د. نەسرەدین ئیبراهیم گۆلى*
دهێتەگۆتن کەر گیانەوەرەک نەزانە، لێ ئەڤ گیانەوەرە جارەکا دیتر ب سەر وى جهێ ناکەڤت یێ تێدا ب زەحمەت بکەڤت و ئێشەک ژ کەس یان جه یان پرەکێ دیتبت، چ جار ژبیرناکت.
د پرتووکا خوە یا ب ناڤێ “کوردێن عیراقێ” (the Kurds of Iraq) ئۆفرا بێنگیۆ (Ofra Bengio)، جارەکا دیتر بیرا مە ل هەمى وان تەحلى و زەحمەتا خەلکێ مە ل سەردەمێ ڕژێما سەدامێ گۆڕبگۆڕ دیتى، دئینت. سالێن هەشتێیان “جەهنەما کوردان” دهێتە هژمارتن.
وێ ڕژێمێ نەک تنێ دوژمن، بەلکو کوردێ خزمەتا وى ژى ب چاڤێ نەیار ددیت و ب سەدان ژ وان ل سێدارێ دان، و ژ وان ژى برایێ جەلال تالەبانى و گەلەک ژ ئەندامێن پارتا وى، ل دەمەکى وان ڕۆژا هەڤپەیمانى ل گەل هەبى. ئەوێن ئەڤرۆ پشتا خوە ب یێن ئەڤرۆ ل بەغدایێ گرێداین، نزانن ئه و هەر ئەوێن دهێنە بەس ناڤێت وان نەوەک ئێکن، بەلێ هزر و دیتنا وان بۆ مە کوردستانیان هەر ئەوە یا بەعسیان هەبى، و بەلگە ژى ڕەفتارێن وانە ل گەل مە.
دەمێ مرۆڤ ڤێ پرتووکێ دخوینت، یاکو پشتا خوە ب بەلگەنامەیێن بدەست ئەمریکیان کەفتین گرێداى، تو دێ بێژى نە بەرى 20 30 سالان، بەلکو دوهى و پار و پێرارە. کا چاوا بۆ شکاندنا کوردان، و تێکنەچوونا نەخشا “وەتەن عەرەبى” وەلاتێن عەرەبى پشتەڤانى لێدکر، و کا چاوا تورکیا هاریکاریا وێ دکر، و چاوا بناڤێ ئاینى ئەنفال دکرن و چاوا وان نەک تنێ سەرباز (جێش) و ئیستخباراتێن خوە تێگەهاندین، بەلکو (250 هزار) جەحشک یان “فەوجێن بەرگریا نیشتمانى” ژى وەسا تێگەهاندبین کو ” پێشمەرگە کافرن و دڤیا وەک کافر سەرەدەرى دگەل دا بێتەکرن و هەر تشتێ وان، هەتاکو ژنێن وان بۆ وان حەلالە”.
هەتاکو نوکە و بەرى چەند هەیڤا ژى هەمان ئه و هەلسوکەفت ژ وان میلیشیایان هاتەدیتن، چ داعش و چ ئەوێن پشتى وان، هێڕشى کوردستانێ کرین. د دیتنا وان دا کوردستانى کافرن و بزاڤا ڤەقەتاندنا خوە ژ ڤى “وەتەن عەرەبیێ” پیرۆز ددەن و پێدڤیە جیهانا ئیسلامى ل دژى ڤێ چەندێ بسەکنیت.
دوهى پێر کۆمکارا عەرەبى بۆ شەهیدبوونا چەند کەس ژ گەنجێن بێتاوانێن نەتەوێ نەعەرەبى ل فەلەستینى ل سەر دەستێ سەربازێن توندرۆیێن ئیسرائیلێ، وەکى سەدان جاران کۆمبووینە، لێ هەر وێ کۆمکارا خودانا “ناڤەک گران و هۆزەک وێران”، نە سالێن هەشتیان و نە دوهى و نە ئەڤرۆ، تنێ پێنج خولەکان ژى بۆ نەتەوێ کورد و سەدان هزار شەهیدێن ل سەر دەستێ وان هاتینەکوشتن، کۆمنەبین، و ئەڤە چ دگەهینیت؟
دەمێ مرۆڤ ڤێ پرتووکێ دخوینیت دزانیت یێ پشتا خوە ب نەتەوەیێن “وەتەن عەربى” و هیڤى و قەنجیا وان گرێبدت، پالێ پویشییە، و ڤێجا نەخاسمە ئەوێن بزاڤا ئێکگرتنا ئێراقێ ددن. تاوان ژ هندێ مەزنتر هەیە تو وەسا هزر بکى ئێکگرتنا وەلاتەکى هند پیرۆزە دا تو ب هزاران مرۆڤێن ناخوازن تێدا بژین بناڤێن ئایینى جینۆساید بکى و سەد و بیست مەلیۆن ژ وى نەتەوەى و مەلیارەک ژ وى ئایینى خوە ل وێ حەشامەتا کۆشتیان بێدەنگ بکەن.
پرتووک نیشاددەت کا سیاسەتا وان و دەمارگیرێن ناسیۆنالیستێن عەرەب ل بەغدایێ، هینگى و نوکە بۆ ڤێ هزرا خوە هەمى ڕێک و چەک و هۆڤاتى ل کوردستانیان جەڕباندین، و یا ژ هەمیان سەیرتر کوردە، یێ تێدا دلێ وى خوەشە د وەلاتەکى دا دێژیتن و چاڤێ وى ل مووچێ وێ و قەنجیا وێ یە، بەلێ هەر بەر و دارەکا ڤێ ئاخێ خوینا شەهیدەکێ کوردستانێ ژ هەمى ئایین و نەتەوەکى یێ پێڤە و ڕحا وان شەهیدان ل ئەسمانى ژ وان سلە ئەوێن ژ بلى ئازادیێ و سەرخوەبوونێ خەیالەکا دیتر دکن، یاکو خاڤە و خودانێ وێ هزرێ تنێ ” پالێ پویشى” یە.
سەرچاوە: بینیغو، أوفرا (2014): کُرد العراق: بنا و دولە داخل دولە، گ.1، دار الساقی مع دار ێراس للنشر، أربیل: اقلیم کوردستان العراق، 432 ص.

*پرۆفیسۆرێ ه. /بسپۆرێ سایکۆلۆژییا پەروەردەیى/ زانینگەها زاخۆ[1]