîr û nal û tew tê lo
Te j’min dil bir carek mi j’ter nego na,
Te rû kul kir carek mi j‘ter nego na
Ma ji bo çi, îro tu j’min xeyîdye?
Te ji min çidkir, carek mi j’ter nego na
Ay dil, ay dil, ma kes nîn e mîna wî?
Bo çi her dem wer dilxwazê dîna wî?
Ahî dema destê wî l’bin serê min!
Bi min xweş tê gelek hilm û bîna wî
Tenê hiştim ay dil îşev çima çû?
Wî ez kuştim, ay dil îşev çima çû?
Rabe peykev ay dil zû wî werîne
Tev biriştim ay dil îşev çima çû?”
Kardeş Türküler bu bestesine 1997’de kendi ismiyle çıkardığı Kardeş Türküler albümünde yer vermiştir. Jîn û Hebûn, şairin hayat ve varoluş hakkında felsefe yaptığı 10 dörtlükten oluşan bir şiir iken, bestede yalnızca ilk iki kıtası seslendirilmiştir.
“Ez xumxuma avên çema,
Ez çerx û govend û sema,
Tînim di nêv kat û lema,
Jîn im, hebûn im, tevger im.
Bayê siba tê xweş ez im,
Berfa sibatê xweş ez im,
Xurtî di latê xweş ez im,
Hişk û ziwa bin, ez ter im”
Xelil Xemgin Şeva Hîcran (Hicran Gecesi) şiirinden bestelediği Hicran şarkısına 2007 yılında yayınladığı Siwaro albümünde yer vermiştir. Orijinal şiir üzerinde hiçbir değişiklik yapmadan bestelemiş ve dinleyicilere sunmuştur.
“Di tarîka şeva hîcran çiraxek sîfet im ya Reb,
Ji ser heta piyan ar e, bi carek vêketim ya Reb.
Nema min sebr û aramek ji ber jana evîna dil,
Evîn behr e belê tenha di ber pêlan ketim ya Reb.
Ji dîlber dûr ketim lewra bela ser daye can û dil,
Temaşa nakî ey zalim kî ez bê taqet im ya Reb.
Meger pirsê li min nakî belê tim tê xiyala min,
Şev û rojan bi nalîn im bi ah û hesret im ya Reb.
Şev û rojan bi kovan im bi bilbil re dilovan im,
Hevalê xuncê baxan im, ji gul ez dûr ketim ya Reb.
Digel bilbil dinalim ez, zirav im wek hîlal im ez,
Şikestî rengê dal im ez, di halê hirqet im ya Reb.
Di kûra eşqê borî me, yeqîn ez pîrê Torî me,
Di “lailma” derûrî me, di qeyda hîcret im ya Reb.
Meger ez Ristemê Kurd im fîraqê ez nexweş kerdim.
Cegerxwîn im siyahçerd im, di kunca xelwet im ya Reb.” [1]