Kürt kültürünün pek bilinmeyen yönlerinden birisi de muhakkak Kürt sinemasıdır. Kürt sineması tarih boyunca Kürtlerin kültürünü yansıtmıştır. Bizler En Sevilen Kürt Filmleri başlıklı makalemizde Kürtçe veya Kürtleri konu alan filmleri listeleyip sizlere sunduk. Bu makalemizde Kürt yönetmenlerinin filmlerini de ekledik. Kürtçe filmler listesi olarakta bilinen bu yazımızda Kürtçe Aşk filmleri, Kürt macera filmleri ve Kürt bilim kurgu filmleri gibi kategorileri de daha sonra sitemizde yayınlayacağız. Ünlü yönetmen Yılmaz Güney yönetmenliğini ve oyunuculuğunu yaptığı çoğu filmde Kürtleri konu almıştır. Bu Kürtçe film listemizde Yılmaz Güneyin filimlerini de görmeniz mümkündür.
Uzun süredir Ortadoğu ülkelerinde yaşayan bir millet olan Kürtler, oldukça zengin bir kültüre sahiptir. Kürt filmlerinde tüm bu ülkelerden ve ırklardan bir şeyler görebilmek mümkündür. Ayrıca Kürt Sineması yüzyıllar boyunca bölgede yaşanmış olan siyasi, sosyal ve politik olay ve kaoslara da tanıklık eden bir etnik kimliğin yaşadıklarını gözler önüne sermektedir. Kürt filmlerindeki çocukların gözlerinde masumiyet, mutluluk, acı ve korku gibi duygular da samimi olarak görülebilmektedir. Kürt sinemasına meraklı olanlar ayrıca Sinema Tarihinde En Önemli Kürt Filmi başlıklı makalemizi de inceleyebilirler.
Kilometre Zero (Sıfır Kilometre) Filmi İzle – 2005
Hiner Saleem kimdir? Irak Kürdistanındaki yönetmenlerden biri olan Hiner Saleem tarafından yönetilen film, Kürt oyunculardan birçoğunu içinde barındırmaktadır. Kaplumbağalarda Uçar filmindeki çocuğun da oynadığı film birçok Kürt filmi gibi konusunu savaştan almaktadır. Ayrıca filmde tanınan büyük oyunculardan biri olan Belçim Bilgin de başrol almaktadır. Film, 80’lerdeki İran – Irak savaşını konu almaktadır. Filmin yönetmenliğini ise Hiner Saleem üstlenmiştir. Kliometre Zero, filminin türü ise dramdır.
Yılmaz Erdoğan ve Muhsin Kızılkaya’nın da desteğiyle yapılan film İran ve Irak savaşındaki bir dramı anlatmaktadır. Bu filmden de anladığımız gibi filimde Kürt yönetmen ve oyunculardan olan Yılmaz Erdoğanın da desteği büyük olmuştur. Filme aslında bir çok Kürt yazarlar, Kürt şairler, Kürt oyuncular ve Kürt yönetmenler destek vermiştir.
Mem û Zin Filmi – 1991
Mem û Zin kimdir? Mem û Zîn Kürtlerin bilinen en iyi filmleri arasında yer almaktadır. Film, Kürt şairlerinden Ehmedê Xanî’nin kaleme aldığı Mem û Zîn eserinden ilham alınarak, bu eserde geçen hikayeyi kameralara yansıtmıştır. Filmin konusu bir birini seven 2 aşık gencin ve bu gençlerin karşılaştığı fitne, fesat ve sıkıntıları ele almaktadır. Kürtçe aşk filmleri arasında yer alan bu filmde beko adındaki şahıs bu iki gencin arasını bozmak için elinden gelenini yapmaktadır. Bekonun sinsi, fitneci ve kindar tavırları Kürtler arasında bir slogan haline gelip bu tür kişiler genellikle Beko gibi ithamlarla öne çıkarılmaktadır.
Türkiyede çekilen ilk kürtçe film hangisidir? Film, Türkiye’de çekilen ilk Kürtçe film olma özelliğini taşımaktadır. Mem û Zin filminin yönetmenliğini Ümit Elçi yapmaktadır. Film, konusunu çok eski bir Kürt destanı olan Ehmedê Xani’nin Mem ü Zin adlı eserinden almaktadır. Mem û Zin’in hikayesi nedir? diye soracak olsanız. Ehmedê Xanî bu eserinde ihanet, fesatlık ekseninde gelişen bir aşk hikayesini anlatmaktadır. Kürtçe yazılmış aşk hikayeleri alanında görülen bu eser bir çok kürt aşk hikayelerine de konu olmuştur.
Rêç (İz) Filmi – 2011
Ödül alan Kürt filmleri arasında yer alan Rêç filmi mültecilerin hikayesini anlatmaktadır. Mültecileri konu alan filmler arasında yer alan rêç filmi bir çok mültecinin yaşadığı trajediyi beyaz perdeye taşımıştır. Şebistan, Mirza ve Hevi’nin üzerinden acı çekmiş toprakların ve insanların öyküsü sinemaya aktarılmıştır. Şebistan Ana’nın isteğiyle seneler önce terk ettikleri topraklara geri dönmek üzere yola koyulmaları, yolda yaşananlar, kazanılanlar ve kaybedilenler anlatılmaktadır.
Rêç filminin senaryosu da aslında mültecileri ele alan bir film özelliği taşımaktadır. Filmde Şeristan adıyla bilinen babaanne ağır bir hastalığa yakalanır, yakalandığı hastalıktan ötürü kısa sürede öleceğini düşünen Şêristan nene bir vasiyet yazarak son isteğinin yerine getirilmesini ister. Ölmeden önceki son arzusu ise doğduğu topraklara geri dönmek hatta oralarda gömülmektir. Şêristan nenenin oğlu Mirza uzun yıllar önce terk ettiği memleketine geri dönmenin zor olduğunu düşünüp geri dönmeyi pek istemese de sonunda bu isteği kabul eder. İlk günden beri bu maceraya karşı çıkan Hêvî ile Şêristan ve Mirza tren ile maceralarının yolunu tutarlar.
David ü Leyla (David ve Leyla) Filmi – 2005
Film, Yahudi bir genç ile Müslüman bir Kürt kızın aşk hikayesi konu alınarak işlenmiştir. Yaşadıkları aşkın din, kültür gibi kavramlarla uyuşamaması sonucu yaşadıkları sıkıntıları anlatan film, Kürt aşk filmleri arasında yerini almaktadır. Davut ve Leyla filminin konusu kısaca Müslüman Kürt bir ailenin kızı olan Leyla ile yahudi bir aileden olan Davud’un hikayesini ele alır. Leyla Davudu müslüman yapmak için uğraşırken Davudun ailesi ile oğullarının müslüman bir kızla evlenmelerine karlı çıkmaktadır. Kürt filmleri arasında yer alan bu eser aslında Kürt aşk film kategorisini de oluşturmaktadır.
Vizyondaki Kürtçe Filmler
Kürtçe filmler son dönemlerde popüler hale gelmiş ve birçok yeni kürtçe filmler piyasaya çıkmıştır. Özellikle Türkçe bilmeyen kişilerin tercih ettiği bu filmler ailecek izlenilen Kürtçe filmler kategorisinde de yer almaktadır. Kürtçe filmler sadece Türkiye’deki Kürt yönetmenler değil aynı şekilde İran ve Irak Kurdistanındaki yönetmenlerinde tercih ettiği filmler olmuştur. Böylece Irak, İran ve Türkiye’deki birçok Kürt bu filimleri kendi dillerinden sorunsuz izleyebilmektedirler.
İran Kürt filmleri sadece kürtler arasında değil birçok kesim tarafından da izlenilmektedir. Özellike Kürt yönetmenlerin Savaş ve Aşk üzerinde durmaları bu tür filmleri daha çekici hale getirmiştir. Sarhoş atlar zamanı ve Yarım Ay gibi filmler İran Kürdistanında çekilen filmlerdir. Bu tür filmleri sizlerde sitemizin arama kısmına İran Filmleri izle diyerek aratıp izleyebilirsiniz.
Were Denge Min (Sesime Gel) Filmi – 2014
Yönetmenliğini Hüseyin Karabey’in yaptığı Were Denge Min filmi, Milano Film Festivalinde En İyi Seyirci Ödülünü almıştır. Van’da Filmde köydeki tüm erkeklerin silah saklamak bahanesi ile hapse alınmasıyla başlayan hikaye, Berfe ve torunu Jiyan’ın silah bulup Temo’yu kurtarmaya çalışması anlatılmaktadır.
Voice of My Father (Babamın Sesi) Filmi – 2012
Ödül alan Kürt filmleri hangileridir? Film, Altın Koza Film Festivalinde 2 ödül almıştır. Filmin yönetmenlerinden biri olan Zeynel Doğan’ın gerçek hikayesinden yola çıkılarak hazırlanan filmde, Maraş Katliamı’ndan etkilenen bir ailenin hikayesi anlatılmaktadır. Basê Elbistanda yalnız başına yaşayan ve Hasan adındaki büyük oğlunun eve dönmesini dört gözle bekleyen bir Kürt kadınıdır. Basê Hasanın yolunu gözlerken Diyarbakırda yaşayan oğlu Mehmet’in eşinin hamile olduğunu öğrenir. Mehmet bu süreçte eşyalarını toparlamaya çalışırken evde annesinin ve çocukluktan kalma seslerin olduğunu birkaç kaset görür. Bu kasetlerin izini sürmek isteyen Mehmet Annesini Diyarbakıra getirmeye çalışır ve böylece filmin asıl hikayesi başlar.
I Saw The Sun (Güneşi Gördüm) Filmi – 2009
Mahsun Kırmızıgül Kürt Müdür? Filmin yönetmenliğini ve senaristliğini Mahsun Kırmızıgül üstlenmiştir. Filmde Güneydoğu’dan İstanbul’a zorunlu olarak göç eden bir ailenin hikayesi anlatılmaktadır. Ailenin göç ettikleri yere uyum sağlayamaması ve memleket topraklarına duydukları özlem kadar Güneydoğu toplumunda bastırılmış olan duygular da filmde vurgulanmaktadır.
İki Dil Bir Bavul Filmi
Filmde üniversiteden yeni mezun olmuş ve uzak bir Kürt köyüne atanmış Türk öğretmenin, okula yeni başlayan ve Türkçe bilmeyen Kürt çocuklarla yaşadıkları anlatılmaktadır. Bir yıl boyunca öğretmenin farklı bir kültür içindeki yalnızlığına, çocuklar ve köylüler ile yaşadığı iletişim problemine, çocuklardaki değişime tanıklık edilmektedir.
Jin Filmi
Filmin yönetmenliğini, senaristliğini ve kurgusunu Reha Erdem üstlenmiştir. Deniz Hasgüler’in başrollerde olduğu filmin kadrosunda genç oyuncuya Onur Ünsal, Beren Soysal, Eren Vurdem gibi isimler eşlik etmektedir. Bu oyunculardan da anlaşıldığı üzere Kürt filimlerinde oynayan ünlülerin sayısı da oldukça fazladır. Jin filminin konusu da 17 yaşındaki Jin adındaki kızın maceralarını ele almaktadır. Aramızda Kürtçe bir kelime olan jin kelimesinin anlamı nedir diye sorup merak edenler elbette vardır. Kürtçede Jîn ne demektir diye merak edenler için ise Jîn hayat anlamı taşımaktadır. Aslında bu kelimeye çok yakın olan Jin kelimesi de var. Kürtçede Jin ne demektir? diye soranlar için ise Jin kelimesinin türkçe karşılığı kadın anlamına gelmektedir.
Yol Filmi
Sıkıyönetimin en acılı günlerinde İmralı Yarı Açık Cezaevinden verilen izinle köylerine, evlerine gitmek isteyen beş mahkumun yolda yaşadıkları zorluklar ve insanların hayatlarının dramını başarılı bir anlatımla seyircilerine sunmaktadır.
Filmin yönetmen koltuğunu Yılmaz Güney ve Şerif Gören paylaşmaktadır.
Film, En İyi Film, Hıristiyan Birliği Özel Mansiyonu, Fipresci Ödülü, En İyi Yabancı Film gibi birçok ödüle layık görülmüştür.
The Fall from Eden (Cennetten Kovulmak) Filmi
Filmde, Emine karakteri İstanbul’da doğup büyümüş, 24 yaşında olan bir kadındır. Emine, çoğunlukla kaçak Kürt işçilerin bulunduğu bir inşaatta elektrik mühendisi olarak çalışmaktadır. Ancak abisinin PKK tarafından öldürülmüş olmasından dolayı onlara karşı son derece soğuk ve düşmanca davranmaktadır. Bir gün inşaatta meydana gelen bir iş kazası sonucu Emine’ye karşılıksız bir aşk besleyen Kürşat adındaki bir işçi hayatını kaybeder. Cenazenin sahipsiz kalmasının ardından Emine, Kürşat’ın memleketi Muş’a gitmeye karar verir.
Ayşe, Muş’ta yaşayan 8 yaşında küçük bir kız çocuğudur. Ayşe’nin tüm hayali İstanbul’a gidip orada yaşamaktır. Büyük abisi JİTEM tarafından öldürülmüş, diğer kardeşleri ise dağa çıkmıştır. Birbirinden çok farklı şartlarda yaşayan, çok farklı kültürler sahip olan bu iki insanın yolları aslında hiç taraf olmadıkları çatışmalarla kesişecektir.
Ferit Karahan’ın ilk uzun metrajlı filmi olan Cennetten Kovulmak, 2013’te 50. Altın Portakal Film Festivali’nde yarışarak, ödülü Kusursuzlar filmi ile paylaşmıştır.
Hakkari’de Bir Mevsim Filmi
Yönetmenliğini Erden Kıral’ın yaptığı filmde, bir köyde bir mevsim boyu öğretmenlik yapan ve o yörenin insanları ve sorunları ile özdeşleşen bir aydının öyküsü anlatılmaktadır.
Sürü (The Herd) Filmi
Yönetmenliğini Zeki Ökten’in yapmış olduğu filmin senaryosu Yılmaz Güney’e aittir. Filmde Hamo rolünde Tuncel Kurtiz, Hamo’nun oğlu Şivan rolünde Tarık Akan, düşman bir aşiretin kızı olan Berivan rolünde Melike Demirağ ve Levent İnanır, Meral Niron, Erol Demiröz gibi tanınmış başarılı oyuncular rol almaktadır.
Meş (Yürüyüş) Filmi – 2010
1980 darbesini fon yapan filmin yönetmenliğini Shiar Abdi yaparken, başrollerinde Abbülselam Kılgı, Abdullah Ado, Aydın Orak ile Brader Musiki yer almaktadır. Hikaye, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin derinden etkilediği Mardin’in Nusaybin ilçesinde geçmektedir.
The Blackboard (Kara Tahta) Filmi – 2000
Cannes Film Festivali’nde jüri büyük ödülü almış olan Kara Tahta, Kürtçe olarak çekilmiş bir İran filmidir. Film daha çok textê reş adıyla bilinmektedir. Filmde İran kırsalında kendilerine öğrenci arayan öğretmenlerin öyküsü belgesele yakın bir dramatik formda anlatılmaktadır. Öğretmenler, sırtlarında kara tahtaları ile seyyahlar gibi gezmektedirler. Bölgede yakın zamanda yaşanmış savaşların yarattığı yıkım ise her sahnede kendini belli etmektedir. Öğretmenlerin sırtlarında taşıdıkları kara tahtaların tek işlevi, öğrencilere ders vermek değildir. Bu kara tahtalar, aynı zamanda zorlu coğrafyada birer kalkan ve sığınak görevini de üstlenmektedir.[1]