Mazıdağı MardinMardin ilinin bir ilçesidir.
Ülke Türkiye
İl Mardin
Coğrafi bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam Mustafa Görmüş
• Belediye başkanı Mustafa Görmüş (Kayyım)
Yüzölçümü
• Toplam 869 km² (335 mil²)
Rakım 1,030 m (3.370 ft)
Nüfus (2018)
• Toplam 35,757
• Kır -
• Şehir -
Zaman dilimi UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu 47700
İl alan kodu 0482
İl plaka kodu 47
Tarihçe ve Kültür
Şamrah eski adıyla bilinen Mazıdağı ilçesi, geçmişte
DiyarbakırDiyarbakır-Şam güzergahında canlı bir merkez oldu hep. Şam-Mardin ve Şam-Diyarbakır üçgeninde olmasından dolayı Samraj olarak adlandırılmaktadır. İlçenin tarihi Sümerlere kadar gerilere gitmektedir. Mazıdağı ilçesi, 9 Haziran 1937'de kurulmuştur. Şamrah, bu tarihe değin Derik ilçesine bağlı bir bucak merkezi idi.
İlçenin Asur ve Urartular döneminde, M.Ö 2500'lü yıllarda adı İsala olarak geçer. Daha sonra Şamrah ve En son Mazıdağı olarak değişmiştir. Taş Devrinden günümüze kadar gelebilen Awrihan mağaraları bulunmaktadır. 150 metrelik bir tepenin üstünde bulunan Dermetinan Kalesi, Sultan Şeyhmus, Pir Hattap türbeleri ilçenin önemli ziyaret yerleridir. Kervanların konaklama amacıyla kullandıkları Arıköy'de bir han bulunmaktadır. İlçenin batısında Şamrah Kalesi namıyla anılan kalenin yanı sıra Gümüşyuva Köyünde Bizanslılar tarafından bulunup işletilen gümüş madeni ve bu madenin muhafazası için yapılan kale ve müstahkem yerler, aynı yerde bulunan kilise kalıntıları, tarihi bir nitelik taşımaktadır. Sisan mezrasında Sasanilere ait olduğu tahmin edilen bir kilise ve yerleşim yeri bulunmaktadır.
Coğrafya
Mazıdağı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümünde Mardin ilinin 47 km kuzeybatısında ,1030-1090 metre yükseklikte ve adını aldığı dairesel dağlar serisinin orta yerindeki düzlükte kurulmuştur. Daha önceleri sırasıyla Savur ve Derik ilçelerine bağlı bir bucak iken 9 Haziran
1937 tarihinde ilçe olmuştur. İlçe yüzölçümü 869 km²'dir. Kurak mevsim şartlarının hüküm sürdüğü Mazıdağı'nda Karaçay hayati bir önem taşımaktadır.
Nüfus
2020 yılı Genel Nüfus Sayımına göre ilçenin nüfusu 36.747'dir. Mevcut nüfusun %45'i şehir merkezinde geriye kalan %55'i ise kırsal kesimde yaşamaktadır. Merkez ilçe dışında ilçeye bağlı belde belediyesi bulunmamaktadır.
Yıl Toplam Şehir Kır
1940 13.653 1.287 12.366
1945 13.429 1.520 11.909
1950 13.462 1.488 11.974
1955 15.557 1.872 13.685
1960 17.782 1.999 15.783
1965 18.822 2.435 16.387
1970 20.456 3.058 17.398
1975 23.179 4.842 18.337
1980 26.900 7.938 18.962
1985 29.023 8.289 20.734
1990 30.276 9.526 20.750
2000 27.434 11.194 16.240
2007 31.135 10.297 20.838
2008 33.576 10.410 23.166
2009 32.398 10.189 22.209
2010 33.184 10.436 22.748
2011 32.938 10.681 22.257
2012 32.828 11.146 21.682
2013 33.083 33.083 veri yok
2014 33.070 33.070 veri yok
2015 33.930 33.930 veri yok
2016 33.972 33.972 veri yok
2017 34.745 34.745 veri yok
2018 35.757 35.757 veri yok
2019 36.304 36.304 veri yok
2020 36.747 36.747 veri yok
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
İlçeye bağlı 53 mahalle vardır.
Ekonomi
Genel olarak tütüncülük, arıcılık, bağcılık, kümes hayvancılığı ilçenin başlıca geçim kaynaklarıdır. Eskiden beri el sanatlarının önemli bir ekonomik değer olduğu ilçede, bu faaliyetlerin yeniden canlandırılması amacı ile çalışmalar devam etmektedir. Fosfat tesisleri yörenin can damarlarından biridir. İlçe merkezinin 17 km kuzeybatısındaki fosfat yataklarının
1976 yılından sonra işletilmeye başlanması ile önemli bir istihdam alanı potansiyeline kavuşmuştur. Fakat
1994 yılında zarar ettiği gerekçesiyle kapatılmıştır. Atıl durumuna düşen fabrika
2011 yılında özelleştirme kapsamında TMC adı altında Cengîz ve Ciner holding ortaklığına verildi. Daha sonra Ciner holding ortaklıktan ayrıldı ve fabrika Cengiz holdinge devredildi. Cengiz holding bünyesindeki ETİ Bakır A.Ş'ye bağlı fabrika, fosfat üretimi ile başlayıp sonra gübre üretimine de geçti.
2020 itibarıyla gübre, asit vb. ürünler üretmektedir. Burada siyanürle altın çıkarıldığı da iddia edilmiştir, ancak bu konuda resmi bilgi yoktur. Fabrikada
2020 yılında
1400 personel çalışmaktadır.
2021 yılında açılan Diyarbakır - Mazıdağı İltisak Hattı aracılığıyla tesisin Fevzipaşa-Kurtalan demiryoluyna bağlantısı sağlanmıştır.
Mazıdağı ilçesi fosfat yatakları Türkiye'nin fosfat yataklarının %86'sını oluşturmaktadır.
Ulaşım
İlçe, ulaşım koşulları bakımından uygun bir konuma sahiptir. Derik ilçesine 24 km, Mardin iline 50 km ve Diyarbakır iline ise 72 km'lik asfalt yollarla bağlanmıştır. İlçeyi köylerine bağlayan yollar mevcuttur ve KÖY-DES programı kapsamında kötü olan yolların standardını yükseltme çalışmalarına son yıllarda hız verilmiş bulunmaktadır. İlçedeki fosfat tesisinin
2021 yılında demiryolu bağlantısı sağlanmıştır. Ancak bu hatta sadece yük taşımacılığı yapılmaktadır.
Diğer Bazı Bilgiler
İlçe merkezi nüfusu (2007): 10.297
Köyler nüfusu(2007): 20.838
Toplam ilçe nüfusu(2018): 35.757
Köy sayısı: 49
Mezra sayısı: 20
Yolu olan köy sayısı: 49
Elektriği olan köy sayısı: 49
Suyu yeterli olan köy sayısı: 34
Suyu yetersiz olan köy sayısı: 15
Suyu olmayan köy sayısı: -
Dernek sayısı:9
Kooperatif saysı:5
Nüfus bilgileri Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nden (ADNKS) alınmıştır.
Yerel yönetim
Bu alt başlık tarihinden beri geliştirilmeye ihtiyaç duyuyor.
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.
Eylül 2016'da PKK-KCK'ya yardım ve destek verdiği gerekçesiyle 14 Temmuz tarihinde görevinden uzaklaştırılan belediye başkanı Necla Yıldırım'ın yerine 1 Eylül
2016 tarihinde yürürlüğe giren 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca kaymakam Halit Benek kayyum olarak atandı.
[1]