[1]

بەهادین نوری
2001

بەهادین نوری
چاپی دووەم 2019

خەلکێ گوندێ (تەکێ) یا سەرب #قەرەداغ# ێیە، ل ساڵا 1927 ژدایک بوویە، باب و باپیرێن وی مەلا بوون، بابێ وی دخواست ئەو ببیتە بەفەقێ و بچیتە مزگەفتا #بیارە# دەف #مەلا عەبدولکەریمی مودەریس# فێر ببیت، لێ ساڵا 1946 و ل ژیێ 19 ساڵیدە چوویە ڕێزێن حزبا #شیوعی#.
ئەنوەرێ حەماغا و غەفورێ میرزا کەریم ئەو ژبو شیوعی بوونێ هان دایە. ساڵا 1949 دبیتە سەکرەتێرێ حزبێ. ساڵا 1953 هاتییە دەستەسەر کرن و فەرمانا سێدارەیێ ژبو دەرچوویە، پشترە لبن فشارێن دەرەکی ئەڤ فەرمانە هەڵوەشیا و ژبو زیندانا هەتاهەتایی هاتە گوهرین و پشتی هەیامەکی هاتە ئازاد کرن.
ل ساڵا 1994 بزووتنەوەیا ئازادیخوازێن کوردستانێ دامەزراند.
ل ڕێکەفتا #01-12-2020# ژبەر تووشبوون بە نەخوەشیا کۆرۆنایێ وەغەرا دوایێ کر و ل گۆڕستانا گوندێ تەکیە یا سەر ب قەرەداغێ هاتە بخاک سپاردن. [1]

ناو: بەهادین
ناوی باوک: نووری

خەڵکی گوندی (تەکێ) ی #قەرەداغ#ە.
لە ساڵی 1927 لە دایکبووە، باوکی و باپیری مەلا بوون، باوکی دەیویست ببێ بەفەقێ و بچێتە مزگەوتی #بیارە# لای #مەلا عەبدولکەریمی مودەریس# بخوێنێ، بەڵام ساڵی 1946 لە تەمەنی 19 ساڵیدا چووەتە ڕیزەکانی حزبی #شیوعی#.
ئەنوەری حەماغا و غەفوری میرزا کەریم هانیان داوە ببێتە شیوعی.
ساڵی 1949 دەبێتە سکرتێری حزب.
ساڵی 1953 دەستگیرکراوە و فەرمانی لەسێدارەدانی بۆ دەرکرا، دواتر لەژێر فشاردا ئەو فەرمانە هەڵوەشێنرایەوە و کرا بە زیندانی هەتاهەتایی و دواتر ئازادکرا.
لە ساڵی 1994 بزووتنەوەی ئازادیخوازانی کوردستانی دامەزراند.
لە ڕێکەوتی #01-12-2020# بەهۆی تووشبوونی بە نەخۆشی کۆرۆنا کۆچی دوایی کرد، لە گۆڕستانی گوندی تەکیەی قەرەداغ بە خاک سپێردرا. [1]

بەرێز پارێزگاری سلێمانی هەڤاڵ ابوبەکر
گرتنی سەرۆکی #نەوەی نوێ# #شاسوار عەبدولواحید# و پەرلەمانتاری هەرێم #ڕابوون مەعروف# و داخستنی سەتەلایتی NRT و گرتنی کارمەندانی ئەو تەلەفزیۆنە لەگەڵ کەلوپەلی ئیشیان – ئەمانە کارێکن فڕی بەسەر یاسا و دیموکراسیەوە نیە، زیاتر ئابڕوو بردنی دەسەڵاتدارانی سلێمانی تێدا دەبینرێ.
ڕابوون مەعروف ئەندامی پەرلەمانە و پاریزبەندی بە پەرلەمانی هەیە. شاسوار لەدەرەوەی وڵات بووە و بەهیچ شێوەیەک پاساوی گرتنی نیە. هەموو ئەوانەش لە NRT ئیشیان کردوە کارمەندی ڕاگەیاندن بوون و ئەم گرتنە نیشانی جیهانی دەدات کە هیچ قەدەری لە ئازادی و دیموکراسی لێرە نیە.
داواکرام هەموویان بێدواکەوتن بەربدرێن.
#بەهادین نوری#
#19-12-2017#

هاورێیانی ئازیز
پاش سڵاوی هاورێیانەم بۆ خۆتان و کۆنگرەکەتان
خۆزگە دەرفەتێک دەبوو بهاتمایە نێو کۆنگرەکەتان و هێندێ قسەم لەسەر وەزعی بزوتنەوەی چەپ و بەتایبەتی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی لەم وڵاتەدا بکردایە وەک مرۆڤێک کەهەموو ژیان و گەنجێتی خۆی بۆ خزمەتی ئەم پرسە تەرخان کردووە. بالوێزی بەریتانی بانگدەکرێت بۆ کۆنگرەی حشع وەکویەکێک لەمیوانەکان، بەڵام پیاوی وەک من قەت بانگ ناکرێت چونکە قسەکانم بە ئارەزووی کاربەدەستەکان نیە.
کۆبونەوەکەتانم بەهەلزانی کەئەم نامە ئەلکترۆنیەتان ئاراستە بکەم
هەمووان دەزانن کە لەحەفتاکانی سەدەی پێشوودا حشع تووشی چ کارەساتێکی گەورە بوو، چەندین کادیری باشی لە ژیر ئەشکەنجەی ڕژیمی سەدامدا یان لەسەر شەقام و کۆڵانەکان شەهید کران، لەساڵانی ئەو بەرەکلکایەتیەدا کە هاورێ عەزیز محەمەد سەپاندی بەسەر حشعدا گوایە سەدام دەبێتە کاسترۆی عێراق و ئەم وڵاتە بەرەو سۆشیالیزم دەبات ! سەدامیش بۆیەک مەبەست بەرەی لەگەڵ حشع بەستبوو – بۆ لەناوبردنی حشع !.
هەموان دەزانن کە لەتێشکانی بزوتنەوەی چەکداری کوردا، پاش ڕێکەوتنامەی 1975ی جەزائیر، لیژنەی حشع لەهەرێمی کوردستان. بە شیکردنەوەی سیاسی وەزعی نوێ گەیشتە ئەو دەرئەنجامەی کە سەدام، پاش تێشکانی بزاڤی چەکداری کورد، هێرشدەکاتە سەر حشع وە پێویستە حشعیش خۆئامادەکات و بەرگری لەمافی ڕەوای میلەتی کورد بکات بە هێزێکی چەکدار. لەبەر ئەوە پێویستە ئەو چەکانەی لای حیزبە بیپارێزرێت و مەکتەبی سیاسی پارە بۆ هەرێم بنێرێ چەکی دیکەشی بکرێت. کەئەو کۆنوسەش گەیشتە بەغداد مەکتەبی سیاسی ڕەفزی کردوو بریاریدا یەکێک بنێرێت بۆ (غسل دەماغی) ئەندامانی لیژنەی هەرێم. هەموو کەسیش دەزانێت سکرتێر و مەکتەبی سیاسی هەڵەبوون بەیەک وشەش هاورێ عەزیز ڕەخنەی لە خۆی نەگرت.
هەمووان دەزانن کە حشع برینە سەختەکانی خۆی سارێژ نەکردبوو لە 1983 دا کاتێ کەهەر هاورێ عەزیز سکرتێربوو، کە هاورێ کەریم ئەحمەد جێگری سکرتێر بوو لە کوردستان و ئەو هێزە چەکدارەی کەبەخەبات و قوربانی زۆر ڕێخراوی هەرێم لەماوەی چوارساڵدا توانیبویان دروستی بکەن، ڕاکێشرایە نێو شەڕی نەگریسی براکوژی نێوان پارتی و یەکێتی، شەرێ کەنەبەرژەوەندی گەلی تێدابوو نەبەرژەوەندی ئەو دووحیزبە کوردیەش، بەلکو تەنها بەرژەوەندی سەدامی فاشستی تێدابوو. ئەنجامەکەشی بۆ ئێمە کارەسات و تێشکانێکی تازەی گەورە بوو لەماوەی سکرتێری هاورێ عەزیزدا. جارێکی تریش حشع گەرایەوە سەر سفر. تائەم چرکەیەش شوعیەکانی کوردستان و هەموو عێراق باجی ئەو هەڵە گەورانەی سکرتێر و سەرکردایەتی دەدەن و ئەوانەش کەئەو هەڵانەیان کرد وەک و بەرزەکی بانان بۆی دەرچوون و تائیستەش کۆسپێکی گەورەن لە ڕێگەی بوژاندنەوەی حیزب و چەپایەتیدا.
هاورێیانی ئازیز لاوە بەشدارەکانی کۆنگرە ئێوە بەتەمای چین لەو هاورێ سواوانە کەحیزبیان توشی ئەو هەموو دەردو هەڵەکوشندەیە کردو تا ئیستەش سورن لەسەر ئەوە کە خۆیان یان ئەوانەی پەروەردەیان کردوون دەبێ حیزب بەرێوە ببەن و هێڵی سیاسی بۆ بکێشن ؟ با هاورێ عزیز بڵی : پاش 40 سال لە بەرەکلکایەتیەکەی لەگەڵ سەدام دانی بەوەدا نا کە ئەو بەرەیە هەڵەبووە و خەتای ئەویش بووە، کە گوێی لەو کەسانە نەگرت نارازی بوون و هەرئەوکاتە وتیان هەڵەیە، زۆر داوایان کرد لە کاتیخۆیدا بە شێوەیەکی ئوسوڵی هەڵبسەنگیندرێ و لێپرسینەوەی لەسەر بکرێت ؟
ئەمرۆ بۆ بووژاندنەوەی حشکع بۆتە ئەرکێکی ئالۆز و سەخت بەهۆی ئەو هەڵە کوشندانەی پێشوەوە. مەرجی یەکەم بۆ بوژاندنەوە ئەوەیە کەسەرجەم ئەو هاورێ کۆنە بەرپرسانە لە هەڵەکان و ئەوانەش بەشێوەی خۆیان پەروەردەیان کردوون برۆنەوە ماڵی خۆیان و وازلە گەنجەکان بێنن. دەبێت خوێنی تازە بکرێتە حیزب. دەبێ لاوەکان پشت بە خۆیان ببەستن و سەربەخۆیی سیاسی خۆیان و حیزبەکەیان بپارێزن. ئەگەر هێندێ کەسی بەکەلکیش لەنێوان کۆنەکاندا هەبێ دەکرێ وەکو ڕاوێژکار کەڵکیان لێببینرێ.
سەرکەوتن بۆ لاوانی کۆمۆنیست و هەموو چەپخوازان
هاورێتان
بەهادین نوری
30-10-2016

#بەهادین نوری#
من هیچ کاتێ ئە ندامی ب. گ. (#بزووتنەوەی گۆڕان#) نەبووم. وەکو کەسایەتیەکی دیموکراتی سەربەخۆ لە ئۆپۆزسوێنی سیاسی ئەم وڵاتە دا خۆشحاڵ بووم بە دامەزراندنی ئەم حیزبە لەیەکەم ڕۆژەوە، چونکە وەکو ڕێخراوێکی ئۆپۆزسوێن لە دایکبوو، هیوایەکی بە خشی بە جەماوەر کە بتوانێ ڕۆڵێکی گرنگ ببینێ لە کۆتایی هێنان بە قۆرخکردنی دەسە ڵاتی ناهەمواری پارتی و یەکێتی.
پەیدابوونی ب. گ. ئەنجامێکی لۆژیکی بوو بۆ ئەو سیاسەتە چەوتەی کە پارتی و یەکێتی پێڕەویان کرد لە 15 ساڵی پاش گواستنەوە یان لە شاخەوە بۆ شار، لە شەڕی پارتیزانیەوە بۆ سەر کورسی دەسەڵات. لەو ساڵانەدا جەماوەری هەرێم بەتەمای بنیاتنانی کوردستانێکی ئاوەدان و پێشکەوتوو دیموکراتی بوو. بەڵام ئەوی ڕویدا پێچەوانەبوو : شەڕی برا کوژی نەوەدەکان لە سەر کورسی و پارەو قۆرخکردنی دەسەڵات و گەندەڵکاری بێئەندازەو دروستکردنی توێژێکی کۆمەڵایەتی نوێ لە مشە خۆران کە بێ خستنە گەڕی هیچ سەرمایەیەک، لە ڕێگەی بەکار هێنانی دەسەڵاتەوە، بوون بە ملیۆنیر و ملیار دێر. ئەمە ناڕەزایەتی و ڕق و کینەی توێژێکی گەورەی لە ناو جەماوەردا دروستکرد، بنەمای کۆمەڵایەتی بۆ ڕێکخراوێکی وەک ب. گ. دروستکرد. شکۆی سەرکردایەتی ئەم دروستکردنەش بە نەوشیروان مستەوفا بڕا کە یەکەم کەس بوو ئۆپۆزسوێنی پەرلەمانی لە هەرێمدا دروستکردو بنەمای بۆ دەستاو دەستی دەسەڵات داڕشت. دەبێ بوترێ کە ئەم ئیشە هە ڕ بە کەسایەتیەکی وەک نەوشیروان دەکرا کە دەیەها ساڵ لە ناو پارتی و دواتر لە ناو یەکێتیدا بووە و دواتر گەیشتە قەناعەت کە دەبێ جێیان بێڵێ و بچێتە ڕیزی ئۆپۆزسوێن.
تەوژمی جیابوونەوە لە ینک بە گوڕو تینێکی بە هێزەوە هاتە کایەوە، بە تایبەتی لە شاری #سلێمانی# و دەورو بەری، واتە لە ناوچەی ئیدارەی ینک. ئەوە بوو ب.گ. بوو بە خاوەنی 25 کورسی پەرلەمان لە هەڵبژاردنی 2009 دا. لە هەڵبژاردنی دواتردا لەباتی زیادکردن ژمارەی کورسیەکانی دا بە زین بۆ 24. ئەگەر ئیستە هەڵبژاردنیکی خاوێن بکرێ چاوەڕێی دا بەزینێکی گەورەتر دەکرێ. ئەمە مانای وایە ب.گ. ئەوە دەرنەچوو کە خەڵک چاوەڕێ بوون. لەبەر ئەوە زۆر کەس لەوانەی بە حەماسێکی زۆرەوە پێشوازیان لە پەیدابوونی ب.گ. کرد ئەمڕۆ ئەو هیوایەی جارانیان نەماوەو ڕەنگە نەیشچن بۆ دەنگدان لە هەڵبژاردندا.
خیلافات و ململانێ ناو خۆ لە حیزبدا، هەر حیزبێ بێ، دیاردەیەکی سروشتی و فاکتەری گەشەپێدان و پێشکەوتنە ئەگەر ئەو ململانێیە بە شێوەیەکی ئوسووڵی ببرێ بە ڕێوە. بەڵام بە داخەوە ئەو ململانێیەی ئەمڕۆ لە ناو ب.گ. دا ڕەچاو دەکرێ هێڵی سوری تێپەڕاندووە و زیانی لە قانزانجی زێترە. کێشەکان ڕۆژ بە ڕۆژ زێتر دەبن و ئەگەر چارەسەر نەکرێن دەبنە هەڕەشەیکی جدی لەسەر ب.گ.
به بۆچوونی من کێشەی سەرەکی گۆڕان لەم چوار خاڵەی خوارەوەدایە :
1- کێشەی سەرکردایەتی کە پرسێکی ناوخۆییەو ئەڵقەی سەرەکیە لە نێوکێشەکاندا.
2- چەند هەڵەیەکی سیاسی کەلەم ساڵانەی ڕابووردوودا گۆڕانی تێکەوتووە.
3- کێشەی دارایی، واتە دابینکردنی خەرجی پێویست بۆ ب.گ.
4- هەڕشەی بنەماڵە چێتی کە دەبێتە مەترسی لەسەر سەربەخۆیی سیاسی ب.گ.
بۆچوونی خۆم سەبارەت بەم خاڵانە دەخەمەڕوو :
پرسی سەرکردایەتی لە ب.گ دا.
کێشەی سەرکردایەتی گۆڕان لەگەڵ دروستکردنی حیزبەکەداهاتە کایە. هۆکاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆئەوەکە نەوشیروان خوازیاری دروستکردنی ڕێخراوێکی نوێ بوو، نوێ چ لەبەرنامەی سیاسی و چ لە کادری سەرکردایەتیدا. ئەمەش بەڕوونی دەرکەوت لەوەداکە ئەرکی سەرکردایەتی ژوورەکانی سپارد بەوگەنجانەی لەدەرەوەی ڕیزەکانی یەکێتیەوە هاتنە ناو ب.گ. ئەمە لەلایەکەوە جموجول و دینامیکیەتێکی باشی لەخەباتی گۆڕاندا هێنایە ئاراو لەلایەکی دیکەوە بوو بە هۆکاری ناڕزایەتی هێندێ کەس لەوانەی پۆستی سەرکردایەتیان لە ینکدا جێهێشت و هاتنە ناو گۆڕان. دەبوو نەوشیروان، بەرلەکۆچی دوایی خۆی، هەیئەتێکی سەرکردایەتی دروستبکردایە بۆ ب.گ، چ لە ڕێگەی کۆنگرە یان کۆنفرانسێ بوایە چ بە هەرشێوەیەکی گونجاوی دی. بەداخەوە ئەمەی نەکردو مردنی پێشوادە لە گۆڕانی دابڕی. کێشەی سەرکردایەتی بەجێما بۆگۆڕانخوازان و ئەوانیش بەهەڵە چارەسەریانکرد، سەرکردایەتیەکی ناهاوسەنگیان پێکهێنا کەنەیدەتوانی نوێنەرایەتی ڕاستەقینەی حیزبەکە بکات.
ئەمڕۆکێشەی سەرەکی ب.گ – بەبۆچوونی من – کێشەی سەرکردایەتیە. لێرەوە دەکرێ دەستبکرێ بەچارەسەری هەمووکێشەکان. کەرەستەی چارەسەر لای گۆڕان هەیە. کادری زێڕینی بەتوانای هەیە کە ینکیان جێهێشتووە و هاتوونەتە ڕیزی گۆڕان وەکو قادری حاجی علی کە لەمێژەوە ناڕازی بوو لە سیاسەتی جلال تاڵەبانی و یەکێتی جێهێشت، وەکو عوسمانی حاجی محمود و عومەری سید علی و مستەفای سید قادر.هەروەها تاقمێ کادری زێڕین هەیە لەناو ئەو لاوانەدا کەلەدەرەوەی یەکێتیەوە هاتوونەتە ڕیزی گۆڕان. پێمباشە کە گۆڕان سەرکردایەتیەکی 9 کەسی لە نێوان ئەوانەدا هەڵبژێرێ، چ بە ناوی خانەی ڕاپەڕاندنەوە بێ چ بەناوی پولیت بیرو (مەکتەبی سیاسی). ئەم هەڵبژاردنەش ساڵانە بکرێ، هەتا ئەوی سەرکەوتوو بووە دەکرێ هەڵبژێردرێتەوە، ئەویشی سەرکەوتوو نەبوو بگۆڕدرێ و خوێنێکی تازە بکرێتە لاشەی هەیئەتی سەرکردایەتی. سەبارەت بە ڕێخەری گشتیش پێمباشە لەم قۆناخەدا جڤاتی نیشتمانی خۆی و جێگرەکەی هەڵبژێرێ بۆ دووساڵ، بۆ کەسیش نەبێ لە 8 ساڵ زیاتر لەو پۆستەدا بمێنێ. دەبێ سەلاحیاتی ڕێخەری ب.گ دیاری بکرێ.
_ هەڵەی سیاسی گۆڕان.
ب.گ هەرلەسەرەتای دروستبوونیەوە وەکو حیزبێکی ئۆپۆزسیۆن پەیدابوو. بۆیە خەڵکێکی زۆر پشتگیریان کرد چونکە هەموویان بێزاربوون لەپارتی و یەکێتی. دەسەڵاتداران نەیاندەتوانی ب.گ. لاوازبکەن لەرێگەی بەگژداچوون و سەرکوتکردنەوە. بیریان لەرێگەیەکی دیکە کردەوە، ڕێگەی هەڵخەڵەتاندن و بەشداری لە هەریسەکەدا. هێندێ لەبەرپرسانی ب.گ کەلەناو یەکێتی و پێشتر پارتیدا، بەعەقڵیەتی ئەو دوو حیزبە پەروەردەکرابوون، حەزیان لەم خەڵەتاندن و هەریسەخواردنە هەبوو. هێندێکیش پێیانوابوو ب.گ لەرێگەی بەشداریەوە لەحکومەتدا وردە وردە بەهێزتر دەبێ و دەبێتە هێزی سەرەکی لە نێوان حیزبە حکومڕانەکاندا. بەڵام واقیعی سەرزەمین شتێکی جیاوازی خستەبەردەم : نەخەونی ب.گ هاتەدی و نەپارتی ب.گ ی بۆ کرا بەو لوقمەیە کەبۆی قوتبدرێ. پێوەندی نێوان ب.گ پارتی تێکچوو. دورکەوتنەوەیان لەیەکتربوو بەشتێکی چاوەڕوان کرا و حەتمی،لەبەرژەوەندی گۆڕان بوو ئەگەر دەستپێشکەری بکردایە و لەحکومەتی پارتی و یەکێتی بکشایەتەوە. بەڵام نەیکرد. مەسعود بەرزانی سەرۆکی پارتی ئەو دەستپێشکەریەی قۆستەوە و بەشێوەی سوکایەتی پێکردنیش ب.گ دەرکرد لە حکومەت : لەپردێ سەرۆکی پەرلەمان و وەزیرەکانی گۆڕانی گێرایەوە بەرەو سلێمانی و ئاگاداری کردن کەهاتنیان بۆ #هەولێر# قەدەغەیە. گۆڕان ئەم سوکایەتی پێکردنەشی قوتدا و بۆ ماوەیەکی درێژ دوای ئەوەش لە حکومەتدا مایەوە و کەبەکردەوە هەموو ڕۆڵێکیان بریتیبوو لەوەی سەری مانگ دەچوون موچەیان وەردەگرت. هەڵەی بەشداری ب.گ لە حکومەتی گەندەڵخۆری قۆرخچی دەسەڵات زیانێکی سیاسی زۆر گەورەیدا لە ب.گ و هەموو ئۆپۆزسیۆنی هەرێم. تائێستەش برینی ئەو هەڵەیە سارێژنەبۆتەوە.
ب.گ کەوتۆتە هەڵەی دیکەش وئەمە زیانی گەورەی لە میللەتداوە. هیچ عاجباتییەکیش لەمەدا نیە. ئەوی دەبێ ئاماژەی بۆکرێ و ڕەخنەی لێبگیرێ پرسی بەرەو هاوکاری ئۆپۆزسیۆنە. چاوەڕوان دەکرا ب.گ ڕۆلێکی کارامە بگێڕێ بۆ پێکهێنانی بەرەی ئۆپۆزسیۆنی هەرێم. بەڵام ئەوەی کە نەوەی نوێ و ب.گ. پێکیانهێنا ململانێ و شەڕە دەنوکێکی بێسەربووبەر بوو کەهەتا ئەمڕۆ درێژەی هەیە و هەردوولاش خەتابارن. من داوا لەهەردوو لایان دەکەم کە ئاشتببنەوە و پێکەوە لەبەرەی ئۆپۆزسیۆندا تیبکۆشن. تەنها ئەوەیە ڕێگەی ڕاست بۆ خزمەتی گەلەکەیان.
هەڵەی بچوکتریش هەیە، نەک تەنها لای ب.گ، بەڵکو لای هەموو حیزبەکانی ئۆپۆزسیۆن. دەبێ ئەوە ببێتە دەرسێ قەت لەبیرنەکرێ. حیزبی سیاسی پێکدێ و دەکەوێتە چالاکی بۆ ئەوەی دەسەڵات وەرگرێ، چونکە ئەو بەرنامەی دایڕشتووە قەت جێبەجێ ناکرێ بێوەرگرتنی دەسەلات. پارتی و یەکێتیش ئەوسیاسەتە پەیڕەو دەکەن، لەپێوەندیەکانیان لەگەڵ حیزبەکانیتر، کە هەرخۆیان حکومڕانبن و ڕێگە بەهیچ حیزبێکیتر نەدەن بۆ وەرگرتنی دەسەڵات. ئەو پێوەندیەی دروستی دەکەن لەگەڵ هەرلایەنێکی دیکە دەیانەوێ خزمەتی مانەوەی خۆیانبکات لەسەرکورسی دەسەڵات. بۆنمونە : ئێستە پارتی و یەکێتی زۆر بەپەرۆشن بۆ یەکڕیزی هەموو حیزبە کوردستانیەکان بەرانبەر حکومەتی عێڕاق، ئەمەش گوایە لە پێناو بەرژەوەندی باڵای میللەتی کوردا ! ئەگەر بەرژەوەندی بەرزی ئەم میللەتەیان بویستایە ئەوە لای خۆیانەوە دەستیان پێدەکرد، لێرەوە گەندەڵکاریان نەدەهێشت و فایلی نەوتیان دەخستە ڕوناکی و موچەی فەرمانبەران و خانەنشینانیان نەدەبڕێ و خەڵکیان بێکارەبا نەدەکرد، کورسی دەسەڵاتیان قۆرخ نەدەکرد و هەڵبژاردنیان تەزویر نەدەکرد …هتد. ئەوحیزبەی ئۆپۆزسیونی ڕاستەقینە و دڵسۆزی گەلەکەی بێت شوێن گەندەڵخوازان و قۆرخ چیەکان ناکەوێ بۆ بەغدا و پاشکۆگەری ئەوانە ناکات. بەڵکو کەیسی خۆی دەبێ و قسەی تایبەتی خۆی دەکات لە بەغدا.
کێشەی دارایی ب.گ و ڕێگەچارە
لەم سەردەمەدا هەموو حیزبێکی سیاسی مانگانە پێویستی بە بەبوجەیەکی بچووک هەیە بۆ بەڕیوەبردنی ئیش وکاری خۆی – بۆ دەزگای ڕاگەیاندنی، بۆ بارەگای سەرەکی و بۆ بارەگاکانی تری، بۆ سەیارە و پاسەوان و شۆفێر، بۆ کادری حیزبی محترف.. هتد …
پرسەکە لێرەدا ئەوەیە کە ب.گ. چۆن ئەم کێشەیە چارەسەرکات ؟
پشتبەستوو بە ئەزمونی شەخسی خۆم لە چلەکانی سەدەی پێشووەوە هەتا ئێستە، بە دیراسە و تێگەیشتنی خۆم لە بارودۆخی ئەمڕۆی کۆمەڵگەی کوردەواری، لێرەدا پێشبینیەکانی خۆم دەخەمە بەردەمی سەرکردەکانی ب.گ، هیوادارم کەڵکی هەبێ بۆ دابین کردن و خەرجکردنی بوجەکەیان لە چوارچێوەی ئەم وەزعەدا :
– دەبێ بەرلەهەموو شتێ هەوڵی ئەوە بدرێ کە ئیش و کاری حیزب بەکەمترین پارە جێبەجێ بکرێ. ئەمە بکرێبە ڕێڕەوی کار بە شێوەیەکی هەمیشەیی.
– پێویستە لیژنەی دارایی لەسێ کەسی دەستپاک و زیرەک پێکبهێنرێ کەزۆر بەوریایی و عاقڵانە ئیشەکە بەڕێوەببەن و هەمیشە بیریان بەوەوە خەریک بێ کە چۆن مەسروفاتی حیزبەکەیان دابین بکەن و ڕێگە لەزیادە خەرجی بگرن.
– دەبێ پرنسیپی بنەڕەتی لە ئیش و کاری گۆڕاندا کاری خۆبەخشانە بێ. لەم جیهانەدا هیچ حیزبێکی جدی خاوێن ناتوانێ ببێتە دەزگایەکی مووچەخۆران وەکو دامەزراوەیەکی حکومی، مەگەر بووجەی دەوڵەت قاسەیەکی کراوەبێ لەبەردەم کادری حیزبی و ئیش و کاری حیزبیدا، وەکو حیزبی بەعسی سەدامی کردی و پارتی و یەکێتیش کردیان و دەیکەن. داهاتی سروشتی حیزب هیچ کات بەشی ئەوەی نەکردوە و نایکات کەوەک و فەرمانبەرانی دەوڵەت کادر و کارمەندانی بەگشتی مووچە لەحیزب وەربگرن. حیزب ڕێخراوێکی سیاسی خۆبەخشە و بنەمای فکری ئەوەیە کە کەسانێک لە کۆمەڵگەدا هەن کە دەیانەوێ هێز و توانای خۆیان بخەنە خزمەتی گەل و نیشتیمان و پێشکەوتنی وڵات. ئەوی خەباتگێڕی خۆبەخش کردویانە بۆ بزوتنەوەی سیاسی هیچ کات بە خەباتگێڕە مووچە خۆرەکان نەکراوە.
– لەوڵاتانی دیموکراتیدا دەوڵەت یارمەتی حیزبەکان دەدات بە پێوەری ژمارەی کورسیەکانیان لە پەرلەماندا. دەکرێ ئەوە لێرەش بکرێ.
– ب.گ کۆمەڵی کادری هەیە کە مووچەی خانەنشینی خەبات و پێشمەرگایەتی لە دەوڵەت وەردەگرن، بەتایبەتی ئەوانەی مووچەی خانەنشینی پەرلەمان وەردەگرن. هەر خانەنشینێ گیانی فیداکاری بەرز و دڵسۆزی تێدابێ دەتوانێ وەکو کادرێکی خۆبەخش و محترف ئیش بۆ ب.گ بکات و فلسێکیش وەرنەگرێ. ئەگەر پەرلەمانتارێکی خانەنشینکرا و نەیتوانی خۆی ئیش بۆ ب.گ بکات وەکو کادرێکی محترف ئەوە دەتوانێ کە مانگێ ڕێژەیەک (دوو ملیۆن) لەو مووچەیە کە بەهۆی گۆڕانەوە بۆی بڕاوەتەوە بداتە محترفێکی حیزبەکەی.
– ئابوونەو پیتاکی مانگانە : من نازانم ئەم پرسە چۆن باسکراوە و بڕیاری لەسەر دراوە لە ب.گ دا، بەڵام هەموو کەس ئەوە دەزانێ کە وەرگتنی ئابوونەی مانگانە لە ئەندامانی هەر حیزبێ شتێکی ئاسایی و یاساییە وەکو سەرچاوەیەک بۆ دارایی حیزب. ئەمە لە پەیڕەوی نێوخۆیی حیزبدا تۆماردەکرێ کە داوای مۆڵەتی یاسایی لە دەوڵەت دەکرێ. من ئەزموونی تایبەتی خۆم هەیە لەسەر دارایی حشع لە ناوەڕاستی سەدەی پێشوودا، کە چوارساڵ سکرتێری حیزبی حشع بووم. حشع ئەوکاتە حیزبێکی نهێنی جەماوەری گەورەبوو، سەرکردایەتی سەدان خۆپیشاندان و مانگرتنی چینایەتی و نیشتمانی دەکرد. بەتەحەداوە دەڵێم کەلەو چوارساڵەدا جگە لەپارەی ئابونەو و پیتاکی ئەندام و دۆستانی حیزب هیچ سەرچاوەیەکی دارایمان نەبووە، ڕۆژێ لەرۆژان پارەمان لە هێچ دەوڵەتێ یان حیزبێ یان شەخسێ وەرنەگرتووە. دەزانم کە بارودۆخی ئەمڕۆ جیایە لە هی ئەو کاتە. بەڵام نابێ ئەمە وەها تەفسیر بکرێ کە ئەمڕۆ ئابوونە و پیتاک ڕۆڵێکی گرنگیان نەماوە لەدابینکردنی بڕێکی باش لەدارایی حیزب. دەبێ لیژنەی دارایی، بەهاوکاری لیژنە جیاجیاکان، ئەم پرسە تاوتوێبکەن و بەباشی بەڕێوەببرێ.
– ب.گ ڕێخراوی حیزبی و دۆست و لایەنگرانی لەدەرەوەی وڵات هەیە. بێگومان ئەوانە لە دۆخێکی وەهادان کە دەتوانن بەشداریەکی باشبکەن لە دەبینکردنی دارایی حیزبەکەیاندا، دەشتوانن داواش لە هێندێ دەزگا و کەسایەتی لەو وڵاتانە بکەن.
– لەم هەرێمەشدا ب.گ دەتوانێ داوای یارمەتی(مانگانە یان ساڵانە) لە هێندێ کۆمپانیا و خەلکی دەوڵەمەن بکات.
بنەماڵەچێتی
لەم وڵاتەدا پێویستمان بەقسەی زۆرنیە لەسەر بنەماڵەچێتی چونکە نمونەی زیندوی شتەکە لەبەر چاودایە. بە درێژایی 27 ساڵی ڕابردوو، هەموو خەڵکی ڕۆشنبیر و تێگەیشتو دەزانن چیە مانای بەبنەماڵە کردنی حیزب. دیاردەی بنەماڵەچێتی بەشێکە لە دیاردەی کۆمەڵایەتی لە قۆناخی خێڵەکیدا. حیزبی سیاسی لە کۆمەڵگەی پێشکەوتودا لەرێگەی سنوقی هەڵبژاردنەوە سەرۆکی خۆی دیاری دەکات و دەیگۆڕێ. ئەم گۆڕینە لە ئەوروپای ئەمڕۆدا بۆتە کارێکی ڕۆتینی سادە و هیچ کێشەیەکی بەدوادا نایەت. گەلێ جار سکرتێری حیزبێ پۆستەکەی خۆی جێدێڵێ بۆیەکێکی دیکە بەس لەبەر ئەوە کە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانیدا ئەو حیزبە ژمارەی پێویست لەکورسی بەدەست نەهێنا، لە کۆمەڵگەی ئێمەدا سکرتێر وەکو موڵکێکی تاپۆدار سەیری حیزبەکەی دەکات، وەکو سەرۆکی عەشرەت یان وەکو بەڕێوبەری کۆمپانیایەک دەیەوێ کەڵک لە حیزب – کۆمپانیا – وەربگرێ.
هەڤاڵانی ب.گ. هەقیانە لە بنەماڵەچێتی بترسن. ئەو پێشنیازانەی لەم نامەیەدا پێشکەشم کردون دەکرێ بەربەستی ئەو مەترسیە بکات. نەوشیروان هەنگاوی زۆرباشی نابۆ دروستکردن و بەهێزکردنی ئۆپۆزسیۆن. بەڵام ئەوەی باش نەبوو کە تاپۆی هەموو شتێکی خستە سەرکوڕەکانی و ئەم کێشەیەی بۆ حیزبەکەی خوڵقاند. ئەگەر بیانەوێ کوڕەکانی دەتوانن بە گرێبەستێکی یاسایی کۆمپانیای وشە و گردەکە ڕادەستی ب.گ بکەن و بۆماوەی 15-20 ساڵ.
#03-09-2018#

بەهادین نوری لە هەژماری خۆی لە فەیسبووک ڕایگەیاند لە هەولێر و سلێمانیش داوای ژمارەی سپاردنی بۆ کتێبی 'پرسی کورد و ئەزموونی کورستانی عێراق' کردووە، و وەزارەتی ڕۆشنبیری تەگەرەی تێخستووە''.

بەهادین نوری ئاماژەی بەوەش کردووە بۆ من موفاجەئە بوو لە سلێمانی ژمارەی سپاردنم پێنەدرا بەڵام لە هەولێر موفاجەئە نەبوو.

سەبارەت بە کتێبەکەی، نوری دەڵێت من لەو کتێبەدا بیرەوەرییەکانی هەشتا ساڵی خۆم نوسیوە لەسەر کوردستانی عێراق، ئەوەی نوسینەکەی پێ هەڵەیە با بفەرموێ لە دژی بنووسێ و داری لەسەر بەردی نەهێڵێ.

ئەوەشی خستوەتەڕوو نەمنوسیوە بۆئەوەی ئەم یان ئەو حیزبەم لێ ڕازیبێت، نوسیومە بۆئەوەی ڕووداوەکان لە بۆچوونی خۆمەوە بخەمە بەردەمی خوێنەران.

بەهادین نوری ڕونیکردووەتەوە حەزدەکەم بەشێوەیەکی یاسایی بڵاویبکەمەوە، چونکە لەوە دڵنیام ئەگەر ژمارەی سپاردنم نەدرێتێ ژمارەی خوێنەر چەندقات زیاتردەبێت و لەم زەمانەشدا ڕێگەی بڵاوکردنەوە زۆرە.
س.س
بەهادین نوری سیاسەتمەدار و سکرتێری پێشووی حزبی شیوعی لە هەژماری تایبەتی خۆی لەتۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبوک نووسیویەتی: ئێستا هاوڵاتیان دەتوانن لە کتێبخانەکان و لای هەندێک لە کتێبفرۆشەکانی دیکە کتێبی پرسی کوردو ئەزموونی کوردستانی عێراق بکڕن.

بەپێی بەدواداچوونی ئێن ئاڕ تی بەپاساوی ناوزڕاندن و توندیی زمانی نووسینی، پێشتر چاپ و بڵاوکردنەوەی کتێبەکەی بەهادین نوری کێشەی بۆ دروستکراو؛ ڕێگەی پێنەدرا لە هەولێرو سلێمانی ژمارەی سپاردن وەربگرێت.

بەهادین نوری لە کتێبەکەیدا باسی لە ڕووداوەکانی کوردستان کردووە، ئەو ڕووداوانەی لە کتێبەکەمدا باسمکردوون پەیوەنديی بە واقیعی 80 ساڵی ڕابردووی ڕووداوە سیاسیيەکانی هەرێمی کوردستانەوە هەیە.

بەهادین نوری یەکێکە لە سیاسەتمەدارەکانی کورد و ئێستا تەمەنی 92 ساڵە. خاوەنی نزیکەی 10 کتێبی سیاسيی و ئەدەبيیە.

فەرەیدون عەبدولقادر و بەهادین نوری