Mirov tim dixwaze li tiştên xweş rast were, ji tiştên xirab dûr be. Bîra me çiqas paqij be dilê me ewqas rihet e. Kes tiştên nexweş bi xwe re nagerîne. Kes navê qatil û tecawizkeran li xwe nake. Kes tiştên xirabîyê bi bîr bîne, bi xwe û derdora xwe venake.
Lê hinek tişt hene me çavê xwe bi wan re vekirîye. Em li wateya wan, xweşî û nexweşîya wan nefikirîne. Nav û paşnavên me ji wan in. Ew du peyv in ku di jîyanê de herî zêde dubare dibin. Li her derê bi me re ne. Tim li ser zimanê me û derdora me ne. Me pênase dikin û ji yên din vediqetînin. Îcar ne zehmet e mirov têbigihîje bê tesîr û bandora navan çiqas zêde ye.
Nav daxwazê di xwe de hildigrin. Çawa dema mirov behsa cinan dike di cîyê navê wan de peyvên wek “yên ji me çêtir” bikar tîne, ji bo ji bandora xirab ya wî navî xwe biparêze, her wiha nav û paşnavên mirovan jî daxwazên qenc û xirab di xwe de dihewînin.
Damezrênerê psîkanalîzê Sîgmund Freûd di “Totem û Tabû”yê de balê dikişîne ser bandora navan. Li gor Lacan derbîra mirovan weke zimên xwe bi rêk dixe. Nav jî formên ziman in û derbîra mirovan dîyar dikin.Îcar ji bo me #Kurd#an taybetmendîyeke din ya nav û paşnavan heye. Em miletekî bindest in û bi nav û nasnavên serdestên xwe têne pênasekirin. Li gor qanûna esasî em tirk in, di berîka me de nasnameya tirkan ya bi alaya tirkan heye û dema em diçin dewleteke din me weke tirk dibînin. Rastî tehl e lê ev, koletî ye.
Koledarî çend hezar salan ji bo dewlemend û desthilatdaran heq hatîye dîtin û li hemî cîhanê pêk hatîye. Piştî hişyarî û hişmendî li girseyên mirovan belav bû, encex di heyama ronîdarîyê de têk çû.
Di serdema koledarîya mirovan de laşê mirovan bi hesinekî dihat demxekirin û sembolek li ser dihat çêkirin. Ji vê re “Demxekirina mirovan” (Human Branding) dihat gotin. Sedemê yekem destnîşankirina statûya wan mirovan û xwedîyê wan bû. Sedemekî din jî cizakirin bû.
Her çiqas cara yekem ji bo naskirin û cudakirina mirovan li Çînê berya 4500 salî paşnav hatibin bikaranîn jî, li tirkiyeyê paşnav kevneşopîyeke nû ye. Qanûna paşnavan di sala 1934an de derket. Madeya yekê bi “Her tirk” dest pê dike. Madeya 3yan “navên neteweyên biyanî” qedexe dike.
Dîyar e tirkan pêvajoya paşnavan ji bo etîketkirina cûdahîyan jî bi kar anîye. Kod ji bo hevkarên dewletê, dijminên dewletê û miletên cûda yên wek Kurd û #Ermen# û Rûman çêkirine.
Dema dê û bav navan li zarokên xwe datînin hêvî dikin ku ew zarok wê wateyê pêk bînin. Refleksa dewletê (bavê mezin) jî ev e. Dixwaze gelên bindest bibin tirk, jê wêdetir bibin tirkperest. Ji bo razîbûna bi tirkbûnê memûrên nifûsê navên êl û lehengên tirkan li Kurdan danîne. Pirên bîyanîyan jî ji bo ewlehîya ji êrîşên dewletê û tirkan, paşnavên wek “Türk, Öztürk, Asiltürk, Aktürk, Yücetürk, Türkoğlu, Türkdoğan, Şentürk” li xwe danîne. Koçberên xwestine asîmîle bibin jî, navên çanda serdest li xwe datînin.
Li gor statîstîk û rêjeyên sazîya nifûsê, li tirkiyeyê paşnavên herî zêde tên bikaranîn “Yılmaz, Kaya, Demir, Çelik, Şahin, Yıldız, Yıldırım, Öztürk, Aydın û Özdemir” in. Navên hişk, bêruh û tirkperest! Belkî jî yek ji sedemê hişkbûna Kurdan zêdeyîya van paşnavan e: “Taş, Kaya, Dağ, Demir, Tunç, Polat, Er, Yiğit, Kahraman, Korkusuz, Savaş û hwd.” Hinek ji paşnavên tirkperestîyê jî “Oğuz, Uygur, Türkmen, Turan, Cengiz, Bozkurt, Tekin, Ayyıldız, Börü, Ural” in. Bi milyonan Kurd bi van peyvan dijîn û ji zarokên xwe re dihêlin. Wekî din jî pirên paşnavan wate xirab û pêkenî ne: “Öcal, Kuru, Köse, Talan, Kayabaş, Kaptıkaçtı, Boynueğri, Çıplak, Çavuş, Malak, Halat, Kepçe, Susuz, Şişman, Becerir, Kütük, Canbaz, Dikoğlu, Oynak, Azgın, Yalar, Bilir, Ot, Uyumaz, Durmaz…”
Heger ev ne kolonîzekirina hiş be, çi ye! Ya giringtir: me çima evqas ji van peyvan hez kiriye! Gelo em jê bêxeber in ku ziman mala hebûnê ye û em bivên nevên di ziman de dijîn. Pirtûkên pîroz jî vê dibêjin: “Destpêkê gotin hebû. Gotin bi xwedê re bû. Gotin, xwedê bû.” (Destpêka Incîla Yuhanna) Di Quranê de jî piştî mirov tê afirandin: “Xwedê, Adem fêrî navan kir.” (2/31) Pêşîyan çi xweş gotine: “Darekê biçîne bila ber bigire, gotinekê bibêje bila ser bigire.”
Di mijara navan de yek ji bend û barîyerên dagirkerîyê jî “axretîbûna navan” e. Li gor vê jiberê navên Erebî axretî ne, li cem xwedê meqbûl in, yên din na! Qey zimanê xwedê tenê Erebî ye yadê? Pepûûûk! Li vê sosretê! Di rastîyê de li gor îslamîyetê jî wateya navan giring e, ne zimanê wan. Navên wateyên wan xirab, ne baş (mekroh) hatine dîtin. Di hinek mezheban de jî navên pesindarîyê ne baş (mekroh) in. Ji ber ku nabe mirov xwe bilind bike. Nexwe piştî wateya nav ne xirab û ne pesindarî be, ew nav dixwazî bi #Kurdî# yan Erebî be, ferqa wê tune ye. Tev axretî ne! Madem di dîn de jî rewş ev e gelo çima Steven, Agop, Josef, David, Eva û Angelîna piştî dibin misilman navekî Erebî li xwe dikin? Tew!
Bi ber bayê dagirkerîyê nekevin Kurdên xweşmirov. Hûn çima bûne pelên li ber bayê xelkê û qet napirsin: Ev rê bi ku ve diçe? Ev paşnav bi çi ve dikişe?
Pirî caran tê rexnekirin ku navê zarokan “Delal, Azad, Berçem, Ronî, Rojda” ye; lê ew bi tirkî diaxivin, bi Kurdî nizanin. Ev rexne ne rast e. Ger navê van zarokan “Mehmûd, Sumeye, Cebar, Xefûr, Şuheda, Nîsa, Necmedîn” bûna çêtir bû? Na! Wê qonaxeke din ji Kurdîtîya xwe, ji esl û sirûşta xwe dûr bûna. Qet nebe yên navê wan Kurdî ne, bi xêra navê xwe be jî wê rojekê li nasnameya xwe bipirsin. Qebehetê jibîrkirina Kurdî tenê ne dayik û bav in. Kurdî di jîyana dîjîtal û ya reel de hema bêje tune ye. #Ziman#ên serdestan Kurdî têk dibin. Helbet divê dayik û bav sistîyê nekin; lê rastîyek heye: dayik û bav çiqas bi zarokên xwe re bi Kurdî bipeyivin jî zarok bi tirkî li wan vedigerînin. Ji ber ku ew di hemî jîyanê de tim tirkî dibînin. Televizyon, telefon, kompîter, cîran, kolan, esnaf, #dibistan#, otobus, metro û hwd” tev bi tirkî ne.
Di vê mijarê de xaleke balkêş jî nivîskar û rewşenbîrên Kurd in. Pirên wan navên Kurdî li xwe datînin û bi wan navan dinivîsin. Lê di nifûs û fermîyetê de demxeyên tirkan li cîyê xwe ne. Û dema ev kesayet di qadeke xuyayî de werin pêşwazîkirin an xelatkirin, bi wan nav û paşnavên tirkan deng didin.
Bi bîra xwe bînin; paşnavê Kurdên li dinyayê bi awayekî (karsazî, zanist, edebîyat, sîyaset) têne naskirin tev bi Tirkî ne. Gelo ji bo Kurdan ev ne şerm e! Tu Kurd bî, bi dehan salan ji tirkiyeyê dûr bî, li Ewrûpa û Emerîka bibî nûnerekî Kurd, lê etîketa tirkan li ser te be!
Dîsa bi bîra xwe bînin: Li dibistanê di kitêbên dersê de rûpelên destpêkê alaya tirkan û wêneyê Atatirk bû. Me wekî zarokên Kurd çi bi wan rûpelan dikir? Yan me diqetand, yan bi hev ve dizeliqand yan jî bi qelemê ew xêz dikirin heta bibin pêkenî. Ev helwesteke dij kolonyalîzmê ya me zarokên Kurd bû. Gelo bi mezinbûnê re dagirkerî û zordestîyê em têk birin? Qey êdî em mêjî-tirk in! Ew tişta me zarokan dikir, çima mezinên li dinyayê belav bûne nakin! Çima siyasetmedarê Kurd, Ahmet Türk nake! Çima serokê İHD’yê Öztürk Türkdoğan nake!
Di mijara rakirin û avêtina demxeyan de rol û berpirsiyarîya sereke ya nûner, zana û rewşenbîrên Kurd e. Divê ew bi nasnavan qayil nebin, di nifûs û ewraqan de jî wan demxeyan nehêlin.
Heta em tişta ji destê me tê nekin, ya ji destê me nayê bi destê me nakeve. Îro em nikarin li dibistanan Kurdî bikin zimanê perwerdehîyê. Em nikarin li ser hemî lewheyan Kurdî binivîsin, hemî anonsan bi Kurdî bikin. Em nikarin alaya xwe li her derê rakin, welatê xwe rizgar bikin. Lê em dikarin nav û paşnavên tirkî biguherînin, demxeya dagirkerîyê ji ser xwe bavêjin. Em dikarin pêleke navên Kurdî (bila ev jî Navkurd be) rakin. Çima em nakin!
Zêde ne zehmet e. Li ser e-devletê “ad-soyad” binivîsin û ji lînka derkeve daxwaza guherandinê bikin. Ger neyê qebûlkirin li mehkemeya Aslîye Hukukê dozê vekin. Di mudeta salekê de hûnê bikarin nav û paşnavê xwe biguherînin. Hûn ne mecbûr in peyvên ku herfên “Ê, Q, X, W” di wan de hebin hilbijêrin. Bi hezaran peyvên Kurdî hene ku di elfabeya tirkî de nivîsîna wan pêkan e. Ha ji we re; Azad, Aram, Delal, Demhat, Raman, Robar, Zana, Zanyar…
Dibe ku ji we derbas bûbe. Lê heqê we tune ye hûn vê demxe û vî barî ji zarokên xwe re bihêlin. Pêşîyan çi xweş gotine: “Ax û avahî, nav û navdarî”, “Nav ji mal çêtir e, dilxweşî ji zêr çêtir e”, “Ga dimire çerm dimîne, mirov dimire nav dimîne”.[1]