Zorganî, Destdirêjî û Fetîşîzma Alê
#Ferzan Şêr#
Di van rojên çûyî de meseleya weqfa Ensarê û zorganiya (tecawiz) zarokên li Karamanê rojeva Tirkiyê dagirt. Hefteya çûyî, wekî kodên genetîk/kronîk yên Tirkiyê, dest bi êrîşên avahiyên Ensarê kirin. Di van êrîşan de bûyerên (ne)balkêş pêk hatin. Yek ji wan li Inegolê bû. Êrîşkarên “xwedan xîret û ehlaq”, deriyên Weqfa Esnarê ya şaxa Inegolê şikandin, ala Tirkî daleqandin paceya wan.
Daleqandina alê wekî semboleke dijî zorganiyê, ne ji bo hemû alayan bibe jî ji bo ala tirkî trajîkomîk e. Îcar ev bûyer qaşo ji bo şûştina qirêjiyê ye, bi xwe bi darê zor(ganî)ê tê kirin. Zorganî bi zorganiyekê tê paqijkirin. Wekî mottoya dijî şer, pankardeke bi nav û deng heye, dibêje: “bombing for peace is like fucking for virginity (Bombekirina ji bo aştîyê, wekî niyandina ji bo qîzaniyê ye)”. A girîng di vir de mesele ne ev e ku çanda lîncê li Tirkiyê vê carê li ser weqfa Ensarê xwe nîşan dide, mesele ew e ku di navbera alperestî û alheziyê de sînoreke zîrovak heye ku alperestî û zorganî ji heman kanê ne.
Em di gelek waran de dibînin ku al wekî sembola zorganiyê tê bikaranîn, al bi xwe wekî penîsê tecawizkar (zorgan) e. Şerên di dîrokê de tim bi sahneya alçikandinê bi dawî dibe. Dema keleh dihatin fethkirin al di ser kelehê de li ba dibû. Îro jî bi êrîşên DAÎŞê re em dibînin ku ev alçikandin didome. Îro em di êrîşa dawî ya Dewleta Tirk de, di gelek malên li Sûrhê, li Cîzîrê û her wekî din di gelek cihên din ên Kurdistanê de dibînin ku ala Tirkî bi vî rengî tê bikaranîn. Nemaze jî di odeya razanê de bêtîr wêneyan digrin û belav dikin. Ev bi du awayî dikare bê xwendin yek jê dixwazin bibêjin “me tecawizî we kiriye”, a din jî tiştekî çandî ye lewra ji xwe di rîtûla gelek deverên neteweperest ên Tirkiyê de, kesên neteweperest roja dawetê, mala xwe an odeya zîfafê bi ala xwe dixemlînin. Ji ber ku odeya zîfafê qada mêraniyê ye, jineke bo (zor)ganê li benda mêr e û ya dawî jî divê mêr bi alê motîve bibe ku bê ka çi mêraniyekî dike. Têkiliyeke di navbera “xerakirina” qîzaniyê (odeya zîfafê) û alê heye. Di vir de al di wî warî de ne xemla bûkê, şûrê mêraniyê ye.
Mirov dema ji paceya civakê li meseleya alê dinêre dibîne ku ne bes di van cihên şer de, di heman demê li cihên civakî ên wekî werzîşê jî dikare vê kiryara alçikandinê bibîne. Bo nimûne futbol. Di sala 1996an de futbolîsekî Galatasarayî ya bi navê Sounas li stadyûma Fenerbahçayê di dawiya lîstokê de ala Galatasaray çikand orta stadê. Di vir de jî dîsa mijara mêraniyê, jinbûnê û zorganiyê li kar e. Lewra orta stadê şûna navranê jinê digre. Ew al li ser dîregan nayê daleqandin, li cihekî din na, lê belê li orta stadê….
Ala tirkî wekî alavên “alîkariyên lezgîn” di depoya dermanxaneya her kesî de ye, di her bûyerên civakî de, wekî tendurdiyotê li birînê dikin. Lê gelo bi rastî ala tirkî dikare birînan derman bike? Wek ku em ji bûyerên Parîsê jî dizanin, li pey wê her kes ala fransî bi mala xwe ve kiribû. Loma divê em wiha bipirsin gelo alên neteweyî bi giştî dikarin birînan derman bikin?
Çawa ku zimanê neteweyan hebe, çand û kultureke wan ya rabûn û rûniştinê hebe helbet rengên wan, sembolên wan ên hevpar jî hene. Al jî yek ji van sembolan e. Heya vir tu problem tune ye. Esil arîşe di pêrgîhatina “bi adin” re dest pê dike. Li gor veguhastina Anita Oğurlu, Micheal Billig du awayên neteweperweriyê pênase dike. Neteweperweriya Jirêzê (Banal) û Neteweperweriya Sor (agirîn). Anita Oğurlu Neteweperweriya Parastinê (wekî welatparêzî) jî lê zêde dike. Di vir de em di kurdî de dikarin bi du awayî îzah bikin, yek jê jixwe em ji ya baş re dibêjin Neteweperwerî, ji ya xerab re dibêjin Neteweperestî. Heman tişt bo alê jî dibe, alhezî û alperestî. Wekî nasnaveke hevpar û avakar alhezî lazim e, çê ye. Lê wekî alperestî, xerabker e, hilweşîner e. (Alhezî di heman demê de ax, bi axê ve girêdayî ye; alperestî jî bi neteweyê re, bi nasnava serdest re girêdayî ye.) Di mînaka Ensarê de, em dibînin ku ew jî ji bo ku xwe biparêzin di hin şaxên xwe yên din de al daleqandine. Alheziya xwe nîşan didin, lê di heman demî de tûşî alperestiyê dibin. Wekî ku Anita Oğurlu dibêje di di fetîşîzma alê de “sînora sekuler û olî şîlo dibe”.
Anita Oğurlu xwendina xwe li ser têgihên fetîşî ya Freud û Marx dike. Li gor Anita Oğurlu “fetîşîzm dema objeyê (al) [ve]jîndar dike, kirdeyê (mirov) dikuje. Ev xal xala me ya di navbera alperestî û zorganiyê de tîne ba hev. Di karê zorganiyê de tecawizkar mirovê kirde dike objeyek, wî/wê vediguherîne objeyê, bi vê yekê re jî objeyê jîndar dike. Em vegerin mijara adiniyê, dema alhez bi pêrgî adin hat û xwest ala xwe wekî penîs bikarbîne, ew dem adin dibe objeya zorganiyê, alhezî jî vediguhere dibe alperestî. Alhezî tim alperestiyê dihundirîne, wekî potansiyel di nava xwe de xwedî dike. Him ji bo alên partiyan, him ji bo wêneyên serokan, gelek sembolên ku wekî al bikartên wiha ne. Lewma a girîng ew e, taybetmendiya xwe di pêrgîhatina “bi adin re” derdixe holê.
Îro li Tirkiyê, dema mîtîng çê dibin bi milyonan kes, tevî ala tirkî diçin qadan. Piştî mîtîngan hûn lê binêrin bi milyonan al li erdê belawela bûne. Mirov tu carî wekî tiştekî xwe yê taybet û girîng, girîngî nade alê. Bes sembolek e ku dixin çavê xelkê. Îcar vaye kurd jî ber bi dewletbûnê ve diçin (neçin jî helbet), divê di navbera alhezî û alperestiyê de asê nebin. Gelek caran nîqaş li ser ala Kurdistanê jî çêdibe. Bêtir jî ev nîqaş siyasî ne û bi vî rengî ne; ala Kurdistan ya KDPê ye, an ya Kurdistanê ye. Divê em gavekî bi pêşdetir bifikrin. Gelo al xemlek e li ber awenêyê an şûrek e di çavên dijmin de? Ev pirs û tercîha di navbera wan de, cihê alê diyar dike. Belkî ji bo kurdan gelek nû ye ev tişt û hewcehî pê nîne jî. Em ji tecrûbeya tirkan dizanin ku destpêk, damezrandin çawa be kêm zêde wiha diçe. Ji roja ewil damezrînerên Komara Tirkiyê û avakarên netewe tirkan hesaba van tiştan (sazkirina alperestiyê) kiribûn. Lowma berî her tiştî divê alheziya kurdan neşibe alperestiya serdestên xwe.
Çavkanî: http://www.bas-haber.com/ku/article/2676/zorgani-destdireji-fetisizma-alev
[1]