د. نەسرەدین ئیبراهیم گۆلى*

سەد پرسیار و سەدەمین گۆتارا سەد سالان پشتى سایکس پیکۆ و سەد ڕۆژان پێشى ڕیفراندۆمڕیفراندۆما سەرخوەبوونا کوردستانێ
د سیستەمێ پەروەردەیێ هەڤچەرخ دا شێوازێ پرسیارکرنێ وەک ئالاڤەک بۆ ئازراندنا هزرێ ب ڕێیەکا سەرکەفتى هاتیە هژمارتن، کو ل ڤێ گۆتارێ ما یا ڤیاى مفاى ژێ وەربگرین بۆ گەنگەشا بابەتەکێ وەکى ڕیفراندۆمێ. ئەرێ کەس هەیە نزانیتن کا ڕیفراندۆم چیە؟ ئەرێ دزانن ئێکە ژ ڕێکێن دیمۆکراسیانە یێن دەربڕین ژ مافێن ڕەوایێن خۆ ل دۆر بابەتێن گرنگێن جڤاکى و سیاسى؟ بۆچى گرنگە بۆ سەبخۆبوونا کوردستانێ بهێتەکرن؟ کى تێدا مفادارە؟ کى ژى زیانمەند؟ بۆچى هندەک دژاتییا وێ دکەن؟ کەسانەک دیتر کریە کارەک پیرۆز و مەزنترین ئارمانجا ژیانێ؟ بۆچى فەلسەفا ژیانا هندەکان تێکدانا وێ یە؟ بۆچى ئەوێن دى وەسا نینن؟ بۆچى پێشتر نەهاتیەکرن؟ ئەگەر چیە نۆکە بەحسەکێ گەرم و گۆڕە؟ جەنابێ سەرۆک بارزانى ل ڤى ژیێ مەزن چ دڤێت؟ و ل جهێن دیتر گەنجێن هەیین تنێ ڕابردوویەکێ ڕەش دبینن؟ بۆچى ئه و ئاسۆیێن گەش ناخوینن؟
بۆچى پشکەک مەزن ل گەل باوەرا جەنابێ بارزانى نە؟ چى د مەژیێ وان دایە؟ بۆچى هندەک دیتر هێشتان تێناگەهن؟ چى د کلۆخێ سەرێ وان دایە؟ کى ل بەندا هاتنا وێ ڕۆژێ یە؟ کى ل پشتا نەیارێن وێ نە؟ چیە هندەک عەرەب د گەلدانە؟ بۆچى هندەکان ژى نەڤێتن؟ ئیرانێ چ دڤێت؟ پالدەرێ نەڤیانا وى وەلاتى چیە؟ ئەرێ جیهان ل پشتا کیژ تاخمى یە: بەلێ یان نەخێران؟ کێ چرایێ کەسک هلکریە؟ کى ژى چرایێ سۆر و کى یێ زەر؟ هەتا کەنگى کوردستانى بێهنا خۆ فرە بکەن؟
هەتا کەنگى ئەم ل هیڤییا ئەنفالکرن و کێمیاباران و وێرانکرنا گۆند و باژێڕان بین؟ هەتا چەند هزار سالێن دیتر خزمەتکارێن کەسێن ناسیۆنالیست و خۆپەرێست بین و وان منەت پێنەهەى؟ باشە سەد سالە سایکس پیکۆ، ڕەوایە سەد و هزار سالێن دیتر ژى خۆ ل پەیماننامەک دیتر وەکى وێ بگرین؟ باشە پا مافێ شەهید و بریندار و خوینا وان و ڕۆندەکێن زارۆ وان چى؟ کا مافێ زارۆک و کەس و کارێن ئەنفال و حەلەبچە و گەرمیان و بارزان و بەهدینان و فەیلیان؟ و کا یێن ئەوانێن دیتر؟ ئەگەر نە دەولەتا کوردستانێ بیت کى دێ وى مافى ستینیتن؟ ئەڤە دەهان سالە مادا (140) وەکى خۆیە، پا کەنگى هێتە جێبەجێکرن؟
هەر کەسێ دهێت یان زەڕقاوییە یان سەدامە یان بەغدادى، پا ئەڤا دیتر چیە؟ هەکەر “حەسەن کەچەل” و “کەچەل حەسەن” وەکى ئێکە، بۆچى ئەم ل هیڤیا وانین؟ هەمیا پەترۆلا مە بۆ نەمانا کرە کەرەستە، پا مە ئه و زێڕ بۆچیە؟ باشە مانە هەکەر ئەمریکا و ئەورۆپى و ڕۆس وێ ببەن هیچ نەبیت سەرێ مە نابڕن و کچێن مە کرێت ناکەن و نافرۆشن؟ بۆچى بۆ عەرەبێن شۆڤینى و ناسیۆنالیست بیتن مە پێ ئەنفال بکەن؟ بۆچى ئیرانى بخۆن پۆل پۆل گەنجێن مە ل سێدارێ بدەن؟ بۆچى تورک ببەن و بەرهەم تاوانێن پیران و ئارارات و ئاگرى و نەهرى و دێرسم و … هتد، بیتن؟
بۆچى ئەڤ نەتەوە ڤان تاوانان ل دژى مە دکەن؟ چونکى کافرین؟ یان سوننەنە؟ یان شێعەنە؟ یان تنێ چونکى کوردین؟ و تنێ مە دڤێت ئازاد و سەربەست و سەربخۆبین و وەکى مرۆڤان بژین؟ ئەرێ مە وەلاتێ کەسەکێ داگیر کرییە؟ ئەرێ ئەم ل چەکێ ئەتۆمى و کێمیاوى گەڕهاینە؟ ئەرێ کوردستانیان داخوازا گوهۆڕینا ئایینى کریە؟ ئەرێ مە کچ و ژنێن خەلکێ کرینە جاریە و فرۆتینە؟
ئەرێ مە برایێن تورکێن تۆرانى و عەرەبێن سامى و پارسێن ئاریایى کێمیاباران و ئەنفال و تالان کرینە؟ باشە ژبلى ژیانەکا ئاسایى و ئاسۆدەیا دەروونى و جڤاکى مە چى ژ کێ خواستیە؟ ئەرێ ئەڤ داخوازیە تاوانن؟ هەکەر تاوانە د کیژ بڕگا دستوورى یان پەیماننامێن جیهانى و پرتووکێن ئایینى دا هاتیەگۆتن؟ ئەرێ ئەگەر نەحەز ڤێ چەندێ بۆ مە حەز ناکەن، بۆچى دڤیا کوردەک وەسا بیت؟ باشە ئەڤە ویژدانە مرۆڤ نەیارێ خوە و نیشتمانێ خوە و خەلکێ وێ بیت؟ باشە هەکەر ئەڤە نە شەرم بیت، پا شەرم د چى دایە؟ مرۆڤى دۆست و کوردێن هۆسا هەبن دوژمن بۆ چنە؟
کوردستان مالا مە هەمیانە، بۆچى هندەکان یا نەخۆش بۆ مالا خوە دڤێت؟ کى دێ بێژیت ئەڤ تۆخمە مرۆڤە ژ لایەنێ سایکۆلۆژیڤە تەماو و دروستن؟ بۆ کێ بێژى وەرە خەنجەرێ ل پشتا مالباتا خوە بدە دێ وەکەت؟ ئەرێ دین و هار و شێتەک ژى دێ وى کارى کەت؟ باشە ئاقلێ کوردان بۆ کەنگیە؟ بۆچیە ئه و مەژیێ ب ڤى ڕەنگى د گەل خوە و مالباتا خوە بکەت؟ هەتا کەنگى ئەم دێ نڤستى بین؟ دێ دووڤەلانک و خزمەتکارێ نەیارێ خوە بین؟ بۆچى دەستێ ئێکى ماچى بکەین یێ خوە و مالباتا خوە نەکەین؟ بەلێ بنێ پێ خەلکێ بئالیسین؟
بۆچى برایێ ئێک نەبین، بەلێ ژنا خەلکێ بین؟ بۆچى ل پشتا ئێکدیتر نەبین بەلێ مستا خەلکێ ل سەر دفنا مە بیت؟ هەتا کەنگى دێ “دەوێ جەڕباندى” جەڕبینین؟ کەنگى دێ باوەر کەین”ڕەشۆ بدەستێن خوە هەکە دێ ئاڤ وى بەت”؟ هەتا کەنگى ” پیرێ … پیرێ … سەلامعەلێکۆم …، ئەم هاتین وە ” فەتح” بکەین؟ بۆچى “ب دەستان بدەین و ب پێیان ل دووڤ بگەڕهین”؟ بۆچى ئەم هند سادەنە و یا ژ مەڤە” ب کۆلیلکەکێ بهار” دهێت، و ژ بیرا مە دچیت ئەڤە چەند سەد سال بۆرین و بهار هەر بۆ مە نەهات؟ دێ کەنگى فێر بین “دلێ نازک ناگەهیتە چ مرادا”؟ بۆچى ئەم وەکى مەلا مەحموودێ دێرشەوى گۆتى “خۆدى خێرا حامدێ خەلیفە بنڤێست”، نابێژین خۆدێ خێرا ئەبووبەکرێ بەغدادى خەلیفێ داعشێ ژى نەنڤێسیت و کارێ دەولەتبوونێ نەکەین؟ بۆچى هندەک خوە ل بەزا ئیرانێ دهلاڤێژن؟ یێن دى ل یا سۆننان؟ یێ دى ل بەزا پەزى و مها و چێل و گۆلا؟.
بۆچى ئەم ل بەزا چارەنڤیسێ و دیرۆکێ و جیهانى َو بەحتێ خوە، خوە ناهلاڤێژین؟ دێ هەر ئێک ژ وان چ دەتە مە هەکە مە وەکى وان کر؟ تنێ چەرخ و فەلەک نەبیت، دۆر یا گەهاندیە دەولەتبوونا کوردستانیان؟ هەرێ ما ئه و دەولەت ژ کەشتیەک ئارام پێڤەتر هەیە بۆ مە؟ بۆچى هندەکان دڤێت ب بزمارا جهێ ڕوونشتنا خوە کۆن بکەن؟ باش ما ئەم هەمى پێکڤە تێدا نینە؟ ما ئەم هەمى پێکڤە بن ئاڤ نابین؟ ڕکێن هندەکان یێن چنە؟ باشە وان ڕک و کەربوکینان ژبلى ئێش و ئازارێن دەروونى و جڤاکى چ گەهاندیە خودانێن وان؟
بۆچى کۆڕێن دەیک و بابەکێ د گەل ئێک هۆسا ڕەفتارێ دکەن؟ باشە پا هەکە بەختى ڕوویێ خوە ل مە وەرگێڕاند دێ تەکبیر چ بیت؟ دى َهوون بەرسڤا خەلکێ و ئایندەى چاوا دەن؟ دێ ب چ ڕوویەکى چنە ناڤ دیرۆکێ و خەلکێ دا؟ دێ چاوا مرن؟ دێ بەرسڤا خودایێ خوە چاوا دەن؟ دێ چ بێژن و چ هێجەتێ گرن؟ دێ چ بێژنە وژدانا خوە؟ بۆچى هوون نەیارێن دەولەتبوونا کوردستانەکا بریندار و ماندى و بێ خودانن؟؟.

*پرۆفیسۆری ە. /پسپۆری سایکۆلۆژیای پێداگۆگی/فاکۆلتیی پەروەردە/ زانینگەی زاخۆ[1]