Kürtlerin yılbaşı ne zamandır? sorusu sıklıkla merak edilen sorulardan biridir. Kürtler yılbaşını kutlarken diğer toplulukların aksine çeşitli gelenekler eşliğinde kutlamaktadırlar. Bunlardan biride Serê Salê etkinliğidir. Bizler 13 Ocak Kürt Yılbaşı ; Serê Salê başlıklı makalemizde Kürtlerin yılbaşı tarihi, kürtlerde yılbaşı, kürtlerde yılbaşı kutlaması ve serê salê gibi konulara değineceğiz. Öncellikle Serê Salê nedir? diye merak edenler için Serê Salê’nin Türkçe anlamı Yılbaşı demektir. Kürtler yılbaşına girdikleri bu günde özellikle geceleri çeşitli yılbaşı kutlamaları yaparak bu günü karşılıyorlar. Tabi Kürtlerin yılbaşı eğlenceleri diğer topluluklar gibi değildir. Diğer toplulukların eğlence düşüncesinden ziyade Kürtler tiyatro şeklinde günü karşılamaktadırlar.
Dünyadaki devlet veya halkların çoğu yılbaşını Miladi takvim olarak kullanmaktadırlar. Onların aksine Kürtler ise Peygamber(a.s)’ın Hicretiyle karşımıza çıkan Hicri takvimine göre yılbaşını kutlamaktadırlar. Hizri yılbaşının miladi yılbaşı ile arasındaki farkları ise Hicri yılbaşının Miladi’den 13 gün geç başlamasıdır. Yani Miladi takvimini kullananlar 1 Ocak’a girdiklerinde Hicri takvimini kullananlar ise Miladideki takvime göre 13 Ocak’ta yılbaşına girmektedirler. Hatta bundan dolayıdır ki halla Kürt yaşlıları arasında “Tirk dibêjin 13 em dibêjin 1” yani “Türkler 13 dediklerinde bizler 1 diyoruz” demektedirler. Böylece bu başlık altında Kürt yılbaşı ne zamandır? sorusuna da cevap vermiş olduk.
Serê Salê Nasıl Kutlanıyor?
Kürtlerde yılbaşı kutlamaları nasıldır? diye bir soru sorarak Serê Salê etkinliği nasıldır diye anlatacağız.. Kürtlerde yılbaşını genellikle çocuklar kutlamaktadırlar. Genellikle yılbaşı gecesinde mahalledeki çocuklar makyaj, boyalar eşliğinde süslenerek çeşitli kılıklara girerler. Çoğu zaman erkekler kadın kılığına girerken, kadınlar da erkek kılığına girmektedirler. Ve bu kılıklara giren çocukların içinde de Kalikê Sersalê denilen bir Yılbaşı dedesi vardır. Kalikê Sersalê bir nevi grubun lideri olarak yer alır ve davul zurna eşliğinde “Serê salê binê salê, Xwedê kûrekî bide vê malê. Amin” Diyerek evleri dolaşırlar. Bu sözün Türkçe anlamı ise “Yılın başı yılın sonu, Allah bu eve bir erkek çocuk versin, Amin” diyerek evleri tek tek dolaşıyorlar. Böylece Kürtlerde serê salê nasıl kutlanılıyor? sorusuna da cevap verip, Kürtler yılbaşını nasıl karşıladığını hep beraber öğrenmiş olduk..
Serê Salê Hâlâ Kutlanıyor mu?
Serê salê nerelerde kutlanılıyor? diyerek bu başlığımızda serê salê kutlamalarının kutlanıldığı bölgeler hakkında bilgiler vereceğiz. Bilindiği üzere Kürtlere karşı sergilenen baskılar neticesinde dil başta olmak üzere kültür ve gelenekte de çeşitli kopmalar başlandı. Bir halkın diline sansür uygulandığında o halktan geriye bir moloz yığını kalır. Kürtlerde de durum bundan ibaret. Kürtler böyle bir sorunla karşılaştıkları için zamanla kendi benliklerinden koparak bir kültür bozulmasına doğru yol alıyorlar.
Şuan günümüzde serê salêyi kutlayan Kürt kesimi oldukça azdır. Günümüzde küçük ilçeler dışında bu serê salê etkinliğini kutlayan il veya ilçe yok denecek kadar azdır. Serê salê etkinliğini kutlayan il veya ilçeler genellikle Batman, Silvan, Mardin, Kızıltepe, Yüksekova, Nusaybin gibi bölgelerdir. Ayrıca son dönemlerde serê salê kültürünü yaşatmak adına çeşitli stk’lar olaya el atarak bu kültürün yok olmasını engellemeye çalışmışlardır. Geçtiğimiz yıllarda birkaç sivil toplum kuruluşu başta Mardin, Diyarbakır, Batman ve Siirt olmak üzere bölgenin birkaç yerinde serê salê etkinliklerini kutlamışlardır.
Serê Salê Resimleri
Serê salê fotoğraflarını paylaşmadan önce daha önce sitemizde yine serê salê hakkında bilgiler paylaştığımız yazımızdan birkaç kesit sizinle paylaşarak fotolara yer verelim. Bilindiği üzere serê salê resimleri birçok alanda göz kamaştıran resimler ile karşımıza çıkıp bizleri eskinin hayali ve özlemine sürüklemektedir.
Serê Salê Geleneğinden Görüntüler
Kürtlerin vazgeçilmez geleneklerinden biri olan Serê Salê geleneği bugün Kürdistan’ın birçok ilinde tekrar kutlanıldı. Sersal yani Türkçe karşılığı “Yılın Başı” olarak anılan bu gece, geçmişten beri Kürtler arasında oyun havasına bürünüp skeçler ile diri tutulmaya çalışılıyor.
Cemre daha köz olmadan, havaya , suya ve toprağa düşmeden müjdesi gelir. Yeni yıla Hızır’ la girilir. Hızır halk arasında olgun insana denir. Dara düşenin yardımına koşar. Mevsime uygun yağan ince karla ‘’Hızır sakalını ağarttı’’ derler. Sevinir çocuklar. Toplanırlar, kendi aralarında birini seçerler. Ona yündan bıyık ve sakal yaparlar. O Hızır olur. Ev ev dolaşırlar. Maniler söylenir şakalar yapılır. Serê salê hakkında daha fazla bilgi için Serê Salê Geleneğinden Görüntüler başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Kürtçe Serê Salê Sözleri
Serê salê kutlamasını yapan çocukların ev ev dolaştıkları esnada kullandıkları sözleri bu başlık altında paylaşacağız. Kürtçe sere sale sözlerini okuyarak sizlerde kendi aranızda bunu sevdiklerinize okuyabilir veya sizin bölgenizde bu etkinlikte kullanılan sözleri yorum kısmından bizlerle paylaşabilirsiniz.
‘Serê salê binê salê
Xizir mêvanê vê malê’
Daxwaza xêr û xweşiyê
Ev daniya kal û pîrê
Ger pîrik e, ger Xızır e
Danî daniştî ser êre
Herkes hilgirt para xwe
Mîna xwîşk û bira ne
Xizir tîne daniyê
Pîrikê rû keniye
Çaxanî girtiye şa bûn
Le pisiyê dûr û ne
Çaxan û xewa we xweş
Çaxan û xewla we xweş
Xızır dibê pîrêk dibê
Ji were xêr û xweş
Peyv û Mûzik: Ahmet Güven
Türkçe Serê Salê Sözleri
Kürtçe serê salê sözlerini paylaştıktan sonra şimdi serê salê türkçe anlamına bu başlık altında yer vereceğiz. Kürtçe bilmeyip bu tür etkinliklere ilgi duyan kişiler Türkçe serê salê sözlerinin anlamını okuyarak bu etkinlikler hakkında az çok bilgi sahibi olabilir ve 13 Ocak Kürt Yılbaşı ; Serê Salê başlıklı yazımız sayesinde etkinlikte okunan sözlerin anlamına ulaşmış olacaklardır.
Serê Salê Türkçe Sözleri
‘Sene bitti sene başı geldi
Hızır eve misafir geldi’
İylik diler sağlık diler
Dağıtılır Hızır lokması
Biri Hızır Biri nene
Ocakta aş pişirirler
Çocuklar bacı kardeş gibi
Herkes payını alır
İhtiyar yemekleri getirir
Nene gülümser
Çocukları alır sevinç
Bütün kötülüklerden uzak
Tatlı uykular çocuklar
Tatlı rüyalar
Hızır diler nene diler
Sizin olsun iyilik ve sağlıklar
[1]