عسمەت محەمەد بەدەل
هەر هونەرەک خودان ئالاڤێن خوە یێن تایبەتێن دەربڕینێ یە، هەکەر هونەرمەند شارەزای وی ئالاڤی نەبت، نەشێت ب درستی و جوان دەربڕینێ ژ وی هونەری بکت و د وی بیاڤی دا نابتە هونەرمەند. چاوا نیگارکێش نا بتە نیگارکێشەکێ سەرکەفتی و بالکێش هەکەر شارەزایی ل سەر جوونێن قەلەم و کاغەز و رەنگان و تێکەلکرنا وان نەبت و مۆزیکڤان نابتە مۆزیکڤان هەکەر نۆتا مۆزیکی و مەقامان و ئامیرێن مۆزیکێ نزانت، وەسا نڤیسکار ژی نابتە نڤیسکارەکێ سەرکەفتی و دەەستهەل هەکەر شارەزایی ل سەر رێزمان و رێنڤیس و رەوانبێژی و خالبەندییێ نەبت، چونکی ئەون ئالاڤێ دەربرینێ یێ تێکستی و تێکست کاملان و جوان نابت هەکەر ئالاڤێ دەربرینێ پڕی خەلەتی بت.
ڤان سالێن بۆری، ڕۆژ بۆ ڕۆژێ نڤیسکارێن گەنج دهێنە مەیدانێ، چ د وارێ شعرێ یان چیرۆکێ یان رۆمانێ دا، هندەک ژ وان خودان بەهرە و هزرێن جوانن، خودان تێکستێن جوان و بەرهەمێن ئەدەبی یێن باشن، لێ تشتێ سەیر و جهێ حێبەتی و مخابنییێ و سەرباری کو وان خواندنا خوە ب هەموو قووناغان ڤە ب زمانێ کوردی دەرباز کرییە و دبت تایبەتمەندێ ژی ب زمان و ئەدەبێ کوردی هەبت و دبت باوەرنامەیێن بلند ژی هەبن، لێ دیسا دێ بینی رستەیێن وان، پەیڤسازییا وان، رێنڤیسا وان ژ خەلەتییان پرن و جوداهییێ نا ئێخنە دەنگێن تیپان. هێژ نزانن ل کیژان جهی “ۆ”ێ ب کار بینن یان “وو” ێ یان”و”ێ. هێژ جوداهییێ نا ئێخنە د ناڤبەرا “و” ا کۆنسنانت و یا ڤاولدا و دێ بینی واوا کۆنسنانت (W)ب ئاوایێ “ۆ” ێ نڤیسییە. ئەز نزانم ئەڤە ل خواندنگەهان فێری چ بووینە، چەوا ب ڤی ئاستێ نزمێ نڤیسینێ خواندنا خوە برینە سەری و سەرکەفتینە، ئەرێ ئەز دزانم کتێبێن خواندنگەهان پڕن ژ خەلەتییێن وەسا سەیر کو شاخان ل سەرێ مرۆڤی دئینن، لێ دیسا دەمێ کەسەکی بڕیارا خوەدا کو ببتە نڤیسکار، ما نابت ب کێماسی خوە فێری زمانێ نڤیسینێ بکت، خوە هندەکێ زەحمەت بدت، هزرا خوە هندەکێ بواستینت، ئەرێ ئەڤ پەیڤە چاوا دهێتە نڤیسین، ئەڤ رستەیە چاوا درستترە بهێتە دارشتن و نە هەما تێوەراندنە.
ئەرێ کی ژ ڤێ بێسەروبەرییا نڤیسینێ بەرپرسە؟ پەروەردە، یان مامۆستایێن زمانێ کوردی، یان دەزگەهێن راگەهاندنێ و وەشانخانە، یان ئه و نڤیسکار ب خوەنە بۆ خوە ناکنە خەم ب ئاوایەک درست و جوان بنڤیسن، لەزێ دکن بەس بنڤیسن و بەلاڤ بکن و ناڤێ خوە دەربێخن، ئێک پەیڤێ د ئێک رستەیێ دا ب ئاوایێن ژ یەک جودا دنڤیسن. ئێک پەیڤە دڤیابت ب ئێک ئاوا بهێتە نڤیسین. راستە جاران بۆچوونێن جودا هەنە، دەڤۆکێن جودا هەنە، ئه و هەمی نە گەلەک ئارێشەیە، لێ دەمێ دەنگێ درستێ تیپێ نزانی ئه و کارەساتە.”ژ” ب “ش” بنڤیسی و “ڤ”ێ ب “ف” بنڤیسی و جاران تیپان ژ ناڤ ببی و بنیاتێ رستەیێ سەر و بن بکی. ئەڤە نا بتە بۆچوون، ئەڤە دبتە نەزانین و نە شارەزایی و نەخوێندەواری.
خوەزی خۆلێن فێرکرنا نڤیسینێ، رێزمانێ، رێنڤیسێ، خالبەندییێ بۆ ڤان نڤیسکار و رۆژنامەڤانێن گەنج بهێنە ڤەکرن و فێری نڤیسینا درست ببن، فێری کرمانجییەکا پاقژ ببن، نڤیسینا درست دێ درستتر پەیاما وان گەهینت خواندەواران. نڤیسینا درست دێ پتر تامێ دتە تێکستێ وان، دێ تێکستێ وان جوانتر و بالکێشتر لێ کت.[1]