Kitap Adı: ŞARK ISLAHAT PILANI (KÜRTLERİ TÜRKLEŞTİRME PLANI)
Yazar: Yeni Özgür Politika
Basım Yeri: Almanya
Yayınevi: Yeni Özgür Politika
Şark Islahat Planı – I
Kemalist yönetimin 1925’te hazırlayarak yürütülmeye başladığı ‘Şark Islahat Planı, açık olarak “Kürt kimliğini yok etme ve Kürdistan’ı sömürgeleştirme” planıdır. Dahası, Planın askeri yönetimler yoluyla yani “süngü” aracılığıyla hayata geçirilmesi öngörülmektedir. Başvurulacak diğer siyasal ve kültürel politika ise ‘zoraki asimilasyon’dur.
Kürt sorununun çözümü bağlamında bugüne kadar çeşitli kurum, kuruluş ve kişilerce birçok rapor yayımlandı ve görüş ileri sürüldü. Bunların en ilgi çekici olanlarından biri, yıllar önce talihsiz bir kaza sonucu yaşamını yitiren, liberal politikacı Adnan Kahveci’nin hazırlayıp çeşitli makamlara sunduğu “Kürt Sorunu Nasıl Çözülmez?“ konulu Kürt Raporu’ydu. Kahveci’nin raporu, Kürt sorununa çözüm arayışlarının ilginç ve anlamlı örneklerindendi. Çünkü O, raporunda, Kürt sorununun nasıl çözülemeyeceğini irdeliyor ve “Türkiye, Kürt meselesine çözüm getirmek için saplantısız ve çağdaş düşünmek zorundadır“ diyordu. Dahası Kahveci, bugüne kadarki yanlış yöntem ve uygulamaların sorunu büyüterek bugünlere taşıdığını vurguluyordu.Biz de, Kürt sorununa barışçı-demokratik bir çözümün bütün yakıcılığıyla gündeme
yerleştiği bir aşamada; Kürt sorununun nasıl çıktığını ve bugüne kadar neden çözülemediğini sergilemek amacındayız. Bu sergileme, bir çağdaş çözüm perspektifini de beraberinde getirecektir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, 1925’ten bu yana Kürtlerin yaşadığı bölgeyi Şark Islahat Planı’yla yönetiyor. Plan’ın hedefi Kürt kimliğini çeşitli yöntemlerle ortadan kaldırarak, Kürt sorununu çözmek. Bunun için askeri zor, kültürel asimilasyon kurumları ve cezalarla örülü bir Kürtçe yasağı (dil, tarih, yayın gibi) uygulamaya konuyor. Zamanın Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’nun kararıyla hazırlanan ve yürürlüğe giren bu planla birlikte, Kürtlerin yaşadığı bölgeler “müstemleke” yani sömürge statüsüyle yönetilmeye çalışılıyor. Yazı dizimizde Şark Islahat Planı ile bu planın sonuçlarını ve buna karşı Kürt aydınlarının verdiği mücadeleyi ve yaptıkları uyarıları sunacağız.[1]