جۆری وشە: ناو
واتا:
سندۆڵ: لە فەرهەنگی خاڵ دا
دۆڵی بەرد، کە شتی تێدا دەکوترێ

سندۆڵ: لە هەنبانە بۆرینە دا
کوردی: دەفری لە دار یان لە بەرد بۆ چەڵتووک و ساوار کوتان
فارسی: ظرف چوبی یا سنگی برای شالی و گندم کوبی [1]

واتای (برنجکوب) لە فەرهەنگی کاوە دا
1-دنگ؛ دنگ؛ دۆوڵ؛ دەسوسندۆڵ؛ دیبەک؛ دیبەگ؛ دینگ؛ دینگی چەڵتووک کوتان؛ سیرکۆ.
2-چەڵتووک کوت؛ دینگچی.
فارسی: برنجکوب

$سندۆڵ$
ئامێرێکی کەلەپووری کوردییە، بۆ کوتانی دانەوێلە بەکاردێ. لە مێژووی دێریندا، بۆ یەکەم جار لە کوردستان لە گوندەکانی بێستان سوور و چەرمۆدا کشتوکاڵ کرا. مێژووی درووستبوونی سندۆڵ بۆ سەردەمی شۆڕشی کشتوکاڵی و ئاشنابوونی مرۆڤ بە دانەوێڵە دەگەڕیتەوە. سندۆڵ لە تەواوی گوندەکانی کوردستاندا بوونی هەیە. لە فەرهەنگی کوردیدا، بەپێی ناوچەکان ئەم ناوانەی هەیە:
(سندۆڵ و بەردەسندۆڵ، جۆنی و بەردە جۆنی، دنگ و بەردە دنگ، دنگ و میل، هاون و دەست هاون، دۆڵ و مستوو، بەکرمانجیش پێی دەوترێ ژاو و ڕۆ). وەستایانی کارساز و دەست ڕەنگین، سندۆڵیان لە جۆرە بەردێکی پتەو و سەخت درووست کردووە کە لێی هەڵناوەرێ و ورد نابێ.
ئەم ئامێرە کەلەپورییە لە دوو بەش پێکدێ:
بەشێکیان پێی دەوترێ سندۆڵ: بەردێکی سەختی تەختی قورسە، ناوڕاستەکەی چاڵکراوە بە ئەندازەی پێنج شەش مست دانەوێڵە. بەشەکەی تریان پێی دەوترێ بەردە سندۆڵ: بەردێکی لوولەکی ڕەقی پتەوی لوسە، بە زۆری لە قەراغی چەم و ڕووبارەکاندا بوونی هەیە، نزیکەی دوو بست درێژە و پڕ بە لەپی دەستە، بۆ کوتانی دانەوێڵە بەکاردێ. لەگەڵ بەرەوپێشچوونی شۆڕشی کشتوکاڵیدا، لە هەندێ ناوچەی کوردەواردا، جۆرێکی تر سندۆڵ بەرهەم هات کە ئاویزان کرا بە ئاشی ئاوەوە، لەگەڵ چەرخی ئاوگەڕی ئاشەکەدا هەڵدەسوڕێ و دانەوێلە دەکوتێ. خانمانی کورد لە قۆناغی شۆڕشی کشتوکاڵییەوە، بە ئامێری سندۆڵ دانەوێڵەیان کوتاوە، بوونی سندۆڵ لە وڵاتی کوردەواردا، ئەو ڕاستیەمان پیشاندەدا کە گەلی کورد گەلێکی بە کەلتوور و دێرینی ناوچەکەیە و دەست ڕەنگینە و لەگەڵ سروشتی گەشەی کۆمەڵگەکەیدا بەرەوپیش چووە و کەلوپول و ئامێری بۆ سازکردووە. [2]