پیرەمێرد [1]

ئەگەر هەنگوین بیت، مێش دەتخوات.
مێش: مێشهەنگوینە یان هەنگ. مەبەست لەو زیندەوەرۆچکە بچووکەیە کە لە وەرزی بەهار تا پاییز هەنگوین درووستدەکات، لە وەرزی زستاندا دەیخوات، یان کاتێک کەسێک کورەی هەنگ دەبڕت، هەنگەکان دەئاڵۆزێن و پێوەی دەدەن، کاتێک دڵنیابوون هەنگوینەکەیان لەدەست دەدەن، هەنگەکان واز لە شەر دێنن و دەستدەکەن بە هەنگوین خواردن. پەندەکە مەبەستی لەوەیە کەسێک لە ژیانیدا زۆر دڵساف و دەستکراوەبێت، خەڵکی زۆر لێکۆدەبنەوە و دەرفەتی خراپی لێدەبەن.[1]

بەمەبەستی گەڕان بەدوای هەنگوینی سروشتیدا هەفتەی ڕابردوو #دیاری ئەنوەر# ئەندامی پەرلەمانی کوردستان، بەسەدان داری سروشتی لە ناوچەی #شارباژێر# هەڵکۆڵیووە و سەرجەمیانی وشک کردووە، بە گوێرەی زانیارییەکان پۆلیسی دارستانی سنوورەکەش بەو کارەی پەرلەمانتارەکەی زانیووە بەڵام تاکو ئێستا هیچ ڕێوشوێنێکیان بەرامبەر بەو پەرلەمانتارە نەگرتووەتەبەر.
بەپێی زانیارییەکان دیاری ئەنوەر ئەندامی پەرلەمانی کوردستان بەمەبەستی گەڕان بەدوای هەنگوینی سروشتی لە سنوری ناوچەی شارباژێر بەو کارە هەستاوە، دوای چەند ڕۆێکیش پۆلیسی دارستانی سنوری #چوارتا# لەو کارە ئاگادار کراوەتەوە بەڵام تاکو ئێستا هیچ ڕێ و شوێنێک بەرامبەر بە ئەو پەرلەمانتارە نەگیراوەتەبەر..
بە وتەی شایەتحاڵەکان ئەو دارانەی دیاری ئەنوەر هەڵیکۆڵیوون، داری زۆر بە تەمەنن و هەندێکیان تەمەنیان نزیکی 100 ساڵ دەبێت، بەهۆی دروستبوونی بۆشایی لەناو هەندێک لەو دارانە هەنگەکان چوونەتە ناو ئەو بۆشایی دارانە و پورەیان تێیدا کردووە و ئەو پەرلەمانتارەش هەستاوە بەبڕینەوە و هەڵکۆڵینی دارەکان و دەرهێنانی هەنگوینەکە. [1]
30-08-2022

مەترسیيەک لەسەر هەنگەوانان دروست بووە ماوەی دووساڵە لە 80% یان زەرەرمەندبوون، قاچاغی هێنانی هەنگوین و هەنگ ئەو مەترسیە گەورەی دروست کردووە لە سنوورەکان، هەنگی نەخۆش و هەنگوینی بێ کوالیتی دەهێندرێت و لەبازاڕەکان ساغ دەکرێتەوە.
ئێستا هاووڵاتیان نازانن کام بەرهەم خۆماڵیيە و کامەش هاوردەکراوە، بەئەستەم بۆیان جیادەکریتەوە، ئەمەش نیگەرانی لای هەنگەوانان دروستکردووە و داوای چارەسەر دەکەن.
هەرچەندە وەزارەتی کشتوکاڵ بڕیاریداوە هاوردەکردنی هەنگوین قەدەغە بکرێت، بەڵام نەتوانراوە بەتەواوی ڕێگری لەبەقاچاغ هێنانی بگیرێت, لێژنە هاوبەشەکانیش هەر هەنگوینێکی هاوردەکراوە دەستی بەسەر بگیرێت لەبازاڕەکاندا فرۆشیارەکەی ڕووبەرووی یاسا دەکەنەوە[1]

سەرۆکی تۆڕی هەنگەوانانی کوردستان، لە دیمانەیەکی (باس)دا، ئاماژە بەوە دەدات، کە زۆرترین بەرهەمی هەنگوینی ئەمساڵ (2019)، لە پارێزگای #هەولێر#ە، ئەویش بەهۆی ئەوەی، کە لە سنووری پارێزگای هەولێردا، کوێستانی زۆر باش بۆ پەروەردەکردنی هەنگ هەن.
عارف شێروانی، سەرۆکی تۆڕی هەنگەوانانی کوردستان، لە هەمانکاتدا خۆیشی هەنگەوانە، باس لەوە دەکات کە =KTML_Mark_Begin=ئەمساڵ (2019) بەرهەمی هەنگوین لە ناوچە شاخاوییەکانی پارێزگای هەولێر زۆر باش بووە=KTML_Mark_End=.
بەپێی ئه و زانیارییانەی کە دەستیان کەوتووە، =KTML_Mark_Begin=بەرهەمی ئەمساڵی هەنگوینی کوردستان (2019) نزیکەی 500 تەن دەبێت=KTML_Mark_End=؛ ئەگەرچی تا 10ی تەمووز 2019 هیچ ئومێدێکمان نەبوو، کە هەنگ بتوانێت شیلە کۆ بکاتەوە، بەڵام دوای ئه و مانگە کەشەکە گۆڕا، بۆیە ئەمساڵ (2019) پێچەوانەی ساڵی ڕابردوو بوو (2018)، لە کوێستانەکان بەرهەم زۆر بووە، ئه و شوێنانەی لە #سلێمانی# و #دهۆک#یش کە کوێستانیان هەبوو، بەرهەمیان هەبوو، بەڵام وەک هەولێر نەبووه کە ناوچەی بەرزایی وایان تێدایە نزیکەی 3 هەزار و 700 مەتر لە ئاستی ڕووی دەریاوە بەرزە و بۆیە پارێزگای هەولێر گونجاوترە.
لەبارەی ئه و هەنگوینەی لە کوردستان بەرهەم دێت و پێداویستیی ناوخۆ، سەرۆکی تۆڕی هەنگەوانانی کوردستان ئەوە دەخاتە ڕوو کە =KTML_Mark_Begin=هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان هەنگوین خۆر نین=KTML_Mark_End=، بەڵکوو تەنیا 8%ی خەڵکی کوردستان هەنگوین دەخۆن و لە سفرەی بەیانیانیاندا هەیە. له هەمان کاتدا زۆربەی ئەمانە وەک دەرمان بەکاری دێنن، وەک ئەوەی مەلایەک بۆیان بنووسێ کە هەنگوین بخۆن و باشە. کەچی بە بەراورد بە وڵاتێکی وەک یەمەن، 58% و سعودیە 50%ی خەڵکەکەی هەنگوین خۆرە، بەڵام بەداخەوە خەڵکی ئێمە زۆر بە کەمی هەنگوین دەخوات.
عارف شێروانی، نایشارێتەوە کە بۆ هەناردەکردنی بەرهەمەی کوردستان، ڕێگایەکی ڕێکخراو و فەرمی نییە، بەڵکوو کۆمەڵێک کەسن بەرهەمی هەنگەوانانی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان دەکڕنەوە و دواتر لە ڕێگەی چەند کەسێکی دیکەی خوارووی عێراقەوە بۆ #بەغداد# و #بەسرا#ی دەبەن، لەوێشەوە بۆ وڵاتانی وەک سعودیە، بەڵام ساڵانی پێشتر خۆشیان بۆ ئیمارات و ڵاتانی دیکەیان دەنارد. لەدوایساڵی 2016ەوە بەرهەم کەم بوو، ئەمساڵ(2019) بەرهەم باشە بەڵام دیار نییە کەس بەرهەمی خۆی دەنێرێتە دەرەوە یان نا، لەگەڵ ئەوەشدا ئه و هەنگەوانە جەخت دەکاتەو کە داوایان لە =KTML_Mark_Begin=وەزیری کشتوکاڵ کردووە بە نووسراوی فەرمی ڕێگریی لە هاوردەکردنی هەنگوینی ساختەی دەرەکی بکات=KTML_Mark_End= چونکە کاریگەریی لەسەر هەنگەوانان بەگشتی هەیە و دەڵێت: وەزیریش نووسراوەکەی بەرز کردووەتەوە و ئێمە دەمانەوێت ئەو کارە بە یاسایی بکرێت چونکە ئەو هەنگوینەی هاوردە دەکرێت شایانی خواردن نییە و دەستکاریی کراوە تا نەیبەستێت و ئەمەش هۆکاری نەخۆشییە؛ زانیاریمان لایە کە چەندین نەخۆشی بڵاودەکاتەوە.
ساڵانە لە ناوچە شاخاوییەکانی کوردستان، لە 15ی ئابەوە تا بۆ 1ی ئەیلوول، هەنگبڕینەوە دەست پێ دەکات، بەڵام لە ناوچە دەشتاییەکان و گەرمەسێرەکان لە 1ی حوزەیرانەوە تا مانگی تەمووز، بە گوتەی سەرۆکی تۆڕی هەنگەوانانی کوردستان، لە کوردستان نزیکەی 500 هەزار سندوقە هەنگ هەیە، لەگەڵ 200 هەزار خەڵێفە هەنگی خۆماڵی. ساڵانە هەرێمی کوردستان، نزیکەی 30 هەزار سندوق هەنگ هەناردەی ناوەڕاست و باشووری عێراق دەکرێت[1].

نووسینی: سەلوە ئەلنعێمی
وەرگێڕانی: توانا حەمەنووری

بەگوێرەی بابەتێکی گۆڤاری زانستیی نەیچەر، زاناکانی پەیمانگای پزیشکیی هاری پێرکنز لە ڕۆژاوای ئوسترالیا گەیشتوونەتە ئەو ئەنجامەی، یپێکهاتەیەک لەناو هەنگویندا هەیە کە دەتوانێت لەماوەی 60 خولەکەدا خانەکانی شێرپەنجەی مەمک لەناوبەرێت.
زانا ئوسترالییەکان باسیان لەوەکردووە، هەنگوینی زیاتر لە300 هەنگ و شەهەنگیان لە دژی دوو جۆر شێرپەنجەی مەمک تاقیکردەوە کە ئەوانیش بریتین لە سیانەی نێگەتیڤ و وەرگری فاکتەری گەشەی سەر پێستی مرۆڤ2 (HER2) .

ئەوەش باس کراوە، لەئەنجامدا دەرکەوتووە کە پێکهاتەیەکی ناو هەنگوین کە پێیدەوترێت میلیتین لە ماوەی تەنیا کاتژمێرێکدا دەتوانێت خانەکانی شێرپەنجەی مەمک لەناوبەرێت، بێ ئەوەی هیچ زیانێکیش بۆ خانە ساغەکان هەبێت.
میلیتین پێکهاتەیەکی کارای هەنگوینە، پیپتایدێک کە 26 ترشی ئامینەی بە ئەرێنی بارکراوە لەخۆ دەگرێت.
توێژەران ئاماژەیان بەوەکردووە، ئەم پێکهاتەیە توانای ئەوەی هەیە خانە شێرپەنجەییەکان بکاتە ئامانج، دەشڵێن، کاتێک لەگەڵ دەرمانی چارەسەری کیمیاییدا بەکاردەهێنرێت، مێلیتین یارمەتیی درووستبوونی کونیلەکانی پەردەی خانە شێرپەنجەییەکان دەدات، کە ڕەنگە ڕێگەبدات چارەسەرەکان باشتر بچنە ناو خانە شێرپەنجەییەکانەوە.

لەوبارەیەوە ماریلێنا تاورۆ خانمە توێژەری بواری شێرپەنجەی مەمک لە سەنتەری شێرپەنجەی مۆفیت لە ئەمریکا وتویەتی: هەرچەندە ئەم دۆزینەوە سەرنجڕاکێشە، بەڵام پێویستە لێکۆڵینەوەی زیاتری لەبارەوە بکرێت پێش ئەوەی وەک چارەسەرێکی بەردەوام بەکاربهێنرێت. [1]

لە پەندەکانی شێخ محەمەدی خاڵ، مامۆستا بەکر کانی هەمزەیی کردویەتی بە هۆنراوە.[1]

لە پەندەکانی پیرەمێرد[1]

دەردێکی پێکرد، بە هەنگینی بڵێت ژەهری مار.
دەردێکی دایە، بە هەنگوین بڵێ ژەقنەبووت.
دەرد: نەخۆشی سەخت. ژەهری مار: کوشیندەترین جۆری ژەهرە. لە کۆمەڵگەدا هەندێک کەس ستەمی زۆر بەرانبەر دەکرێت، کاتێک کە باری ستەمکار لار دەبێت، ستەملێکراو بەتووندی تۆڵەی خۆی دەکاتەوە. بۆ کەسێک بەکاردێت کە تۆڵە لە دوژمنەکەی بەسەختی بکاتەوە، شیریینی ناو دەمی تاڵ بکات.[1]