بۆ سالا دویێ یە بەهرا وەلاتیان ژ گازا سپی ژلایێ حوکمەتا هەرێمێ ڤە ناهێتە بەلاڤکرن، هەر ژ نوکەژی وەلاتیان ب تایبەتی یێن دەڤەرێن سار و بەفرین دەست ب بڕینا داران کریە.
ماهر سپیندارى، وەلاتیەکێ دەڤەرا بەرێ گارەیە ل سنورێ دەڤەرا ئامێدیێ بۆ (باس) دبێژیت: ”ژبەر بەلاڤ نەکرنا گازێ ل دەڤەرێن قەزا ئامێدیێ ئەڤە دەمەکە وەلاتیان دەست ب بڕینا داران کریە، هندەک دهێن بۆ خوە دبڕن و هندەک ژی بۆ فرۆتنێ دبڕن و نوکە داهاتێ پیکەبەکێ ل دهۆکێ ب 100 هزار دیناران دهێتە فرۆتن، دارێن هشک ژی نەماینە و هەموو یێن هاتینە بڕین و نوکە رۆژانە و ل پتریا دەڤەر و گوندان دارێن تەڕ یێن دهێنە بڕین و ژیێ هندەک ژوان داران دگەهیتە 100 سالان، کو ب مشارێن پانزێنێ دهێتە بڕین، دشێم بێژم هەکە رەوش ب ڤی شێوەى بمینیت دارێن تەڕژی نامینن و نوکە 70% دارستانێن مە یێن هاتینە بڕین“.
ماهرێ خەلکێ دەڤەرا ئامێدیێ دیار کرژى: ”سالێن بۆری دەمێ حوکمەتا هەرێمێ ب رێیا وەزارەتا سامانێن سروشتى گاز ل سەر وەلاتیان بەلاڤ دکر، کەسێ پەنا نەدبرە بڕینا داران، بەلێ ئەڤە دو سالە دیاردا بڕینا داران یا پەیدا بووی و خەلک یێ نەچارە، چونکى مووچە یێن هاتینە کێمکرن ب رێیا پاشکەفتکرنا وان و کارژی وەکوو بەرێ نەماینە.
ماهری کو وی ب خوە بەرهەڤی بۆ زڤستانێ کریە و بۆ خوە دار یێن بڕین، دەمێ مە پرسیار ژێ کری، پۆلیسێن دارستانێ و ژینگەهێ چ پێرابوونان بۆ نەهێلانا داربڕینێ و سزادانا کەسێن داران دبڕین ناکەت، گۆت: پۆلیسێن ژینگەهێ ژی نوکە نەشێن مایێ خوە تێدا بکەن، چونکی ئه و کەسێ بۆ خوە داران دبڕێت خودان خێزان و زارۆیە و یێ پێدڤیە بۆ گەرمکرنا وان ل زڤستانێ، هەکە حوکمەت گازێ بەلاڤ نەکەت و گازا بازرگانی ژی یا گرانە، ما دێ پۆلیسێن ژینگەهێ چ بێژن و چ پێرابوونان وەرگرن؟“.
خێرهات نێروەیی، وەلاتیەکێ خەلکێ قەدشێ یە، بو (باس) دبێژیت: ”نوکە ئێک بەرمیلا گازا بازرگانی ب 180 دیناران دهێتە فرۆتن و ئەڤەژی بهایەکێ گرانە بۆ وەلاتیان ب تایبەتی دڤێ قەیرانێ دا و کێمبوونا مووچان، نە حوکمەت و نە پەرلەمان و نە جڤاتا پارێزگەها دهۆکێ و نە کارگێریا پارێزگەهێ، خوە ل ڤی بابەتی نەکریە خودان“.
موحسن تاها، رێڤەبەرێ بەلاڤکرنا بەرهەمێن گازێ ل پارێزگەها دهۆکێ ئه و دەنگوباسە رەت کرن ل دۆر هەبوونا پرۆسا بەلاڤکرنا گازێ ل هەردوو پارێزگەهێن سلێمانیێ و هەلەبجە و بۆ (باس) گۆت: ”هەکە پرۆسا بەلاڤکرنا گازێ هەبیت، دێ هەموو هەرێما کوردستانێ ڤەگریت“.
سەبارەت بەلاڤکرنا گازێ ل سەر وەلاتیان ل پارێزگەها دهۆکێ ژی گۆت: ”سالا بۆری حوکمەتا عیراقێ 50 ملیۆن لترێن گازێ بۆ هەرێما کوردستانێ هنارتبوون، کو 30 ملیۆن لتر بۆ پارێزگەها سلێمانیێ و 5 ملیۆن لتر بۆ پارێزگەها هەولێرێ و بەهرا پارێزگەها دهۆکێ 15 ملیۆن لتر بوون و مە تنێ ل دەڤەرێن چیایی بەلاڤ کربوو، بەلێ نە ئەڤ سالە و نە پار وەزارەتا سامانێن سروشتی لترەکا گازێ نەدایە کەسێ“.
دکتۆر حەسەن نەجمان، سەرۆکێ پشکا دارستانان ل کولیژا چاندنێ ل زانکۆیا دهۆکێ ل دۆر مەترسیا بڕینا داران ل سەر دارستانان دبێژیت: ”بڕینا داران ئاریشەکا جیهانییە و گەلەک دهێتە روودان ب شێوەکێ بەرچاڤ لوان وەلاتێن توشى هەژاریێ و قەیرانێن ئابووری، یان ئاستێ هوشیاریا خەلکى بۆ ژینگەهێ یا کێم بیت و بجهئینانا قانوونێ تێدا یا لاواز بیت.
سەرۆکێ پشکا دارستانان ل زانکۆیا دهۆکێ گۆتژی: ”خالێن کو زیانا بڕینا داران زیدە دکەت، ئەون کو رێژا ئەردێن دارستانان ل پاریزگەها دهۆکێ گەلەک نینە، بەلکوو یا کێمتر ژی دبیت، ئەردێن دارستانان نوکە نێزیکى 2057600 دونەمن و جۆرێن دار گەلەک نینن کو 88 جۆرن، لەوما ب چ شێوان نابیت رێ بهێتە دان بۆ بڕینا داران.
هەروەسا دیارکر ژی: ”بڕینا داران ناهێتە کرن بو پیتڤیا مال بتنێ، بەلکو دگەهیتە ئاستێ بازرگانیێ و دبیتە وەک کارەک ب تایبەتى ل وەرزێ زڤستانێ، ئەڤەژی دبیتە ئەگەر کو زیان زیدەتر بیت.
دکتۆر حەسەن نەجمان خویاکر ژى: ”بڕینا داران دبیتە ئەگەر کو رێژا غازا ئێکەما ئۆکسیدا کاربوونێ و میتانێ ل ئەسمانی زێدی بیت و وەک بەرگەکی چێ کەت و نەهێلیت ریژەکا بەرچاڤ یا تیشکێن رۆژێ ئەوێن دگەهنە ئەردی و دڤەپەشێن دەربازى بەرگێ ئەسمانی و یێ ئەردى بن و وەدکەت کو پلا گەرمێ یا ئەردى زێدە بیت و ب تایبەتى دبیتە ئەگەر کو هشکاتى پەیدا بیت.
دیسا دار و دارستان ژیدەرێ سەرەکیە بو هەمە جۆریا ژینگەهێ برێیا هەمبێزکرنا جهێ ژیانا گەلەگ رووەکان و گیانەورێن کووڤى و مێش و موران، بڕینا داران دێ زیانەکا ئێکسەر گەهینیتە ڤێ هەمەجۆریێ، هەروەسا بڕیناداران دێ بیتە ئەگەر کو ئاخ بهێتە رامالین کو جهێ شینبوونا رووەکانە، ئەڤجا چیا و گرێن مە دێ رووتربن و دێ بنە تەحت. وەکو چەوان نوکە ئەم ل گەلەک جهان دبینین. بڕینا داران و نەمانا سیبەرا وان دبیتە ئەگەر کو ریژا هەلمبوونێ زێدەبیت و ئەرد پتریا شەهێ و ئاڤێ ژدەست ددەت و دبیتە ئەگەر کو رێژا ئاڤا لسەر زەڤی و ل ژێر زەڤی کێم ببیت، دیسا گەلەک ژ خەلکێ گوندان پشت بەستنا وان لسەر دارستانایە بۆ بجه ئینانا گەلەک پێدڤیێن خوە، وەکو خوارن و فرۆتنا بەرهەمێ هندەک ژ دار و تراشۆکا و هندک گیایان کو ل دارستانان شین دبن و هەروسا بۆ ئالفێ تەرش و کەوالی، دیسا بڕینا وان دبیتە ئەگەر کو جوانیا دەڤەرا دهوکێ ب گشتی بهێتە تێکدان و رێژا سەیرانچی و گەشتیاران ژی کێم ببیت.
ب دیتنا وی رێیێن چارەکرن، یان کێمکرنا ڤێ دیاردێ یێن هەین ئه و ژی:
- دەست ب بەلاڤکرنا گازێ لسەر خەلکێ گوندان ب تایبەتێ لدەڤەرێن نێزیکی دارستانان.
- کاراکرنا قانوونا دارستانان یا هژمار 10 ل ساڵا 2012 و ب تایبەت مادێن 22 و 23 کو تێدا زیندانکرنا هەر کەسێ دارەکێ ببڕیت یان ب کەزێخیت، نە پتر ژ سالەکێ یە و سزادانا دارایی نە پتر ژ 3 ملیۆن دینارانە.
- نیشاندانا گونەهباران و دانپێدانێن وان د دەزگەهێن راگەهاندنێ دا.
- ئەنجامدانا هەوێن هشیارکرنێ، بتایبەتى بەرى وەرزێ زڤستانێ و بتایبەتێ ل دەڤرێن دکەڤنە نێزیک دارستانان و رێنما و سزایێن قانوونا دارستانێ بۆ بهێنە دیارکرن.
- دامەزراندنا زێدەتر یا پۆلیسێن دارستانێ.
- دروستکرنا چاندنگەهێن دەستکرد ب جۆرین دارێن زوو شین دبن وەک ژیدەرەک بۆ دارێن سۆتنێ و رەژیێ.
و بجهئینانا ڤان هەموو رێیان دێ ئاریشا برینا داران ل سەرانسەرى کوردستان و دهوکێ بەرەڤ نەمانێ ڤە چیت.[1]
03-11-2017