Zimanê Medî - #Fêrgîn Melîk Aykoç#
Nivîseke girîng, li ser zimanê Med MEDÎÎÎÎÎÎ.....
1 - Nivîsên Behistûnê MEDÎ, Elamî û Akadî ye
Em ji ku dizanin. ji Kirîza Sir. Henry Creswicke Rawlinson ya di navbera Îngîlîz û Şahê Îrane de dizanin. Mijar wiha ye:
Sir Henry Creswicke Rawlinsonê ku Arkolog e, farisî pir baş fêrbûye. Qiraliyeta Îngiliz wî di sala 1837 weke perwerdekare serbazên farisan dişîne Îranê. Piştî perwerdeya demdirêj şah baweriya xwe Rawlinson tîne, lema ji bo xwendina Nivîsên Mixî yên Behistûnê wî dişine Behistûnê. Rawlinson du salan li ser dixebite, bang zimanzanekî faris ji dike, lê nikanin nivîsên mixî verisînin. Dema Rawlinson şivanê ciwanê ku Kurdek Kelhûr e dibîne, fikra dibe ku „ev kesê cigehî bikanibe vi zimanî fem bike“ tê wî. Ew bang şivanê ku kurdek Kelhûr e, dike. Ew dixwîne Kurdê Kelhûr jêre werdigerîne farsî. Rawlinson êdî bi aşîkarî dibêje: „Ev nivîs ne Persiya kevn, ev nivîs bi Medî ye.“ Li ser vê rastiyê Şahê Îrane dîn û har dibe, Rawlinson davêje girtîgehê. Ev di navbera şahê Îranê û Qiraliyeta Îngîlîz de dibe pirsgirêkek mezin. Piştî Dewleta Îngilîz Soz dide şah ku wê bêjin; „ev nivîs bi persiya kevn e,“ hê şah Rawlinson berdide.
Çavkanî
„The Persian cuneiform Inscriptions at Behistun“ (1846);
2 - Ji ber ku ti dîrokzanên Kurd ev nivîsên Bestûnê nexwendine, Cinawirê devbixwîn Hystaspa û Kurê wî Darîos I. (Dara Yawuş Arşama) wek Kurd û mirovên baş difiroşin gelê me. Lê Darios bixwe di nivîsê Bestûnê de behsa hovitiya xwe û bavê xwe dike. Kî dixwaze rastiye bizane bila
Romana min ya bi navê Neviyê Aştiyago Gaumada ku li ser vê mijarê ye, bixwîne.
Têbinî: Evên di wêne de tev de rêberên gelê Med (KURD) in Darios serê wan jêkir û bi dîwarên kelehan ve darve kir. Navê van rêberên Kurdan ku Dariosê xwînxwar ji wan re tili li ba dike: Açîna (Elamî), Nidentu Bel (Babîl), Fravartiş neviyê generalê Med Madaheas (Medhêz), Pîrû Martî (Med), Çîçan Taxma (Med), Vahiyaz Data (Med), Araha (Med), Frada (Med) û Sekunxa Massagetan (Kurdên Xorezmê)[1]