شەبان مزوری
د مێژویا مروڤایەتیێ دا هەر تشتەک هاتبیت پەیدا کرن مەرەما یەکەمین خوەشکرنا ژیانا خەلکی بویە، هەرچەندە هەمی تشتەک ژی دکاریت بشێوەکێ زیانبەخش دژی مروڤی بهێت بکار ئینان. لێ ئەگەر ئەم لسەر ڤان 15 سالێن دواوی بکەین ل#کورد#ستانێ دو ئامیرەت چەندی اەز ااگاهدارم کەسێ وەکی کوردا خراب بکار نە برینە.
دەما تەلەفونێن بکامیرا دەرکەتین کورد سەرپەرشت بون ب بەلاڤ کرنا دیمەنێن هەتکبەر، تومارێن هەتکبەر، ڤیدیویێن هەتکبەر. بسەدان ئەگەر نە بهزارا ئاریشەیێن جڤاکی پەیداکرن کو بەشەک ژوان بژیان ژ دەستدانا گەلەکا بو. هەرچەندە کورد ژ گەلێن هەرێن مەزنن لجیهانێ کو خوەدان وەلاتەک سەربخوە نینە و ئەڤە فاکتەرەک سەرەکی بویە کو بملیونا کورد کوچبەر بوینە ل وەلاتێن جودایێن جیهانێ. ژبەر داگیرکەرا خەلکانەک بسالان کەسوکارێن خوە نابینن، لەوما دڤێت کورد ژ هەمی مللەتەکێ دی سود ژ ڤێ تەکنیکێ بربا ژ بو کەسوکارێن بڤیدیو دیتبانە. لێ موخابن بکرێترین شێوە بەشەک بەرچاڤ ژ خەلکێ مە سەرەدەری لگەل کر.
پەیدابونا ئینتەرنێتێ و هاتنا وێ بو ناڤ خەلکێ ئاسایێ بەریا 20 سالا و پێشڤەچونێن ئینتەرنێتێ بخوەڤە دیتین ڤان بیست سالا لگەل پەیدابونا دەیان تورێن جڤاکی، ئەڤ جیهانا مەیا مەزن کرە گوندەک بچیک. نوچێن بەرێ ب مەها و گەلەک جاران بسالا نەدگەهشتن دەرڤەی گوندەکی، باژێرەکی، وەلاتەکی، ئەڤرو بخولەکان سەرتاسەری جیهانێ بەلاڤ دبن. هەبونا ئینتەرنێتێ بملیونا ئاریشێن خەلکی کو دبیت دەمەک زۆر و خەرجەک زۆر تێچوبان، بئاسانی چارەسەری بو پەیدا دبیت.
برێکا مام گۆگلێ بەرێز ئەڤرو پرانیا پرسێن مە تێنە بەرسڤ دان، چانتا پەرتوکا یا بویە موبایلەکا 200 گرامی. ئەزمانەکی نەزانی مام گۆگل دێ بوتە ڤەگوهێزتە ئەزمانەکێ تو بزانی. دەولەت سەرێ مام گۆگل ئێدی ئەم ئازاد بوین ژ یەک هزریێ، ئانکو تەنیا گوهداریا کەسەکی بکەین و بو خوە بکەینە ژێدەرێ ڕاستیێ. مێژو، جوغرافیا، کەلتور، دەریا، جڤاک، ئاستێ ڕەوشەنبیری، زانستی، ئابوری…هتد یێن هەما بێژە هەمی وەلاتێن جیهانێ ژدەرڤەی سەعودیێ و کوریا باکور زۆر ئاسانە بو هەر کەسەکی زانینا لسەر بدەست ڤە بینیت.
دەما ئەم لسەر شورەشا جڤاکی دئاخڤین ئەم نەشێین لسەر یوتوبێ دەرباس بین، وەک ژێدەرەک هەرێ مەزن یێ ڤیدیویی لجیهانێ. برێکا یوتوبێ مروڤ دکاریت پەروە گوهداریا میلیونا سترانا، پەرتوکا، فلما، سریالا، هەمی ئول و ئیدیولوژیا، چەوانیا ئاڤا کرنا خانیەکی، چاندنا فێقی و کەسکاتیێن جودا، دوروستکرنا ئامیرەتا، پێزانین لسەر هەمی جورێن نەخوشیا هتد.
پەیدا بونا تورێن جڤاکی وەک فەیسبوک، تویتەر، تیکتوک …. هتد. ئەڤە شورەشەک مەزن بو لجیهانێ بتایبەتی بو کەسێن ستەم لێتێ کرن. ئەڤ کەسانە زۆر بئاسانی ئەو بخوە یان کەسێن خەما وی دخون دکارن دەنگێ خوە بگەهینن هەر دەڤەرا دلێ وان بخوازیت. وەک ئەم دوزانین بەریا نوکە دەڤێ وان یێ گرتی و فەتساندی بون. ڤان تورێن کومەلایەتی بملیونا خەلکێ خوەدان پێچێبون هاتنە ئاشکراکرن و بونە خوەدان کار و خوەشبەخت بون، ئەگەر ئەڤ تورە نەبانە ئەوژی وەک ملیارا مروڤێن پێچێبوی لێ دەرفەت بو نەهاتی بزانینا خوەڤە بن ئاخ بون تا بەریا 20 سالا. ئەڤ مروڤە دبیت زانا، هونەرمەند، داهێنەر، شێوەکار، جڤاکناس، سپورتمان …هتد بیت. بکوردی ژی دبێژن لێهاتنەک ژ ژێهاتنەکێ باشترە، چونکە چەندی تو بەرێز و زانابی، ئەگەر دەرفەت بو تە نەئێت، جودا بونا تە ژ بیرکولەکی نینە. ئەڤ تورێن جڤاکی پێشیا هەمی کەسەکی بومە کوردا دەرفەتەک زێرینە، ژبو پێگەهاندنا ئازارێن گەلێ خوە، ژبو گەهاندنا هزرێن جودا د هەمی بیاڤەکیدا بو خەلکێ خوە، سود وەرگرتن ژ سەربورا هەڤدو، ڤەژاندنا کولتورێ کوردی لناڤ نفشێ نوی، پێشڤەبرنا ئەزمانێ کوردی، ناسکرنا کوردێن هەرێمێن جودا، پتەوکرن و پێشخستنا هەڤ شادی و شینیێ لناڤبەرا کوردا دا. باشیێن ئینترنێتێ زۆر زۆرن لەوما لسەر هەمیا نا ڕاوەستم و بباوەرم هەمیا نوزانم.
ئەگەر ئەم تەماشەی کوردا و ڤان تورێن جڤاکی بکەین، ئەز بخوە شەش زمانا دوزانم لێ لئاستێ کوردا بێ ڕەوشت و کرێتتر من نەدیتینە. چەندی کورد خەبەر بێژن، چەندی کورد گوتنێن بێ ڕەوشت بکار دبەن، چەندی کورد بکرێتی بەرسڤا هەڤدو ددەن، چەندی کورد کلیپێن جودا یێن کەساتیێن خەلکی بەلاڤ دکەن، چەندی کورد هەتکا هەڤدو دبەن. دناڤ هەر پێنج زمانێن دیدا من ئەڤ بێ ڕەوشتیە نە دیتیە. جڤاکا مە ئەگەر هوسا بەردەوام بیت کەسەک نکاریت بنڤیسیت، باخڤیت ئانکو بوچونا خوە لسەر تشتەکی ڕاگەهینیت دێ بیتە ئەستەم. چونکە تو چبێژی یان بنڤیسی هەردەم خەلکانەک دێ هەبن نە هەڤبیر بن لگەل تە و ئەڤە تشتەک سروشتیە ( چونکە دەما کومەک وەک هەڤبیر دکەت واتە هەمی بیرکولن) ، بەلێ چونکە مروڤ لگەل کەسەکی هەڤبیر نینە نایێت وێ کو مروڤی ماف هەیە وی کرێت کەت.
یا ژ هەمیێ کومباختر چەند کەنالەک تلڤزیونی کو خوە بێ بەڤل دبینن لناڤ ڕاگەیاندنا کوردیدا و خوە ببسپورێن هەرێن پێشەنگ ناڤدکەن ، ڤان کەسێن بێ ڕەوشت مێڤان دکەن و بەرناما بو چێدکەن. ئەڤ کارە بخوە پروپاگەندەک مەزنە بو ڤان بێ ڕەوشتا.
شوینا دادوەرێن مە دوسیا تاوانا بو کەسەکی ڤەکەن کو خوەدان هزرەک جودایە لگەل کەسانەک دی، بلا دادوەر دوسیا تاوانێ لسەر ڤان کەنالا ڤەکەن، کو بمن پەیاما ڤان کەنالا ڕێکخوەش و ئاسایی کرنا ڤان کار و هەلسوکەفتێن ڤێ بێ ڕەوشتیێ یە لناڤا جڤاکا مە دا. کارەساتە کو ژبەر نەبونا هیچ ئاستەنگا یانژی سنسورا کو کەسێن ژێر 18 سالی ڤان چڤێلیا نە بینن، لەوما ئەڤێ دێ کار تێکرنەکا بەرچاڤ هەبیت لسەر نفشێن داهاتی.
بکورتی و بکوردی بدیتنا من جڤاکا مە پێویستیەک فەر هەیە ب سێکسوپەتەلوگا، ئانکو بسپورێن هەلسوکەفتێن سێکسی.[1]