ناڤ: محەممەد
ناسناڤ: خانایێ قوبادی
ناڤێ بابێ: قوباد بەگ
ساڵا ژ دایکبوونێ: 1668
ساڵا مرنێ: 1754
جهێ ژ دایکبوونێ: دەرنە، ناڤچەیا #سەلاسی باوەجانی#
جهێ مرنێ: #کرماشان#
$ژیاننامە$
خانایێ قوبادی ناڤێ وی یێ تەواو «محەممەد کوڕێ قوبادبەگێ کوڕێ ئەمیرخان کوڕێ سەید ئەحمەدبەگێ ئێکەمێ جاف کوڕێ سەیدعەلیێ ئێکەمێ کوڕێ ئێناقێ ئەسڵی ئێکەم کوڕێ سەیدهانم ئەناعم»ە (ژدایکبووێ 1668 – کۆچکریێ 1754). ب ڕەچەڵەک و ئەسڵێ خوە نەڤیێ قوبادبەگی یە، ژ مالباتا بەگزادەیێن جافێن قوبادییە. هەلبەستڤانەکە بناڤودەنگێ باژارێ جوانرۆیێ بوویە، ژ بلی زمانێ کوردی زمانێن فارسی، عەرەبی و تورکی زانینە. هەروەسا بەشەک زێدەیێ هەلبەستێن خوە ب شێوەزارا گۆرانی نڤێسینە، کو شێوەزارا هەلبەست و وێژەیا وی سەردەمی بوو. خانایێ قوبادی ل سەدەیا 17ێ ژیایە و ژ گرنگترین بەرهەمێن وی ئەم دشێین «شیرین و خەسرەو»ێ دەست نیشان بکەین. سەبارەت ب ڕێکەفتا ژدایکبوون و مرنا وی گەلەک بیروڕایێ جودا هەنە، ل گۆری دەسنڤێسەکە کەڤن، کو ب دەستێ مامۆستا «سدیق بۆرەکەیی» کەتییە، ل ساڵێن 1083 بۆ 1168 یا کۆچی ژیایە.
$بەرهەمێن وی:$
1. $بەشەک ژ دیوانا هەلبەستا خانا$ ژ ئامادکرن و ڤەکۆلینا کاروان عوسمان خەیات (ڕێبین)، چاپا ئێکێ یا وی بەشی ژ زنجیرە وەشانێن کۆما ڕووناکبیری و جڤاکیا کەرکووک، ل ساڵا 2012 هاتییە بەلاڤکردن.
2. $خوسرە و شیرین$ ئەڤ بەرهەم چەند جارەکا هاتییە چاپ و بەلاڤکرن. بۆ جارا ئێکێ لسەر دەستێ محەممەدێ مەلا عەبدولکەریمێ مودەڕیسی ل ساڵا 1975ێ هاتییە بەلاڤکرن. ئەڤ بەرهەمە ژ وەشانێن کۆڕا زانیاریا کوردە، ژ زنجیرەیا ژیاندنا کەلەپووری و ئەدەبی یا کورد، هەژمارا 20ێ.
3. - $لەیلا و مەجنوون$ ئەڤ بەرهەمە ل ساڵا 2011ێ ب دەستێ غەففار ئیبراهیمی ل بنکەیا ژین هاتییە چاپکرن.
4. $سوڵتان ئیبراھیم و تۆش ئافەرین$، ئەڤ بەرهەم ژ لایێ مامۆستا محەممەد ڕەشید ئەمینێ یاوەیی ڤە هاتییە چاپکرن (دەزگەها ئاراس، ساڵا 2011ێ ل هەڤلێرێ چاپ کرییە).
5. $یووسف و زوڵەیخا$ ل ساڵا 2006ێ مامۆستا حەکیم مەلا ساڵحی ئەڤ بەرهەم ئامادە کرییە، کۆڕا زانیاریا کوردستانێ ل هەژمارا 17ێ ل پەڕتووکێن خوەدا ل باژارێ هەڤلێرێ چاپکرن.
6. $شیرین و فەرھاد$ ئەڤ بەرهەم حەتا تازە نەهاتییە چاپکرن، لێ حەکیم مەلا ساڵح دبێژیت: نوسخەیەک ژ وی بەرهەمی دەف من هەیە!
7. $ئەسکەندەر نامە$ ئەڤ بەرهەمە مخابن هیچ نوسخەیەکێ وێ لبەردەست نینە.
$نموونەیەک ژ هەلبەستەک ئەڤینی یێ خانایێ قوبادی:$
زوخاو جە جەرگم، زوخاو جە جەرگم
زوخاو سەر کەردەن مەشۆ جە جەرگم
گوڵ گوڵ گوڵ بەستەن، سەرتاپا بەرگم
نازداوەن وادەن، قەیران مەرگم
پەی چێش پەی هیجران بووم بە دەر سافێ؟!
سەمەن سیما سام، سۆسەن کڵافێ
سەد داخ ها نە جەرگ سیاهچارەمدا
سفتەن کۆن ڕەنگ هەزار پارەمدا
خەیر جە من فێشتەر جەرگ بە داخ سفتەم
بە جەستەن مەجنوون، پەی لەیل کۆسکەفتەم
وەرنە کەس بێ تۆ ڕجام زووخ نۆشەن؟
کەس بە سفتەن داخ سیابەرگ پۆشەن
ئەڤ دوو بەیتێن خانایێ قوبادی گەلەک بناڤودەنگن:
ڕاستەن مەواچان فارسی شەککەرەن کوردی جە فارسی بەڵ شیرینتەرەن
پەی چێش نەدەوران ئی دنیای بەد کێش مەعلوومەن ھەرکەس بە زوان وێش [1]