Bernameyên Masterê li Zanîngehên Rojavayê Kurdistanê
Dr. Mesûme Elî
Di plansaziya Navenda Xwendina Bilindê a
Zanîngeha RojavaZanîngeha Rojava de ye ku ji bo salên bê masterên beşên Kîmyaya Dermanan, Biyokîmya, Erdnîgarî û Dîrokê ava bike. Ji bo bilindkirina asta perwerdehiyê mamosteyên zanîngehê û herwiha bipêşxistina asta lêkolînî, rêziknameya/destûra tezên doktorayê hat hazirkirin û di plansaziyê de ye ku xwendekarên ku masterê bi dawî dikin, karibin xwendina xwe bidomînin.
Xwendina masterê li Rojavayê Kurdistanê û li herêmên Bakûr û Rojhilatê Sûriyê di sala xwendinê ya 2020-2021’ê de li Zanîngeha Rojava û di bin banê du enstîtûyan de dest pê kir. Ev enstîtû jixwe pirraniya beşên sereke dihewînin. Di van her du enstîtûyan de bi giştî 30 xwendekaran xwe li bernameyên masterê qeyd kirin: Li Enstîtûya Zanist û Teknolojiya Nûjen 18 xwendekar û li Enstîtûya Zanistên Civakî jî 12 xwendekar. Pê re jî Zanîngeha Kobaniyê di sala 2022’yan de bernameya xwe ya masterê di beşa Wêjeya Kurdî de da destpêkirin.
Hejmara beşên heyî û herwiha hejmara xwendekaran li Zanîngeha Rojava, di 13 beşan de bi tevahî 85 xwendekar halê hazir di bernameyên masterê de dixwînin. Li Enstîtûya Zanist û Teknolojiya Nûjen li 9 beşan 50 xwendekar û li Enstîtûya zanistên Civakî di 4 beşan de 35 xwendekar. Herçî li Zanîngeha Kobaniyê ye, li 3 beşan bi tevahî 39 xwendekarên masterê hene. Bi qasî ku tê xuyakirin, li Zanîngeha Rojava beşên girêdayî Zanistên Teknolojî, Xwezayî û Bijişkî weke beşa Biyoteknolojî, Petrokîmya, Petrol, Fîzyolojiya mirovî, Bîrkarî, Kîmya, Fîzya di Enstîtûya Zanist û Teknolojiya Nûjen de bi cih dibin û beşên girêdayî zanistên civakî weke Civaknasî, Bingehên perwerde, Şûnewar û Zimanê Kevnar di bin banê Enstîtûya Zanistên Civakî de bi cih dibin. Herçî li Zanîngeha Kobaniyê ye, bi pirranî beşên girêdayî wêjeyê yên weke Wêjeya Kurdî, Rêbazên Fêrkirina Ingilîzî ji bo kesên biyanî û herwiha beşa Rêbaza Perwerdehiyê jî dihewîne.
Di piranîya beşan de pêwîstî pê dihat dîtin ku xwendekarên ji bo xwendina masterê têne pejirandin, berî ku derbasî masterê bibin salekê yan jî werzekî amadekariya xwe temam bikin: Di dema amadekariyê de kursên zimanê Inglîzî û Kurdî jî diviyabû serketî temam bikin.
Bernameyeke masterê di asta navneteweyî de
Ji bo pêvajoya birêvebirina master, şêwazê birêvebirina tezan, parastina tezan û herwiha pêvajoya girtina xwendekaran ji bo pêvajoya doktorayê (pêvajoya nivîsandina tezên PhD’yê di siberojê de) rêziknameyek di asta hemahengiya Zanîngehên Bakûr û Rojhilatê Sûriyê de hat hazirkirin û bi vî rengî her sê zanîngehên li Rojavayê Kurdistanê bi rêya rêziknameyeke hevbeş pêvajoyên xwe yên bernameyên masterê bi rê ve dibin. Em behsa sê zanîngehan dikin, ji ber ku Zanîngeha Şerq a navenda xwe li Reqayê jî di nava vê hemahengiyê de cihê xwe digire.
Di piranîya beşan de pêwîstî pê dihat dîtin ku xwendekarên ji bo xwendina masterê têne pejirandin, berî ku derbasî masterê bibin salekê yan jî werzekî amadekariya xwe temam bikin: Di dema amadekariyê de kursên zimanê Inglîzî û Kurdî jî diviyabû serketî temam bikin. Di werzê amadekariyê de yan jî di werzên amadekariyê de dersên sereke ku li zanîngehên me weke materiyal bingehîn tên binavkirin û pêwîst e ku ji bo masterê xwendekar wan serketî bixwînin, hene. Serketîbûna van di materiyalên sereke yên amadekariyê de ji bo qebûlbûna li bernameya masterê ya xwendekarekê/î esas e.
Heta niha serketî dewam dike
Li Zanîngeha Rojava, di 6 beşan de pêvajoyên dawî yên tezan tên meşandin û 6 xwendekar -5 xwendekarên Civaknasî û xwendekarekî beşa Petrolê- jî tezên xwe yên masterê pêşkêş kirin û li ber jêriyên pispor bi awayekî serketî parastin. Du beşên din jî - Fîzya û Kîmya - materiyalên masterê bi dawî kirine û pêşniyazên xwe jî pêşkêş kirine û li benda amûrên laboratiwarî ne. Çar beşan jî di nava van de beşa Bingehên Perwerdehiyê, koma duyem a Civaknasiyê, Şûnewar (Arkeolojî), Zimanê Kevnar û Mîkrobiyolojî jî hene, di qonaxa materiyalên masterê û hazirkirina pêşniyazên tezan de ne.
Li Zanîngeha Kobaniyê jî xwendekarên beşa Wêjeya Kurdî di qonaxa nivîsandina tezê de ne û du beşên mayî jî ber bi dawîkirina qonaxa materiyalan û nivîsîna pêşniyazên tezan ve diçin.
Ji bo bilindkirina asta perwerdehiyê mamosteyên zanîngehê û herwiha bipêşxistina asta lêkolînî, rêziknameya/destûra tezên doktorayê (bernameyên PhD’yê) jî hat hazirkirin û di plansaziyê de ye ku xwendekarên ku masterê bi dawî dikin, karibin xwendina xwe bidomînin.
Pêvajoya tezê ji bo xwendekaran
Ji bo hazirkirina pêşniyaza tezê (propozil), xwendekar li gorî pisporiya mamosteyên beşê û li gorî mijara ku dixwazin li serê lêkolînê bikin, mamosteyê serpereştê xwe hildibijêrin. Paşê li gorî çarçoveyeke ku li navenda xwendina bilind hatiye diyarkirin, propozila xwe dinivîsin û di demeke diyar de propozila xwe bi hazirbûna mamosteyên beşê, pêşkêş dikin. Heger propozil di komîteya beşê de hat pejirandin, xwendekar dikare dest bi teza xwe bike. Di dema pêvajoya tezê de xwendekar pêwîst e her sê mehan carekê rapora bipêşveçûna teza xwe radestî beşê bike. Piştî bidawîbûna vê pêvajoya tezê, xwendekar amadebûna xwe ji bo parastina tezê radighîne beşa elaqedar û heger şert û mercên pêwîst ên ji bo parastinê (weke asta Ingilîzî, Kurdî, bidawîkirina materiyalan hemûyan û hwd) pêk anîbin, qewlek ji bo pêşkêşkirina tezê tê diyar kirin û komîteyek (mamosteyê serpereşt, şewirmend, ezmunkarê hundir, ezmunkarê ji derve û nûnera/ê navenda xwendina bilind) ji bo parastinê tê destnîşankirin. Tez sê hefteyan beriya roja parastina tezê ji ezmûnkeran re tê şandin da ku tezê binirxînin. Di roja parastinê tezê de, xwendekar di nava 20 deqeyan de teza xwe pêşkêş û piştî pirs û bersivan endamên komîteyê di civîneke li xelkê girtî de teza xwendekare/î li gorî çawaniya pêşkêşkirinê, hevgirtina naverokan, pabendbûna bi pîvanên nivîsandinê, nîqaş û çawaniya bidestxistina encaman dinirxînin.
Weke piştgiriya navneteweyî bernameyên PhD’yê
Di plansaziya Navenda Xwendina Bilindê a Zanîngeha Rojava de ye ku ji bo salên bê masterên beşên Kîmyaya Dermanan, Biyokîmya, Erdnigarî û Dîrokê ava bike.
Ji bo bilindkirina asta perwerdehiyê mamosteyên zanîngehê û herwiha bipêşxistina asta lêkolînî, rêziknameya/destûra tezên doktorayê (bernameyên PhD’yê) jî hat hazirkirin û di plansaziyê de ye ku xwendekarên ku masterê bi dawî dikin, karibin xwendina xwe bidomînin. Lê ji ber ku ji bo birêvebirina PhD’yê pêwîstî bi akademsiyenên asta bilind di zanîngehê de heye, ji ber vê yekê hewl tê dayîn ku Zanîngeha Rojava bi alîkariya zanîngehên derve, vê projeya PhD’yê bi pêş bixe.
Heta Zanîngeha Rojava ceribandeneke di vê babetê de kir jî û du mamosteyên zanîngeha Rojava bi vî rengî xwendina xwe di asta PhD yê de bi hevkarîya zanîngeheke ji Rojhilatê Kurdistanê bi rê ve birin ku yek ji wan mamosteyan teza xwe ya PhD’yê di beşa Biyoenformatîkê de serketî bi dawî kir.
* Cîgira Hevserokatiyê Zanîngeha Rojava, Berpirsa Navenda Xwendina Bilind û Lêkolînê
[1]