Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Resul Geyik
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Gai
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Jamuşvan
09-08-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  531,063
Wêne
  107,586
Pirtûk PDF
  20,016
Faylên peywendîdar
  100,986
Video
  1,471
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
303,155
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,915
هەورامی 
65,847
عربي 
29,357
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,077
فارسی 
8,979
English 
7,418
Türkçe 
3,605
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,483
Pусский 
1,133
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,716
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,524
MP4 
2,395
IMG 
196,596
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere...
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BI...
Çend numûneyên Jenosidê li Dêrsimê
Kurdîpêdiya derfetên (mafê gihandina agahiyên giştî) ji bo her mirovekî kurd vedike!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Kurmancî - Kurdîy Serû
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

Çend numûneyên Jenosidê li Dêrsimê

Çend numûneyên Jenosidê li Dêrsimê
=KTML_Bold=Çend numûneyên Jenosidê li Dêrsimê=KTML_End=
Siddik Bozarslan

Divê ez bidim xuyakirin ku di derbarê hovîtîyên ku ji alîyê dewleta tirk ve li Bakurê Kurdistanê hatine pêkanîn, çavkanî wek wesîqe gelek kêm in. Di van salên dawîyê da hin wesîqeyên ku ji meclisa tirk û ji eskerîyê peyda bûne û çap bûne, piçek be jî wan haydarîyên dizî ronî dikin. Jibo bûyeran gelek sitran hatine gotin ku ew jî bi awayekî sînorkirî wan jenosidan didin ronahîkirin. Dr. Nurî Dersimî di 11ê îlona 1937 an da, ji Serxetê derbasê Binxetê bûye û li wir du kitêb nivîsîye ku heta van salên dawîyê tenê ew her du kitêb hebûn: ”Kürdistan Tarihinde Dersim” û ”Hatıratım”.
Di derbarê jenosida Dêrsimê da nivîskar û şaîrê navdar yê tirk yê îslamist Necip Fazıl Kısakürek, çend resmên îbretê û balkêşîyê pêşkêşî me kirîye ku ercîya ye (hêja ye) em wan raxînin vir. Wî di bin navê ´ Son Devrin Din Mazlumları´yê da weha nivîsîye:
“Ji ber ku can û xwîna herî hindik 50.000 musulmanan di nav wê çarçoveyê da ye, wek xetên qalind me wê wek xerîteyek çixêz kir û bi xetên sereke ew tespît kir ku facîayeke (wehşetek) ku mirov nikare di dîrokê da nîşan bide.
Du zarûkên masum ku li bavên xwe digerîyan û dixwestin herin nik wî, ew ji alîyê qeymeqamê Hozatê ve hatin pêşwazîkirin û bi derbeyên sunguyan hatin rêkirin jibo ber bavê wan… Xortek ji nava alava agir revî derve û got ku ew mamoste ye û tu eleqeya wî û gundîyan bi hev tune ye, ew dikare wê îspat bike eger destûr bidin pê, lê ew bi qalasê avêtin nav agir û li hemberî wî cixare hat kişandin… Tevayîya gundîyên gundekî ku bi gulebaranê wan avêtibûn ser pûşên genim hatin şewitandin… Zarûkek (rastî bebikek e) ku ji zikê dayîka xwe ya zikqelaştî derketibû derve û hê jî dijîya û şûna kêra tûj li penîyê xuya dikir… Jibo dîtina celadê vî emelî ku li newalekê hatibû serjêkirin, bûbû sedemê dijwarîya jîyana 20 mesuman.. Û yên wek wan gelekên dî, gelekên dî…” (Necip Fazıl Kısakürek, Son Devrin Din Mazlumları, Büyük Doğu Y. İstanbul, 1989, s. 173)
“Sê zarûkên ku li ortokul/mektebanavîn a Xarpêtê/Elazizê şagirtê xwendinê ne, jibo bênvedanê /tatilê çûne Hozatê ba malbata xwe û ketine nav wê wehşeta lê qewimîye. Dema ew gihane gundê xwe ku nêzîkê Hozatê bûne, ew hîn dibin ku bavê wan Yusuf Cemil hatîye kuştin û dest bi girînê kirine. Ji zarûkan ra ev bersiv hatîye dayîn: “Em dê we jî bişînin cem wî.”
“Bi kaşkirinê zarûkan ji odeyê derdixin derve û di bin nezareta cendirme da ew bi rêdikevin û di rê da cendirme wan dide ber sunguyan. Bi vî awayî ew hatine rêkirin cem bavê wan.”(ages.174)
“Li gundekî, her malek cuda cuda hatin şewitandin û derdora hemî xanîyan jî agirê mêledemê( meşaleyan) hat avêtin. Zilamek ji gund wek dînan ber bi kesên ku agir temaşe dikin ve tê û diqîre: “Bisekinin, ez ne ji gund im! Muallim im /mamoste me. Ez ji we ra xwe îspat bikim!” Lê li hemberî wan gotinan, wî gêr dikin nav êgir. Ewil, dema pûrtên singa wî dişewitin, fermandar bi haz cixara xwe dikêşîne.
Nivîskar dide xuyakirin ku `dema ew di 1944an da li Eğridirê esker bûye, di huzura kesên resmî de, wî fermandarê ku mamosteyê gund digel gundîyan şewitandîye û bi haz cixara xwe kişandîye`, bixwe ji devê wî fermandarî guhdarî kirîye.” (age, s. 174)
“Ji gundê Yusuf Cemil 200 jin û zarûk tên kuştin û ew li ser pûşê genim tên şewitandin. Di nav mirîyan de, bi navê Rustem eskerek jî hebûye ku ji Xarpêtê bi izin /destûr hatîye cîyê wehşetê. Wî bi israr xwestîye ku dikare kaxidê xwe yê iznê nîşan bide ku ew eskerekî li iznê ye; lê ew digel çar zarûkên xwe û dîya xwe ya 80 salî tên gulebarankirin û şewitandin.” (age 174- 175)
“Kasımê kurê Cafer ji gundê Qerece/Karaca, girêdayî Hozatê ye… 30 sal berîya bûyera Dêrsimê çûye Amerika û li wir 15 sal maye. Piştî ku ew gelek pere qezenc dike, dizivire gundê xwe. Birayê wî Yüzbaşi Şükrü, di Şerê Cîhanî yê Yekemîn da wek fermandarekî beşdarî Enîya Şerê Kafkasê li Köprüköyê dike û li wir şehîd dibe; du zarûk û jina wî Şêrîn Xanim jê dimînin. Kasim, piştî vegera ji Amerikayê, bi jinebîya birayê xwe ra dizewice û li navçeya Hozatê bi cî dibe. Ew ji xwe ra dikaneka bazirganîyê (ticaretê) vedike. Ji ber ticaretê Kasim carna bi daîreyên hukumetê ra jî kar dike û di encamên vê ticaretê da 6000 Lire Meqamê Kaymakamîya Ovacikê jê ra dibe deyndar. Di dema hereketa Dêrsimê da Kasim diçe meqamê Kaymakam ku perê xwe bistîne. Kaymakam karê wî çêdikin û perê wî didin. Lê piştî ku ew perê xwe distîne, jê ra dibêjin: “Ji Hozatê gazî te dikin!” Loma divê em te bi muhafeza eskerîyê rêkin. Piştî seetek ku ew ji navçeyê dûr ketine, cendirme wî dikujin. Pereyên ku di berîka wî da bûne, ji alîyê du rêvebirên (amirên) îdarî ve tên parvekirin.
“Dema ew reben tê kuştin û şeliandin, Şêrîn Xatun digel çar zarûkên xwe, çûne mala cîranan. Dema ew dizivire malê, dibîne ku derî hatîye şikandin û hundurê malê tevlîhev bûye û adeta mal wêran bûye. Di wê rewşê da ew dest bi qêrînê dike: `Werin hewarê, eşqîya ketîye mala me.` Muqabilê wê hewara xanimê, li dervayî derî ew digel çar zarûkên xwe tên kuştin. Zêr û hemî alavên malê tên talankirin.” (age, s. 175)
“Di vê navberê da li gundê Hozatê, li Zimbikê bûyereke gelek balkêş diqewime ku ev ne mumkun e ku were xeyala Şekspir. Derdora 100 jin û zarûkên vî gundî ku zilamên wan hemî hatine kuştin; ew bi aletêkî tûj (yanî sungu-xencerên eskeran) tên kuştin. Di nav van xanimên kuştî da jineka ducanî jî hebûye ku li ber zayînê bûye. Dema bi sunguyê zikê wê hatîye qelişandin û ruvîyên wê parçe bûne û derketine derve û ew mirîye. Piştî ku hawirdor aram bûye, çend jinên ku xwe veşartine, diherin ser wan jinên mirî û tek û tek wan kontrol dikin. Ew di nava wê wehşetê da dibînin ku bebika ku ji zikê dayîkê derketîye derve, ew hê sax e. Wan jinan, wê bebikê dibin dimjînin, xwedî dikin û mezin dikin, nav jî “Besê” lê dikin. Ew keçik hê jî li jîyanê ye û li heman gundî ye! Dema xencer zikê dayîka wê parçe dike, ew jî di panîya linga xwe da birîndar dibe û ev birîn hê jî li panîya wê xuya ye.”
“Bi navê Welî (Veli), xortekî ji gundê Lolontanêr/Dolantanir ku girêdayî Hozatê ye; ew li Xarpêtê (Elazig) Mekteba Muallimîyê (mamostetîyê) dixwîne, dibe mamoste û li Trakyayê dest bi kar dike. Welî, li wir dizewice û dibe bavê sê zarûkan. Di dema bûyerên Dêrsimê da ew digel malbata xwe jibo tatila havînê diherin gundê xwe û xwe di nav wê wehşetê da dibînin. Welî û malbata xwe, digel hemî gundîyan, çi mêr çi jin û zarûk tev tên kuştin û şewitandin.” (age, s. 176)
“Xelkê nahiyeya Tersemekê girêdayê Mazgirtê tê qirkirin… Yekî xwedî merhamet, derdora bîst zarûkên yek salî heta deh salî dibe di newalek da vedişêre. Ev rewş, ji nîşka ve tê famkirin. Ferman tê dayîn ku ew 2o zarûk werin kuştin. Lê kes qebûl nake ku wê fermana kuştinê bîne şûnê. Kesên herî zalim jî mecbûr dibin ku bêjin ew nikarin li hemberî wan zarûkên masûm çek bixebitînin. Ev ceribandin çend car badilhewa dihere ku dibe semedê acizbûna fermandaran. Herî dawî, zilamek tê dîtin ku ji cengeneyek reştir bûye û ew dihere newalê karê kuştina wan zarûkan pêktîne.” (age, s. 176-177)
“Kesan dîtine ku ava Muradê wek xwînê herikîye.
Faciaya Dêrsimê ku di 1938an da qewimîye, Mareşal Fevzi Çakmak Serokê Kurmayagiştî ye û serokwezîr jî Celal Bayar bûye. Em girêdana vê facîayê hewaleyê xeyala xwendoxan û qelema dîroknasên dahatuyê dikin ku wek çend resmên teferuatê ev in…”(age, s. 177)
Li vir divê ez bidim xuyakirin ku ev jenosida ku bi mîsalên cuda N. Fazil di kitêba xwe da raxistîye pêşberî me; li gora wî jibo musulmanbûna kurdan bûye ku ew hatine kuştin. Lê rastî ne weha ye. Ew jenosid jibo ku Dêrsimî kurd bûne pêk hatîye. Bi gotineka dî: kurd jibo nasnameya xwe ya kurdbûnê û Kurdistanîbûnê raserî wan qirkirinan hatîye. Her wek li Koçgirîyê, li Agrîyê û di Bizava Şêx Seîd da jî heman tişt qewimîne.
Jibo jenosida Dêrsimê, Albayê teqawidkirî Îbrahim Hulusi Yahyagil weha dibêje:
”Di 1938an da em hatin wezîfedarkirin jibo serhildana Dêrsimê bidin rawestandin û hilweşandin. Ew tiştê ku jê ra serhildan dibêjin, hin gundên çîya, ew sal bac (vêrgu) nedabûne. Fermana ku ji me ra hatibû dayîn, yek gotinek bû: ´Tunekirin (imha)!..´ ”Tişteke zindî nehêlin: cuwan- emirmezin (kal û pîr), zarûk û jin û wd.” (Necmeddin Şahiner, Son Şahitler Bediüzzaman Said Nursi´yi Anlatıyor, İstanbul, Yeni Asya Yayınları, 1978, s.40)
”Ferman ji me ra hat: ”We kê dît, hemîyan bikujin (imha bikin).” hatibû gotin. Wê demê cixare peyda nedibû. Li ber esker cixare tunebû. Tunebûna cixarê jibo me bûbû hesreteka mezin ku ji hesreta weten mezintir bûbû. Zapitan gotibûn ku ”Yê ku kelleyekî (serîyekî) kurd bîne, paketek cicare mukafat distîne” Û ew roj di nava wehşetek da em esker, wek dînan, me jinan, keçên cuwan û zarûkan li camîyek civandin, ku nedişibîya camîyê, wek kilîseyek bû, me derî li ser wan girt û gazê da wan û hemîyan ´çitir çitir´ şewitand.” (Yakın Tarih Ansiklopedisi, cilt 10, s. 84, Yeni Nesil Gazetesi, 15 Haziran 1989
Albay Reşat Hallı, jibo numûneyeka hovîtîyê ku li Newala Laçê (Dêrsim) pêkanîne, weha dibêje:
”Şikeftên (mixareyên) ku heydûdên Dêrsimî ji xwe ra kiribûn sitargeh, me bi keviran devê wan girt û kir wek dîwar. Hawirdorê şikeftan ji alîyê eskerên me yên jêhatî ve hatibûn dorpêçandin. Ji dervayê top û tifingên makineyî, mifrezeya istihkamê ku ji alaya 25an hatibû şandin, jibo avêtina qalibên xirakirinê ku dê şikeftan xirabikirana û yên hundûr bihatana kuştin, yên ku bibezin derve jî, ji alîyê eskeran ve hatin gulebarankirin. Bi vî awayî di sehaya şikeftan da tevayî 216 heydût hatin kuştin û wekî dî cesedên 12 heydûdan jî li ser ava Munzûrê hatibûn dîtin.” (Yakın Tarih Ansiklopedisi, C. 10, S. 108, Yeni Nesil Yayınları İstanbul, 1989)
Ev zapitê teqawidkirî yê tirk (Alb. Reşat Hallı), bi navê “Türkiye Cumhuriyeti´nde Ayaklanmalar” (Serhildanên li Komara Tirkîyê) kitêbek amade kirîye û ew di 1972an da di bin Serokatîya Dîroka Harbê yê Genelkurmayê da hatîye çapkirin. Li gora haydarîyên kitêbê, Serhildana Dêrsimê, şeva 20/21ê adara 1937an, Pira Newala Harçik ya texte, ji alîyê Demenan û Haydaran ve hatîye şewitandin û tertibata telefonê ya Kahmutê hatîye xirakirin û bi vî awayî hewildanên eskerîyê jî despêkirîye. Dîsa li gora kitêbê di 4ê gulana 1937an da jibo Xirakirina Dêrsimê (divê mirov wek qirkirin, surgûnkirin û wêrankirinê bixwîne) biryareka hukumetê derçûye ku bi awayeke “Gelek Dizî ye”, ew biryar jibo herêma Dêrsimê hatîye şandin.
Li gora kitêbê, raporên bûyerên ku li Dêrsimê qewimîne, ji alîyê Atatirk û Mareşal (Fevzi Çakmak) ve roja 4.5.1937an hatîye nirxandin û ew gihane vê encamê: 1. Hêzên eskerîyê ku kom bûne, divê bi êrîşkirinê xeta Nazimiye, Keçizeken, Sin, Karaoğlanê, bigihîje encamek. 2. Vê carê ew gelê ku ketine nav serhildanê, divê ji cîh û warên xwe werin dûrxistin jibo dereke dî. Ev hewildan jî bi awayek ku em bavêjin ser gundan, çekan bicivînin, malên wan xirabikin û xelkê wê derê ji wir dûrbixînin jibo derên dî. Nuha ji alîyê hukumetê ve munasib hatîye dîtin ku 2000 kes werin dûrxistin. Jıbo karanîna van hewildanan dil bi peran meşewitînin, ji nav wan gelek kesan bistînin û bixebitînin jibo gehîştina amancên me. Hatîye xuyakirin ku heta hêzên ji Dîyarbekir û Malatyayê bigihîn wê derê û tevdîl temam bibin, di 12ê adarê da despêkirina êrîşan divê were pêkanîn.[1]
Ev babet 980 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://portal.netewe.com/- 02-06-2023
Gotarên Girêdayî: 16
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Kurmancî - Kurdîy Serû
Dîroka weşanê: 26-08-2021 (3 Sal)
Bajêr: Dêrsim
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Bakûrê Kurdistan
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 02-06-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 03-06-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 03-06-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 980 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Jiyaname
Resul Geyik
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Jiyaname
AYNUR ARAS
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)

Rast
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Babetên nû
Jiyaname
Resul Geyik
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Gai
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Jamuşvan
09-08-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  531,063
Wêne
  107,586
Pirtûk PDF
  20,016
Faylên peywendîdar
  100,986
Video
  1,471
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
303,155
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,915
هەورامی 
65,847
عربي 
29,357
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,077
فارسی 
8,979
English 
7,418
Türkçe 
3,605
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,483
Pусский 
1,133
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,716
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,524
MP4 
2,395
IMG 
196,596
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Jiyaname
Resul Geyik
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Jiyaname
AYNUR ARAS
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Dosya
Jiyaname - Cureyên Kes - Helbestvan Jiyaname - Netewe - Kurd Jiyaname - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur Jiyaname - Zayend - Nêr Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Şehîdan - Partî - YPG

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.703 çirke!