Kurdê Yemençayirî: Emînê Evdal û Hecîyê Cindî
Dewa Yemençayirî nika girêdayîya qezaya bajarê Qersî Dîgorî ya. Na dewe dîroka kurdan de wayirê cayêkê balkêşî ya. Bitaybetî serranê peynîyanê cengê dinya yê juyinî de na dewe û tayê de‐wanê Qersî de têmîyanekîyê girsî ameyî ca. Key ke artêşa tirkan binê emirê Kazim Karabekîrî de kewte zerreyê Qersî, ûca de xeylê armenî û kurdê êzidîyî kîştî. Tayê malbatan xo reynayî ra. Înan ra juye, malbata Emînê Evdalî bîye. O serra 1906î de yeno dinya û serra 1918î de wextê qirkerdişî de malbata xo vîndî keno. Peynîye de bi xo û waya xo Seyrane xelisîyê ra. Labelê çend rojan ra tepîya Seyrane poxê vesanîye ra bazîyanê Emînî de merde. Waya xo ra dima zaf xemgîn bî, la ey têkoşînê cuya xo berdewam kerd. Tayê sewîxaneyan de pîl bî û bado şî Tîflîs lewê apê xo Ûsivê Basoyî. Nê bajarî de wendegehê leylî de, o yo ke bi destê Akop Kazaryanî ronîyaybî, perwerde girewt. Akop Kazaryan yan bi nameyê xo yê bînî ya “Lazo”, dîroka kurdanê Sovyetî de wayirê cayê qedirberzî yo. Ey ziwanê kir‐daskî zanayêne û seba kurdan grafîkê ar‐menkî de alfabeyêk amade kerdbî. Nameyê cinîya ey Olga bî. Domanê ke wendegehê leylî de wendêne, ey rê “apo” cinîya ey rê “dayê” vatêne. Emînê Evdal bi îtiqat, dîrok û edetanêkurdan xeylê eleqedar bî. Serra 1929î deunîversîteyê Erîvan de fakulteyê dîrokî de dest pê perwerdeyê lîsansî kerd. Key kewendêne, hetêk ra şahidê wedaritişê Kur‐dîstanê Surî bî, hetekê bînî ra akerdisê roj‐nameyê Rêya Teze dîbî. Nê serran mabênê ey bi Hecîyê Cindî ya zaf embazîya girse estbî. Ê têde bitay‐betî folklorê kurdan û rastnustişê kir‐daskî ser o xebitîyaybî. Seba domananê kurdan kitabê rastnustişî nuştîbî. Naye ra teber kitabêkê bi nameyê “Folklorê Kur‐dan”amade kerdbî. Goreyê melûmatê Afan Evdalî yo lajê Emînê Evdalî, serekê Komara Kurdî ya Mahabatî Qazî Mehemedî no kitab wendo û sey “Qûranê kurdan” name kerdo. Kurdnas û nuştoxo rûmetgiran Emînê
Evdal 22ê Êlulê 1964î de na dinyaya tale ra şî. Erîvan de ameyo defn kerdene. Embazê Emînê Evdalî Hecîye Cindî kîQers ra yo. O kî serra 1908î de dewaYemençayirî de ameyo dinya. Qirkerdisê kurdanê êzidîyan malbate û cuya ey ser o tesîro girs kerd. Goreyê fikrê cigerayox û çîrokbêj Ayhan Erkmenî, ey ma û pîyê xovîndî kerd. Serra 1918î de hêrişê artêşa tirkan ra dima dewa Yemençayirî ra vejîya. La peymana adirbestê Mondrosî 30 Teşrîna Verêna 1918î) ra tepîya oncîna agêra dewa xo. Tîya de roje heywanan beno û çerêneno. Wextê çerênayîsî de bi çîyêkê peqnayeyî de kay keno û bazîyê xo yo çep dirbetin beno. Destpêkê tevgera kemalîstan ra dima serra 1920î de artêşa Kazim Karabekîrî reyna hêrişê Qersî kerd. Hecîyê Cindî nê hêrişê diyinî ra tepîya xo reyna ra û sewîxaneyê Aleksandropolî (Lenînakan/Gumru) de pîl bî.
[1]