Sevr Barış Antlaşması ve içeriği ( maddeleri ), Hukuki geçersizliğinin nedenleri
Sevr Barış Antlaşması 10 Ağustos
1920 yılında imzalanmıştır. Bu antlaşmanın geç imzalanmasının sebepleri, maddeleri ve hukuki geçersizliğinin sebepleri nelerdir ?
Sevr Barış Antlaşması (10 Ağustos 1920)
Antlaşmanın Geç İmzalanmasının Sebepleri:
Mondros Mütarekesinin kalıcı hükümler içermesi.
Osmanlı’yı paylaşmak isteyen devletlerin çıkar çatışmasına girmesi
İşgalcilerin iç isyanlar ve Yunan işgalinin sonucunu beklemesi
Kurtuluş Savaşının başlamış olması
Yunanlıların İzmir’i işgal etmesinin paylaşım planlarını değiştirmesi.
Sevr Anlaşmasını İmzalatmak için İngilizler tarafından Yunanistan desteklenerek İşgale başladılar.
Yunan güçleri, 22 Haziran 1920’de, imzalanacak olan antlaşmanın kabulüne zemin hazırlamak için, Milne Hattını aşarak; Bursa-Uşak çizgisinde harekete geçti. Yunanlılar 20 Temmuz 1920’de Doğu Trakya’yı işgal ettiler.
3 Kasım 1919’da İngilizler tarafından Yunanlıların güvenliğinin sağlanması ve Yunan işgalinin yerleşmesi için, İzmir, Aydın, Manisa’nın bir kısmı, Soma ve Ayvalık’ın bir kısmını Yunan işgali altında bırakacak şekilde çizilen ve Yunanlıların ve Kuva-i Milliye’nin karşılıklı olarak geçmesi yasaklanan hatta Milne Hattı denilir.
Mustafa Kemal’in ve Türk Halkının Sevr Anlaşmasına bakışı :
M.Kemal; Anlaşmayı imzalayanları vatan haini ilan etmiştir.
Türk Halkı; Milli Mücadeleye başlamıştır.
Saltanat Şurası
Meseleyi görüşmek üzere 22 Temmuz 1920’de toplandı. Yapılan şurada Rıza Paşa hariç tüm üyeler Sevr Antlaşması’nın imzalanması yönünde kararını bildirdi.
Saltanat Şurası’nın Sevr Antlaşması’nı imzalamak istemesinde Bursa ve Doğu Trakya’nın işgal edilmesi etkili oldu. Antlaşmanın maddelerini hafifletmek için Damat Ferit Paşa Fransa’daki Sevr kasabasına gittiyse de etkili olamadı.
Sevr Anlaşmasını İmzalayan Osmanlı Devlet Adamları
• Sevr Antlaşması’nı imzalamak için
- Rıza Tevfik
- Reşat Halis
- Hadi Paşa
Fransa’ya gönderildi.
Hukuki Geçersizliğinin Nedenleri
Padişah, Sevr Antlaşması’nın imzalanmasını kabul etmekle hukuka ve milli iradeye aykırı davranmıştır. Çünkü Kânun-i Esâsi’ye göre bir antlaşmanın imzalanabilmesi için Meclis-i Me’busan’ın onayının alınması gerekir.
Sevr Antlaşması bu yönüyle hukuka aykırı olduğu gibi; Meclis-i Me’busan’ın aldığı Misak-ı Milli kararları ile çeliştiği için milli iradeye de aykırıdır.
Türklerin çoğunlukta olduğu Anadolu’yu böldüğü için evrensel beyannamelere de (Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirler ve Wilson Prensipleri) aykırıdır.
Sevr Antlaşması’nın İçeriği:
1- Osmanlı ülkesi; Giresun, Ordu, Samsun, Tokat, Çorum, Amasya, Sinop, Kastamonu, Çankırı, Ankara, Eskişehir, Bolu, Zonguldak, Bilecik, İstanbul ve Kayseri’nin doğusu ile sınırlı kalıyordu.
2- Boğazlar, her zaman bütün devletlerin gemilerine açık tutulacak; Türklerin hiç bir etkisinin bulunmadığı, kendine has polis gücü, bütçesi ve bayrağı olan bir komisyon tarafından yönetilecek. (İlk defa boğazların yönetimi için komisyon kurulması kararı verilmiştir. Bu madde İstanbul’u güvenliksiz hale getirmiştir).
3- Midye-Büyük Çekmece hattının batısı ve İzmir dâhil Batı Anadolu Yunanistan’a verilecek
4- Doğu Anadolu’da sınırları Wilson tarafından çizilecek ve Karadeniz ile Akdeniz’e çıkışı olan bir Ermeni devleti kurulacaktır.
5- Doğu Anadolu’da bir Kürt devleti kurulacaktır.
6- Antalya ve Konya havalisi İç Batı Anadolu’nun içlerine kadar İtalyanlara verilecektir.
7- Mardin, Urfa, Antep, Adana, Malatya ve Sivas dolaylarını birleştiren bölge ve Suriye Fransa’ya verilecektir.
8- Hicaz hariç olmak üzere Arabistan ve Musul İngiltere’ye verilecektir.
9- Rodos ve On İki Ada İtalya’ya; Ege Adaları Yunanistan’a verilecektir.
10-Brest-Litovsk Antlaşması tanınmayacaktır.
11- Osmanlı ordusunun mevcudu 50.700’ü geçmeyecek; askerlik mecburi olmaktan çıkarılacak, deniz gücü 13 ufak gemiyi geçmeyecek, orduda tank, ağır makineli tüfek, top ve uçak bulunmayacaktır.
12- Osmanlı maliyesini işgalcilerin oluşturacağı bir komisyon düzenleyecektir.
13- Kapitülasyonlar genişletilerek bütün devletlere verilecektir.
14- Azınlık hakları artırılacak; azınlık haklarının garantisi için bir komisyon kurulacaktır.
15-Osmanlı savaş tazminatı ödeyecektir.
[1]