Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  538,173
Wêne
  110,117
Pirtûk PDF
  20,273
Faylên peywendîdar
  104,021
Video
  1,539
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,387
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,953
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,024
عربي - Arabic 
30,707
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,235
فارسی - Farsi 
9,815
English - English 
7,580
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,697
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,751
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,264
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,378
MP4 
2,535
IMG 
201,503
∑   Hemû bi hev re 
235,740
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azad...
Jiyaname
Mîna Acer
Cih
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke h...
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
كيف تتحول الأحلام والحوادث التاريخية إلى عقائد دينية!!
Her bûyereke li seranserî welêt, ji rojhilat heta rojava û ji bakur heta başûr... Wê bibe çavkanî ji bo Kurdîpêdiya!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

د.خليل جندي

د.خليل جندي
د.خليل جندي

أثناء مراجعتي وترجمتي للنص الديني الايزيدي (قەولێ ئێزی و مەدەهێ) المتعلق بالملك البابلي نبوخذنصر، حسب رواية رجل الدين (فقير خدر بركات كسو)، جلب إنتباهي ما ورد في (السبقات4، 15، 16، 17) عن رمزية: نجمة الصبح (ستێرا سبەهێ)، والمِصْعَدُ (السُّلُّمُ)/ (سێلم) المسند على جدار القصر، ذلك القصر الساكن فيها (عزير/أو عزيز)!… السؤال الذي قفز للذهن: عن أية نجمة صباح، وعن أي قصر، وعن أي (عزير) يتحدث النص الديني؟!
فهل يمكن التوفيق بين بعض النصوص الدينية والحوادث التاريخية؟
تقول (سبقات) النص:
4- بستێرا سبەهێ ئەز خەلاتكرم /بنجمة الصباح أكرمني
بسێ حەرفا خەبیركرم /وجعلني خبيراً بثلاثة أحرف (معاني)
هاتیمەو ڕابوهرم /قادم أنا لأكمل المشوار
15- پەدشایێ منی دەلیل عێلم (1) /إلهي العليم العارف
ئەز بەر بوێ ڕم (2) /أنا ذاهب (مَعَرجُ) إلى هناك
بقەسرێ ڤەنا سێلم /أُسند (السُّلُّمُ) على جدار القصر
16- سێلم بقەسرێ ڤەنیا /تم إسناد المِصْعَدُ (السُّلُّمُ) بجدار القصر
كولاڤە وە لێ شدیا / هكذا شدّ الأوتاد
ئیلاهیۆ! تویی مشوری لهەموو جیا/إلهي أنت مشهور في جميع الأماكن!
17- ئەو بوو قەسرا عزێری تێ (3) /كان ذلك القصر الساكن فيه (عزير)
دەستخەت و بێری تێ /وفيه المخطوطات والكتب القديمة
خولام و جێری تێ (4) /وفيه الخدم والجواري
بعد البحث بين العديد من المصادر، توقفت عند كتاب البروفيسور ارثر جفري، الفصل المخصص ل “الإسراء والمعراج” (5) . يرى ارثر جفري ان ميثة الإسراء لا علاقة لها مع سورة النجم، كما يقول معظم المسلمين، والتي تقول “*وَالنَّجْمِ إذَا هَوَى* مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى*وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى..” إلى آخر السورة، كون سورة النجم تسبق سورة الإسراء بخمس سنوات على الأقل، في حين يجمع المسلمون عموماً على أن الإسراء والمعراج حدثا في وقت واحد (6) .
ويعتقد البروفيسور جفري ان المسلمون نقلوا سورة الإسراء والمعراج من الأدب الديني اليهودي- المسيحي، وتبنوا ميثة سلّم يعقوب الواردة في سفر التكوين:
“تك:28-10: وخرج يعقوب من بئر سَبْعَ ومضى إلى حاران. تك:28-11: واتفق أنه وجد مكاناً بات فيه، لأن الشمس قد غابت. فأخذ بَعضَ حجارة المكان. فوضعه تحت رأسه ونام في ذلك المكان. تك:28-12: وحَلَمَ حُلْماً، فإذا سُلَّمٌّ منتصب على الأرض ورأسه يلامس السماء، وإذا ملائكة الله صاعدون نازلون عليه، تك:28-13: وإذا الرَّبُّ واقف بالقرب من يعقوب، فقال: “أنا الرَّبّ إله إبراهيم أبيك وإله إسحق. إن الأرض التي أنت نائم عليها، لك أُعطيها” إلى أن يصل ما جاء في: تك:28-16:”فاستيقظ يعقوب من نومه وقال: “حَقَّاً إِنَّ الرَّبَّ في هذا المكان، وأَنا لم أَعلَمْ”. تك28-17: فخاف وقال: “ما أَرهَبَ هذا المكان! ما هذا إلاَّ بَيتُ الله! هذا باب السماء!”
إن (سلماً) في اللغة الاثيوبية تعني المعراج، كما قال الباحث هوروفيتس (كتاب حكايات الصعود)، ويقول إن اللغة الإثيوبية كانت طاغية، بعد السريانية طبعاً، في كتاب المسلمين المقدّس. ورد في لسان العرب:
مِعراج: (اسم)
الجمع: مَعَارِجُ ومَعارِيجُ
المِعْرَاجُ: المِصْعَدُ والسُّلَّمُ
المِعْرَاجُ: ما عرجَ عليه الرسول ليلة الإسراء
ليلة المعراج:
ليلة السابع والعشرين من رجب، ليلة صعود الرسول إلى السماء. وهذا يعني أن النبي صعد على سلّم وليس على البراق الأسطوري. ويضيف البروفيسور بأنه ليس من الضروري أن يكون المسلمون أخذوا ميثة المعراج عن النص الإثيوبي لسفر التكوين؛ فثمة عمل مدراشي معروف للغاية يهودياً-مسيحياً اسمه “سلّم يعقوب” بغض النظر عن العمل المسمى “سفر أخنوخ-إدريس) الإثيوبي، الذي يتقاطع في كثير من نصوصه مع ميثة المعراج الإسلامية (7) .
ما يهمني من هذه الإشارات، هو تضمين النص الديني الايزيدي (ئێزیدو مەدەهێ) على ثلاثة عناصر(رموز) مرتبطة مع قصة واسطورة (الإسراء والمعراج) وهم:
أ- نجمة الصبح (بستێرا سبەهێ ئەز خەلاتكرم = أكرمني بنجمة الصبح).
ب- المِصْعَدُ (السُّلُّمُ) (سێلم بقەسرێ ڤەنیا /تم إسناد المِصْعَدُ (السُّلُّمُ) بجدار القصر).
ج- عزير/أو عزيز (ئەو بوو قەسرا عزێری تێ= كان ذلك القصر الساكن فيه عزير).
إستناداً إلى رواية وقناعة رجل الدين (فقير خدر بركات كسو) إن النص الديني الايزيدي المشار إليه أعلاه له علاقة بفتح مدينة القدس من قبل الملك نبوخذنصر، في حين إن هذا النص يتضمن عناصر من اسطورة (الإسراء والمعراج)، وهنا تقفز العديد من الأسئلة المحيرة للذهن، أولها:
هل ان بناء هذا النص متأثر بالميث اليهودي-المسيحي، أم بالميث الإسلامي، أم انه بناء خاص بموضوع آخر لا علاقة بالإثنين؟
هل ان (السُّلُّم) المذكور في النص الديني، هو (سلُّم يعقوب) الصاعد من الأرض إلى السماء، أم هو السلُّم المسنود إلى (سور القدس) أو (جدار قصر القدس) كما ذكرها الراوي في قصة نبوخذنصر؟
السؤال الآخر: مَنْ هي شخصية (عزير/أو عزيز) في النص الديني؛ هل هي إشارة إلى (اوزيرا- اوزوريس- ايزيس) المَلِك المصري الذي اكتشف الزراعة والصناعة والأبجدية، أو هو مَلك الموت (عوزرائيل-عزرائيل)، أم هو (عزيز) مصر، ملك الهكسوس (آسيس Assis) أو (كرتوس-ساليتس- شيشي)؟
السؤال الأكثر حيرة هو، لو افترضنا ان الرموز الواردة في النص الديني الايزيدي هي إشارات إلى (سلُّم يعقوب) أو (الإسراء والمعراج) الإسلامي، فلماذا يأتينا النص مكتوباً باللغة الكرمانجية- الكردية؟ علماً (سبقات) أخرى من النص تتحدث عن قضايا قبل ظهور الدعوة الإسلامية. هذا ما يتضمنه كتابي الجديد ( البحث عن الدين الايزيدي التاريخي) تحت عنوان: (نبو خذ نصرو “قەولێ ئێزیدو مەدەهێ”).
الهوامش والمصادر:

(1)پەدشایێ منۆ لدنێ عێلم
(2)ئەز گەلەكی بەرب وێرم
(3)قەسرا عه زيزی تێ
(4) ينظر كتابي: پەرن ژ ئەدەبێ دینێ ئێزدیان= صفحات من الأدب الديني الايزيدي، المجلد الثاني، الطبعة الأولى، سبيريز 2004، ص908-918، أو نفس الكتاب الطبعة الثانية، سبيريز 2013، ص 940-953.
(5) ارثر جفري، البحث عن محمد التاريخي، ترجمة وتعليق نبيل فياض، دار أبكالو، الطبعة الأولى 2020، ص 101 وما بعدها.
(6) ارثر جفري، ص 105.
(7) نفس المصدر ، ص 106-107.[1]

Kurdîpêdiya ne berpirsê naverokê vê tomarê ye, xwediyê/a tomarê berpirs e. Me bi mebesta arşîvkirinê tomar kiriye.
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 215 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | http://www.bahzani.net/
Gotarên Girêdayî: 1
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Çand
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 24-09-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Aras Hiso ) ve li ser 25-09-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hawrê Baxewan ) ve li ser 20-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet 215 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.120 KB 24-09-2022 Hejar KamelaH.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Dîroka Dewleta Tirk ya qirker li dijî Vîna Jin û Civakê ye
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
Erdal Kaya
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Mîna Acer
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Cihên arkeolojîk
Dalamper

Rast
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
13-09-2024
Sara Kamela
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Mîna Acer
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
21-09-2024
Aras Hiso
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
22-09-2024
Evîn Teyfûr
Kurtedîroka zimanê kurdî
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  538,173
Wêne
  110,117
Pirtûk PDF
  20,273
Faylên peywendîdar
  104,021
Video
  1,539
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,387
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,953
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,024
عربي - Arabic 
30,707
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,235
فارسی - Farsi 
9,815
English - English 
7,580
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,697
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,751
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,264
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,378
MP4 
2,535
IMG 
201,503
∑   Hemû bi hev re 
235,740
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Dîroka Dewleta Tirk ya qirker li dijî Vîna Jin û Civakê ye
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
Erdal Kaya
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Mîna Acer
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Cihên arkeolojîk
Dalamper

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.718 çirke!