دیدار، نیوار محەمەد سەلیم:
شەوکەت ئەمین کورکی، ڕێڤەبەرێ هۆنەری یێ فلمە فیستڤالا دهۆک یا نێڤدەولەتی یا هەشتێ د دیدارەکێ دا بۆ ڕۆژناما ئەڤرۆ بەحس ل ڕەوشا سینەمایێ ل پارێزگەها دهۆکێ و هەرێما کوردستانێ گرنگیا فلمە فیستڤالا دهۆک دکەت و ددەتە زانین کو فلمە فیستڤالا دهۆک چالاکیا ئێکانەیە دهۆک شانازیێ پێ دکەت و دهۆک یا بوویە سەنتەرێ ئێک ژ مەزنترین فلمە فیستڤالێن کوردستانی و ئێکە ژ گرنگترین فلمە فیستڤالێن ڕۆژهەلاتا ناڤین ژی. دیسا بەحس ل وێ چەندێ ژی دکەت کو پتر ژ 80% ژ کەنالێن کوردستانێ فلمێن قەچاخ پەخش دکەن و ب کارەسات ب ناڤ دبەت. ئەڤرۆ: گرنگیا فلمە فیستڤالا دهۆک د چو دایە؟
شەوکەت ئەمین کورکی: گرنگیا فلمە فیستڤالێ بۆ ڤەژاندنا کەرتێ سینەمایێ یە بۆ هەموو کوردستانێ. کۆمکرنا فلمێن کوردی و بیانی یە ل ڤێرێ، ئه و دانوستاندنا دروست دبیت ل سەر فلمێن ئێک و دو. دوورکەفتێن خوە یێن گەشتیاری هەنە. کەسانێن بیانی سەرەدانا هەرێما کوردستانێ دکەن. دهۆک زێدەتر دهێتە نیاسین. بۆ بابەتێ سینەمایێ ژی دهۆک یا بوویە سەنتەرێ ئێک ژ مەزنترین فلمە فیستڤالێن کوردستانی و ئێکە ژ گرنگترین فلمە فیستڤالێن ڕۆژهەلاتا ناڤین ژی. هندەک دەرفەت بۆ پێشکەفتنا گەنجێن کورد و پارێزگەهێ دهێنە پێش ئەڤێن دڤێت بەهرێن خوە د وارێ سینەمایێ دا پێش بێخن و ل گەل سینەماکارێن بیانی و ناڤخۆیی کار بکەن. ژ بەر ڤێ فلمە فیستڤالێ دەرهێنەرێن بیانی ژی یێن هاتینە دهۆکێ و فلمێن خوە یێ ل ڤێرێ چێکرین، ئەڤە ژی هەلبەت ژ بەر فلمە فیستڤالێ یە و نیشاندانا وێ ئارامیا نها ل هەرێما کوردستانێ هەیی. دانەنیاسینا ئارامیا دهۆکێ یە ژی، ڕازیکرنا خەلکەکی ل سەر ئارامیا دەڤەرێ نە تشتەکێ ب ساناهی یە، نها ژی ئەم ل گەل هندەک ژووریان ڕوونشتین، گۆتنە مە، دەما مە گۆتیە خێزانێن خوە دێ چینە عیراقێ د ترسیان و هزر دکر عیراق هەموو وەکو ئێک نەیا ئارامە. هزر دکەن دهۆک ژی یا وەسانە. هەر کەسەکێ دهێتە ڤێرە ب ڕەنگەکێ نەیێ فەرمی نوونەراتیا وەلاتێن خوە دکەن و ئه و دێ بەحس ل ئارامیا دهۆکێ د ناڤ جڤاکێ خوە دا کەن. تشتەکێ گەلەک باش یێ هاتیە کرن و د شیان دایە د سالێن بهێت دا تشتێ باشتر بهێتە کرن.
ئەڤرۆ: ل گەل مێڤانکرنا کەسانێن بیانی، ڕاگەهاندنا بیانی ژی دهێتە داخوازکرن بۆ ڕۆمالکرنا ڤێ چالاکیا مەزن؟ شەوکەت ئەمین کورکی: مە هەر سال پلانەکا باش بۆ مێڤانکرنا دەزگەهێن ڕاگەهاندنێ یا هەیی، ئەڤ سالە دەلیڤە ژ هەموو سالان پتر بوو، مە ئەڤ سالە سپۆنسەرا میدیایی ژی نەبوو، ب مەرەما وێ چەندێ دەلیڤە پتر بۆ دەزگەهێن ڕاگەهاندنێ بهێتە ڕەخساندن. یا دی دمینیتە ل سەر دەزگەهێن ڕاگەهاندنێ کا دڤێت ل سەر چ کار بکەن. هەموو ڕێ ل هەمبەر دەزگەهێن ڕاگەهاندنێ د ڤەکری نە، بەلێ کا ئه و دێ چاوا و چەند شێت مفایی ژ ڤێ چالاکیا مەزن بینیت. ب مخانی ڤە د ڤی بابەتی دا، ڕاگەهاندنا مە پیچەک یا تەمبەلە. بۆ نمۆنە مە کەتەلۆکەک و پرۆگرامەک یێن هەیی هەموو بەرنامێ فیستڤالێ و مێڤانێن فیستڤالێ و کەسانێن گرنگێن ئامادەبوویی یێن تێدا و هەر کەسەک ژ ڤان و فلمەک ژ ڤان ژبلی پێزانینێن مە، پێزانینێن زێدەتر ژی یێن د ئەنترنێتێ دا هەیین، دێ هێن بێژنە من کا چ مێڤانێ گرنگ ل ڤێرەیە یان گەرا کیش فلمایە بهێنە نیشاندان، هند خوە ناوەستینن تشتەکی ل سەر بخوونن. هێش ڕۆژنامەڤانێ مە پرسیارا دانەنیاسینێ و بەرهەما ژی هۆنەرمەندان دکەن، هەتا ڕۆژنامەڤان دهێن دبێژنە من خوە بدە نیاسین، د دەمەکی دا کو ئەز کوڕێ باژێرێ وی مە، هند خوە نە وەستاندیە تشتەک ڤێ هەبیت دەما دهێتە بەرامبەر من هندەک پێزانین ل دەف هەبن. بابەتەکێ گەلەک گرنگە و من دڤێت پتر ل سەر ب ڕاوەستم؛ کەسەکێ بیانی دەما دهێتە فلمە فیستڤالا نێڤدەولەتی یا دهۆک یان سەرەدانا هەر باژێرەکێ بیت دکەت، دێ هەموو تشتی ل دەف خوە کۆم کەت ژ لایێ کەلتۆری و سیاسی و ئابووری و جیوگرافی و مێژوویی و هەتا دووماهیێ. ئەم کورد دەما دچینە جهەکی ژنوو پرسیارا ڤان تشتێ سەرەتایی دکەین یێ کو بەری مە سەرەدانا وێ کربا، پێدڤی بوو مە زانیبا. ئەڤجا ئەڤا ئەز بەحسا میدیایێ ژی دکەم، ڕاستیە. مە ڕاگەهاندنەکا تەمبەل یا هەیی.
ئەڤرۆ: دهێتە گۆتن کو دو فلمە فیستڤال بۆ هەرێمێ گەلەکن؟
شەوکەت ئەمین کورکی: ب بۆچوونا من، هەکە دەه فلمە فیستڤالێن باش ژی هەبن هەر کێمن و هەکە ئێکا خراب ژی هەبیت یا زێدەیە. نها فیستڤالێن فلمان ل وەلاتێن پێشکەفتی ل باژێران و هەتا گۆندان ژی فیستڤالێن خوە یێن هەین. فیستڤالا ئاستێ خوە یێ هەیی، ئاستێ فلمە فیستڤالا دهۆک گەلەک یێ باشە. دشیان دایە گەلەک فیستڤالێن دی یێن لۆکال هەبن، بەلێ د ئەکادیمی و زانستی بن و بشێن کارتێکرنێ بکەن. ل کوردستانێ بەری فلمە فیستڤالێ چەندین فیستڤال دهاتنە کرن، بەلێ نە ل ئاستێ پێدڤی بوون، ژ بەر هندێ ژی نەشیان کارتێکرنێ بکەن. ئەز ب خوە ل گەل جوریاتیێ مە نە کو ژمارێ.
ئەڤرۆ: وەزارەتا ڕەوشەنبیری چەند هاریکاریا فلمسازان دکەت و خوە ل وارێ سینەمایێ کریە خودان؟ شەوکەت ئەمین کورکی: وەزارەتا ڕەوشەنبیری هاریکاریا کری، هەکە بێژین نەکریە، غەدرە. حوکمەتا هەرێمێ ب ڕێیا ڕێڤەبەریێن سینەمایێ هاریکاری یێن کرین، بەلێ نە د ڕێکخستی و سیستەماتیک بووینە. ژ بەر هندێ ژی ئەز ل گەل جورێ چالاکیێ مە نە کو ژمارا چالاکیان. وەزارەتا ڕەوشەنبیری هاریکاریا فلمسازان و فلمان یا کری، هاریکاریا فلمێ منێ “ئەزموون” ژی یێ کری، بەلێ میکانیزم بۆ ڤان هاریکاریا نینە. ئەڤ هاریکاریە د هەرەمەکی نە. نەشیایە خوە د لژنەکا دروست دا ڕێک بێخیت. هێش ئەم دیوانکی ئاریشان چارە دکەین نە کو ب گۆرەیی سیستەم و ڕێکخستن. هێش ما قانوونا سینەمایێ نینە.
ئەڤرۆ: گازندا وێ چەندێ دهێتە کرن کو وەلاتی نەشێن فلمێن هەوە ل سەر شاشێن تلەڤزیۆنان ببینن؟ شەوکەت ئەمین کورکی: پێدڤیە ل سەر سینەمایێ ببینن نە ل سەر تلەڤزیۆنان. تلەڤزیۆن دووماهی وێستگەهە فلم ل سەر بهێتە نیشاندان. فلمەک دەما دهێتە دروستکرن، دێ چیتە فیستڤالان پاشان دێ چیتە سینەمایان، ئەڤە ژی ئێک ژ کێشا بوویە، چونکو سینەما نە جهەکێ وەسان بوویە مرۆڤ بچیتێ، بەلێ هێدی هێدی ئەڤ ئاریشە یا چارە دبیت و خەلک یێ دچیتە سینەمایان، هەر چەندە ب ڕێژێن گەلەک کێمە. پاشان دێ فلم چیتە قووناغا پلاتفۆرمێن دی و تلەڤزیۆنان و ل وێرێ ژی خەلک گەلەک نابینیت. 80% ژ کەنالێن مە فلمێن قەچاغ ددانە سەر و ئەڤە ژی کارەساتە. میدیا و هۆنەرمەند و فلمساز ژی دبێ دەنگن و وەزارەتا ڕەوشەنبیری ژی چو نابێژیت، دەستپێکێ دڤێت بهێتە ڕێکخستن کا کێ ماف هەیە فلمان پەخش بکەت و چاوان ب دەست بێخیت. ژ دەرڤە زانکۆیەک فلمەکی وەکو زانست ژی بێ دەستووری فلمەکی نیشا قوتابیان نادەت. ل ڤێرە 80% ژ کەنالێن مە فلمێن قەچاغ ددانە سەر و ئەڤێن دمینن ژی سەتەلایتن د ترسن دێ هێنە گرتن نەوێرن هەکە ئه و ژی دا پەخش کەن. یێن کوردی نەوێرن ئەم دبینین، بەلێ یێن بیانی ژی ئەڤە تشتەکێ ئەخلاقی یە و مافێ کۆپی ڕایتێ یە. دڤێت ل دەستپێکێ ئەم ئەڤێ ئاریشێ چارە کەین و خوە چێ کەین. هەر دەما ئەڤ ئاریشە نەما، کەنال نەچارە فلمان بکریت، بەرهەمئینەر ژی دێ مفایی بینیت و بینەر ژی دێ مفایی ژێ بینیت ب ڕێیا دیتنا وی فلمی. کێ دووڤچوونا ڤی بابەتی کریە، دەما وەلات پێش دکەڤیت، ب ڤان تشتان پێش دکەڤیت.
ئەڤرۆ: دێ چاوان بینە خودانێن درامایەکا سەرکەفتی و پشت بەستنێ ل سەر خوە کەین؟
شەوکەت ئەمین کورکی: دەزگەهێن ڕاگەهاندنێ بەحس ل وێ چەندێ دکەین کو دو فلمە فیستڤال بۆ هەرێمێ د زێدەنە، بەلێ بەحس ل هندێ ناکەن ب سەدان تلەڤزیۆن و ڕادیۆ و ڕۆژنامە و مالپەرێن ئەلکترۆنی یێن هەین و هەموو د زێدەنە. پتریا وان دڤێت نەمینن چونکو پتریا وان یێن خەبەری نە و هەمان خەبەر یێ بەلاڤ دکەن. ئەڤ هەموو کەنالە بۆ کوردانە و ئێک هەبیت بەسە.
هەکە کەنالێن خەبەری بهێنە کێمکرن، یێن کەلتۆری ب خوە دێ زێدە بن و گرنگیێ ب درامایێ دەن. ل دەستپێکێ دڤێت خوە چێکەین، کەلتۆرێ خوە چێکەین، کەلتۆر د مێشکێ مە دا بهێتە چاندن. پاشان میکانیزمەکێ بۆ وی کەلتۆری چێکەیی ب ڕێیا قانوونەکێ. دڤێت پشکەک ژ باجێ بۆ سینەمایێ بیت، ل وەلاتێن پێشکەفتی ب ڤی ڕەنگی سینەما یا پێشکەفتی. ل هەر وەلاتەکێ پێشکەفتی پشکەک ژ باجێ بۆ کلتۆری دچیت.
ئەڤرۆ: ل دەمێ بەلاڤکرنا خەلاتان ل فلمە فیستڤالا بوری خەلات ب وان کەسان هاتنە دان یێن ئامادە نەبوویی، ئەڤە ژ بهایێ فیستڤالێ کێم دکەت؟
شەوکەت ئەمین کورکی: نەخێر، نەخێر ئەڤە چو ژ بهایێ فلمە فیستڤالێ کێم ناکەت و گەلەک جاران ئەم یێن چووینە گەلەک فیستڤالێن مەزن، ئه و کەسێن خەلات پێ هاتینە دان، ئامادە نەبووینە. هەکە ئامادە بن گەلەک باشترە، بەلێ هەکە نەهێن ژی چو ئاریشێن مەزن نینن، هندەکان ئه و دەلیڤە نینە و مژوولی چێکرنا فلمانە و هندەکان ژی هندەک کارێن دی یێن هەین نەهاتینە و هندەکان ژی هێش ئه و باوەری بۆ دروست نەبوویە کو دهۆک وەکو پارێزگەهەکا عیراقێ جهەکێ تەنایە و ئەمنیەت یا لی َهەیی.
[1]