ئەدیب عەبدوللا
* بەرسڤەک بۆ نڤیسەرێ هێژا (شەمال ئاکرەی) ل دۆر بابەتێ خواندنەک بۆ ناڤونیشانێ کورتە چیرۆکێن (چەپا گلێشی).
یاخویایە ناڤونیشان پێناسە و ناسنامەیا دەقی یە، ڕوح و گیانەکێ دی ددەتێ، بەری و پتر ژ دەقی سەرنج و حەزا خواندەڤانی بۆ خوە ڕادکێشیت، نەخاسمە گەر یێ کاریگەر و گونجای بیت دبیتە دەقەک دی ژ ئافراندنێ، سیما و ناڤەکێ تایبەت ژ بۆ ڕۆژەڤا هزر و هەستێن نوو دئافرینیت، ئه و ناڤونیشانێ د مەژیێ مرۆوڤی دا کۆپی دبیت و ژ نیڤەکا ژیێ مرۆڤی د گەل مرۆڤی بژیت، مەژی داگیر بکەت پتر ژ گەلەک جارا ببیتە مزێ دیوانێ ئه و ناڤ چ بیت دبیتە ناڤەکێ ئەدەبی!
ئەڤ پێناسەیا سادە و نەسادەیا من ژ بۆ ناڤونیشانی هاتیە ئازراندن، بەرسڤەکە بۆ نڤیسەرێ هێژا (شەمال ئاکرەی) یێ کو خواندنەک بۆ ناڤونیشانێ کۆما کورتە چیرۆکێن (چەپا گلێشی) ل ڕۆوژنامەیا ئەڤرۆ یا هەژمارە (3035) ڕێکەڤتی 13/10/2021ێ هاتیە وەشاندن.
جارێ ژ دل و گیان سوپاسدارێ نڤیسەرێ هێژا مە یێ کو شیای بابەتەکی ب ئازرینیت ل سەر ناڤونیشانێ پرتووکێ بەری بچیتە د ناڤەرۆکا چیرۆکان دا، ئەڤە وێ چەندێ دسەلمینیت کو من دەقەکێ دی نڤیسایە بەری دەقێن دی بهێنە خواندن، لەورا مافێ منە ئەز ژی ل هەمان شۆپێ بهەلێخم ڕاستیا خواندنا وی ڕوچاڤ بکەم. ژ دل دەستێ وی بگڤێشم هەمبێز دکەم، ئەز ژی مینا وی ل سەر خوە ل گۆڕ دیتنا وی هندەک ڕاستیا ڕاستی بکەم.
بەری هەر تشتەکی فەرە هندەک پرسا ب ئازرینین، د ژینگەها نهو ئەم تێدا دژین، د هەمی بیاڤان دا چ ساخلەتێن ژینگەهەکا دروست د بیاڤێن هزری، سیاسی، بازرگانی، ڕیڤەبرن و هەتا پاراستنا سروشتی دا مە ب بال خوە ڤە ڕادکێشیت؟ کەنگی جوانی و مرۆڤبوون د سروشتێ گەشێ ژیانێ دا گەشێ دکەن؟ داکو بشێم دەربڕینێ ژ دادی و گەش و جوانی و مرۆڤبوونێ بکەم، نڤیسەر دڤێت کوڕێ دەمێ خوە بیت هەمی ڕاستیان ڕاستەڕێ بکەت، دەربڕینەکا گشتگیر د ژینگەه و کەتوارێ خوە دا بکەت، هەکە دێ بیتە نڤیسەرەکێ نامۆ و فێلباز وەکی گەلەکا.
راستە قەتلازیا ناڤونیشانان هەیە مینا (رەسول حەمزاتوڤ) د داغستانی من دا دبێژیت: نڤیسەرێن کەڤن پڕانیا بابەتا بەردەست هەبوون و شیان هەمی دەرگەهان بقوتن و ببیتە ملکێ وان، لێ بۆ نڤیسەر و نڤشێ بهێت ڕەنگە قەتلازیەک هەبیت د دەستنیشانکرنێ دا.
ئەڤجا ل فێرێ ئەم هەڤرووشی هندەک پرسێن دی دبین، ما مە قەتلازی ب چ تشتەکی نینە؟ بێ دودلی دبێژم مە قەتلازیا ب هەر تشتەکێ ژیانێ هەی، دەما ئەزێ وەک تاک یێ جوان نەبم دێ شێم ب جوانی دەربڕینێ ژ خوە کەم؟! دەما ئەز نەشێم بێژم چەپا جوانیێ، چەپا مرۆڤبوونێ، چەپا دادیێ، چەپا مافان، چەپا ڕاستیێ،… هتد ما مرۆڤ نەچار نابیت بێژیت چەپا گلێشی.
د ڤی سەردەمی و وێ ژینگەها من و تە بۆ خوە خولقاندی، مانە مافێ منە بۆ دیرۆکێ ڤەگێرم و بچمە چەپا گلێشی. ما نە ئه و گلێش بەرمایکێن من و تە نینن، ئەم ژی نا بینە ئه و گلێش. گەر باوەر نەکەی دا پێکڤە بچینە گورستانا شاخکێ، بنەکێ دارێ لێ بچینین، هەر سالەکا وێ دارێ ل باتی سێ سالێن دی یێن دارەکا دی ل جهەکێ دی وەرارێ ناکەت؟
لێ بلا ل بیرا مە بیت دەما ئەم نهو دبێژینە زاناترین تاکێ مە تو سەیی، ما خوە ل حەفکا مە نادەت؟ قالبەکێ مرار نا هاڤێژیتە وێرێ؟ ما ل بیرا مە نینە ل ڤان سالێن داویێ (قوباد جەلیل زادە) ناڤێ پرتووکا خوە یا هەلبەستا کریە (وەرە باببین سەگ) ب دەهان ڤەکۆلین ل سەر هاتینە وەشاندن، مسوگەر دزانم گەر من ژی ناڤێ کورتە چیرۆکێن خوە نە کربایە (چەپا گلێشی) ئەڤرۆ تە ئەم ب ڤێ ڤەکۆلینا خوە دەولەمەند نەدکرین. ڕاستی بابەتەک زۆر گرنگ و هەژی ل سەر ڕاوستاندنێ یە، پێدڤیە ئێدی ئەم هەموو نڤیسکار ڤی بابەتی بگرنگ وەرگرین.
ئەم هەموو ل سەر هندێ نە ڕێکەڤتینە کو ژانرێن ئەدەبی نابیت بهێنە قەید و زنجیرکرن ، هەر تشتەک دهێتە هەلوەشاندن و پیرۆزترین دەق نەپیرۆزە، نە پیرۆزترین دەق هند جارا دبیتە پیرۆز.
یا ژ ڤێ ژی خوشتر بۆ من دەما دلێ مە ب گلێشی ڕادبیت، بلا ئەم د ڕاستگۆ بین پەیڤا (ئەدەب) کەنگی پەیڤەکا ئەدەبیە؟ د جڤاکێ مە دا نە خاسمە ل دەڤەرا بەهدینان، ئەدەب ئانکو دەستشۆ جهێ پیساتیێ دلێ مە ب ڤێ نا ڕابیت، ئەم هەمی ب شانازی ڤە دبێژین: ئەم ئەدەب دۆستین، مە کارەکێ ئەدەبی کریە. ل داویێ دێ بێژم هەکە گلێش نە پەیڤەکا ئەدەبی بیت، کەنگی ئەدەب پەیڤەکا ئەدەبی یە؟
تێبینی: پشتی من مانشێتێ نڤیسەرێ هێژا دیتی کو گلێش نە پەیڤەکا ئەدەبی یە؟ هەر ئێکسەر هزر بۆ من چێبوو، کەنگی ئەدەب پەیڤەکا ئەدەبی یە؟ گەرماتیەک بۆ من چێبوو کو پتر هزرا خوە تێدا بکەم، لێ ب مخابنی ڤە هەڤالەکێ من یێ نێزیک ب ڤی ناڤونیشانێ من حەسیا، هەر ئێکسەر د مالپەر و ئەکاونتێ خوە دا بابەتەک ب ڤی ناڤی ئازراند، ئه و گەرماتیا د ناخێ من دا مخابن گەرم نەهێلا.[1]