هونەرمەند ئازاد قادر ئافرێنەری ئاواز و گۆرانی لە خەراباتدا
نوسینی: #ئاراس ئیلنجاغی#
مەی جێگەی مشتومڕی زاهیدان و خەڵوەتنشین و عابیدان بووە، زۆرێک لە خواناسان و بوێژان لە تێکست و دەق و پەخشان و هۆنراوەکانیاندا عاریفانە باس و خواسیان لەسەر(شەڕاب) و مەی کردووە، لەم دونیایەدا حەڕام و یاساغ و قەدەغە و بڤەیە، له و دونیاشدا بنەما و مایەی دنە و هاندانی پەیڕەوانە، هێندە فرەیە وەکو ماستی بواران بەڕووبارانە، ئەوەی لێرەدا دەمەوێت باسی بکەم، باسی مەی نییە، لە سەروبەندی شاعیرانی کلاسیک و ڕۆمانتیک و ڕیالیزمدا، کە شاعیرانی کلاسیک، نمونەی وەک (#مەحوی#) بە(مەجاز)یانە باسیکردووە و وتوویەتی:
لەبەر قاپیی خەراباتا منی دی، عیشوەیێکی کرد
وتی(مەحوی) لەبادەت چی، ئەتۆ خوێنی جگەربەستە
و نمونەی وەک(#هێمن موکریانی#)یش لە ڕۆمانتیکدا به مەجازی و واقیعیانە باسیکردووە وەک لە هۆنراوەی(ساقیا وابادەوە، وابادەوە):
موشتەری وەک من لە مەیخانە کەمن
زۆبەیان شاد و بە کەیف و بێ خەمن
ئەوەی من باسی دەکەم شاعیرێکە خۆی بە شاعیر دانەناوە، بەڵکو مەی خواردنەوە بووە بە ئیلهامی شیعرەکانی، بەڕاستەقینەیی مەی نۆش بووە و بنەمای ئافراندنی هۆنراوە و ئاوازەکانی بووە، ئەویش هونەرمەندی شوێن بزر و کەوتوو لە کونجی خەرابات و دۆسیە تۆز لەسەر کەوتووەکانی شاری مەزنە شاعیرانی وەک(#حاجی قادری کۆیی# و #دڵدار#)ە، کە ئاواز و گوێی مۆسیقی لە(تەنزیلە)کانی داپیرەی- دایکی باوکی فەقێ(گوڵێ-گورێ)ەوە بە میرات بۆ ماوەتەوە، لە خێزانێکی بەشمەینەت و کارەساتبار، لە شارێکی پێشکەوتووخواز و پڕ کلتور و چین و توێژی جیاواز گۆش و پەروەردە و گەورە بووە، ئەویش هونەرمەند و ئاوازدانەر و گۆرانی بێژ و هۆزانڤان(ئازاد قادر)ە، کەناوی تەواوی(ئازاد قادر محەمەد)ە، لە ساڵی(1949)دا لە گەڕەکی(بایزئاغا)ی شاری(#کۆیە#) لە خانەوادەیەکی هونەردۆست چاوی بەژیان هەڵهێناوە، تاوەکو پۆلی سێیەمی ناوەندی خوێندووە، دواتر وەک فەرمانبەر لە فەرمانگەی(انحصار-پشکنینی تووتن) لە کۆیە دامەزراوە، جگە لەزمانی کوردی و عەرەبی، بەهۆی کارکردنی لەگەڵ فەرمانبەرە بوڵگارییەکان له و فەرمانگەیە بە تەواوەتی فێری زمانی(بوڵگاری)یش بووبوو، ژیانی هاوسەری پێکهێناوە و خاوەنی(کوڕ و کچێک)بووە، لەتەمەنی گەنجییەوە ئاڵودەی مەی بووە، ماوەیەک دووچاری نەخۆشی جگەر بووە، بۆیە دکتۆریش مەی لێ قەدەغە دەکات، ئەویش بەشیعر و ئاوازێک وەڵامی دکتۆری داوەتەوە و گوتویەتی: بێ شەڕاب من قەد ناتوانم، هەر(مەی)یش بووە بە ئیلهامی کۆمەڵێک ئاواز و شیعر و گۆرانی.
زۆرێک لە ئاوازەکانی لەلایەن هونەرمەندان و گۆرانیبێژانەوە بردراون و دەستکاری کراون وەک:
1-هونەرمەند(#محەمەد عەزیز#) ئاوازی گۆرانی و هەڵبەستی: هێندە مەست و سەرخۆشم به و چاوانە.
2-هەردوو هونەرمەند(میرۆز کۆیی و #سەیران عوسمان#) ئاواز و گۆرانی و شیعری: کۆڕی ئێواران- ئەی دەستەی لاوان ئەی دەست بە پیاڵەوە...
3-هونەرمەند(شێرکۆ کۆیی) شیعر و ئاواز و گۆرانی: بێ شەڕاب من قەد ناتوانم).
4-هونەرمەند(#ئاراس کۆیی#) شیعر و ئاواز و گۆرانی: سەفەر.
5-هەروەها بە جیا هەر یەک لە هونەرمەندان: زاهیر محەمەد کۆیی و #عەدنان کەریم# و ئازاد قادر بەبێ ئاگاداربوون لە یەکتری ئاوازییان بۆ تاکە شیعرێکی مامۆستا(هێمن موکریانی) کردووە ئەویش: (پەیامی من بە گوێرەی ئه و دڵبەرە نازدارە ڕاناگا).
6-جگە لە کۆمەڵێک ئاواز و شیعر و گۆرانی وەکو: هەردێم و هەردێم و کچی مەی فرۆشم و..تاد.
مەی هێندە کاریگەر بووە بەسەر باری ژیان و تەندروستی و کۆمەلایەتی و داراییەکەی، لە بنەچەدا شاعیریش نەبووە، بەڵام مەی نۆشین ئەویکردووە بە ئاوازدانەر و هەڵبەست نووس، کێش و سەروای بۆ داناون، تاکە شاعیرە هیچ تابڵۆیەکی سروشتی سەرنج ڕاکێشی وەک(چیا و ڕووبار و شار و کچێکی جوان) سەرنجی بۆ نووسینی هەڵبەست ڕانەکێشاوە، تەنها ڕووداوە ڕاستەقینەکان و بەسەرهاتەکانی ژیانی وەکو: کۆڕی خواردنەوە و نەخۆشی و عاشق بوون و دابڕان و جیابوونەوە و لە دەستدانی ئازیزان کاری لێکردووە و مەی ئاوازی بۆ خوڵقاندووە، بە دوو بۆ سێ پیاڵە ئافراندنی پێ کردووە، ئەم هونەرمەندە لە تەمەنی(57) ساڵیدا لە ڕێکەوتی14-08-2006دا کۆچی دواییکردووه و لە گۆڕستانی(دەروێش خدر) لە شاری کۆیە بەخاک سپێردراوە، بەداخەوە بە گوێرەی کلتور و داب و نەریت وەک پێویست ئاوڕ لە تواناکانی ئەم هونەرمەندە گومناوەی شارەکەی حاجی نەدراوەتەوە، بەندە بەهاوکاری مامۆستا #هەژار محەمەد# عەلی کۆیی خەریکی کۆکردنەوەی هۆنراوە و ئاوازەکانی ئه و هونەرمەندە نەی ژەن و مەی نۆش و خۆشنوودەین.
سەرچاوە:
1-چاوپێکەوتن لەگەڵ مامۆستا(هەژار محەمەد عەلی کۆیی) مۆسیقار و هونەرمەند و سەرپەرشتیاری پەروەردەیی و هاوڕێی هونەرمەندی کۆچکردوو، لە31/5/2002لە کۆیە.
2-دیمانەیەکی تایبەت(جولاو-ڤیدیۆیی)، هەژار محەمەد عەلی و ئازاد قادر محەمەد لە6/11/2002، ئامادەکردنی هەژار محەمەد کۆیی وە وێنەگر: ئومێد ڕەزا و ئەرشیفی: ئەمیر کەبابچی. [1]