باژێڕێ سلێمانی ل ساڵا 1784 ژئالیێ ئیبراهیم پاشای بابانئیبراهیم پاشای بابان ڤە هاتییە ئاڤەدان کرن. ئیبراهیم پاشای باژێڕەکە بناڤێ بابێ خوە (سلێمان) پاشا ئەڤ ناڤە لسەر دانایە. سلێمانی ژبلی کوو دبیتە پایتەختێ میرنشینی بابانمیرنشینی بابان ل هەمان دەمداشدە دبیتە مەڵبەندەکە بازرگانی و ڕوەشنبیری ل دەڤەرێ.
دەڤوکا سۆرانسۆرانی ل دەڤەرێ پێشڤە دچیت و دبیتە زمانێ خوەندن و نڤیسینێ هەیا وێ چەندێ کوو دەڤوکا گۆرانی ل دەڤەرێ نامینیتن. پشتی ڕووخانا میرنشینا بابان ل ساڵا 1851 و لناڤچوونا دەوڵەتا عوسمانی ل جەنگێ ئێکەمێ جیهانجەنگێ ئێکەمێ جیهانی، باژێڕێ سلێمانی دکەڤیتەتە سەر کومارا ئیڕاقا نها. ل ساڵا 1922 هەیا 1924 باژێڕێ سلێمانی پایتەختا دەوڵەتا مەلیک مەحمودمەلیک مەحمود بوویە. باژێڕێ سلێمانی بلی کوو لانکەیا ڕەوشنبیری و تێکوشەران بوویە، مەڵبەندا هەڵگیرسانا شوڕەش و ڕاپەڕینان ژی بوویە ل دیروکا کوردستانێ دە. پارێزگەها سلێمانی ل چەند باژێڕوکان پێکهاتیە گرنگترینێن وانا باژێڕوکێ پێنجوێنپێنجوێنە کو وەکە دەرزوازەیەکا نێڤ دەوڵەتی و مەزن لسەر سنوورێ باشوور و ڕۆژهەڵاتێ کوردستانێ یە.
لدیف وێ ژی چەمچەماڵچەمچەماڵ ب پلەیا دوویێ دێت کو دەروازەیا دوویێ یا ڤی باژێڕەیە لهەمبەر دەڤەرێن باشورێ ئیڕاقێ. سلێمانی ب هاڤینە هەوارێن وەکە ئەحمەد ئاوائەحمەد ئاوا و سەرچنارسەرچنار و دوکاندوکان و سەرتەکی بەمۆسەرتەکی بەمۆ و کونەماسیکونەماسی و ئەزمەڕئەزمەڕ و قەرەداغقەرەداغ یا بەرنیاسە، پارێزگەها سلێمانیێ دوو بەنداوێن مەزن تێدانە بناڤێ بەنداوا دوکاندوکان و دەربەندیخان کو ئەوژی وەکە دەڤەرێن گەشتیارینە.
ل ناڤا باژێڕێ سلێمانیدە چەند مەزارگەهێن بناڤوبانگ تێدانە وەکە مەزارگەها کاک ئەحمەدی شێخکاک ئەحمەدی شێخ و شێخ مەحمودی حەفیدشێخ مەحمودی حەفید کو لناڤا مزگەوتی گەورەمزگەوتی گەورەیا سلێمانیدانە، باژێڕێ سلێمانی ب پایتەختی ڕەوشنبیری ل کوردستانێ تێ هەژمار کرن و هەروەها ب باژێڕێ هەڵمەت و قوربانیش ناڤ بانگێ خوە دەرکرییە ژبەر وێ قوربانیدانا مەزن کو خەلکێ ڤێ دەڤەرێ ل سەردەمێ ڕژێمێدی پێشکەش کرینە. سلێمانی مەزنترین زانینگەﮪ تێدایە ل هەرێما کوردستانێ کو ب زانینگەها سلێمانیزانینگەها سلێمانی تێ ناسین، گەلەک شینوارێن دیروکی و کەڤنار هەنە لڤێ پارێزگەهێ، وەکە گردێ یاسین تەپەیاسین تەپە و ئشکەفتا قزقاپانقزقاپان و ئشکەفتا هەزار مێردهەزار مێرد. باژێڕێ سلێمانی پشتی ڕاپەرینا ئادارا ساڵا 1991 ێ فرەوان بوون و پێشکەفتنەکە بەرچاڤ بەخۆوەڤە دیتیە و ئارامترین پارێزگا تێ هەژمار کرن ل ئیڕاقێدا، ئاستێ ئابووری یێ ڕونشتڤانێن وێ ب شێوەیەکێ گشتی مام ناوەندە. باژێڕێ سلێمانی ڕوژ ب ڕوژێ گەشە دکەت و ل بنارا چیایێ گۆیژەگۆیژەدە قەشەنگ ترو جوانتر دبیت.[1]