Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 47
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Osman Sebrî 1905-1993 (Jiyan, Têkoşîn û Berhem)
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Rewan
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
QÎRÎNA MIRINÊ
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Zanhaweya Pêxember (Mewlûda Pêxember)
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Ji xunava Bîranînan
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Hostanîbêja Zarhaweyên Kurdî
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Gulistan 2
07-11-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  527,169
Wêne
  112,083
Pirtûk PDF
  20,576
Faylên peywendîdar
  106,816
Video
  1,592
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
290,101
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,796
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,268
عربي - Arabic 
31,910
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,615
فارسی - Farsi 
11,134
English - English 
7,786
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,927
Pend 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,347
Şehîdan 
4,306
Enfalkirî 
3,604
Pirtûkxane 
2,769
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,747
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
327
PDF 
32,137
MP4 
2,655
IMG 
205,701
∑   Hemû bi hev re 
240,820
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Mîna Acer
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke h...
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
Kurtelêkolîn
EDEBÎYATA KURDÎ YA KLASÎK Û...
PIRSGIRÊKÊN LI SER RÊYA AVAKIRINA YEKÎTÎYA ÊZDÎYA I
Kurdîpêdiya derfetên (mafê gihandina agahiyên giştî) ji bo her mirovekî kurd vedike!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

PIRSGIRÊKÊN LI SER RÊYA AVAKIRINA YEKÎTÎYA ÊZDÎYAN

PIRSGIRÊKÊN LI SER RÊYA AVAKIRINA YEKÎTÎYA ÊZDÎYAN
=KTML_Bold=PIRSGIRÊKÊN LI SER RÊYA AVAKIRINA YEKÎTÎYA ÊZDÎYA I=KTML_End=
(Hevpeyvîna malpera AidaKurdê bi mamosta Ezîz ê Cewo re)

AmidaKurd:Mamoste dem baş! 
Di berfanbara sala par de di Şengalê de divê konfêransek li ser rewşa êzdîyan û êzdîtîyê pêk bihata, û tu jî divê beşdarî wê komcivînê bibûyayî… 
Jixwe te di derbarê rêwîtîya xwe ya nîvcî mayî de di gotara xwe ya “Li ber dergehê balafir’geha Slêmanîyê û …”( http://www.amidakurd.org/ku/tekst/LI_BER_DERGEHÊN _BALEFIR_GEHA_SILÊMANÎYÊ_Û_Paşgotina_bûyerên_pêkhatî) de vegotye … 
Helbet, ew jî bi serê xwe bûyereke balkêş e û mijara axavtineke cuda ye… 
Lê di wê gotara te de, mamosta, agahîyek a dinê jî bala mirov dikişîe. Tu dinivîsî, ku dema hûn ji mal derdiketin, ji bo ku herin balafirgeha Moskovayê, ji wir jî bifirin Silêmanîyê, di têlêvîzîonê da hatye ragîhandin, ku balafirên leşkerî yên Tirkîyayê êrîş birine ser Şengalê û êwirgeha penaberan a şehîd Rostem Cûdî ya li Maxmûran, ku di encama wan êrîşan da kuştî û birîndar çê bûne… 
Lê peyra tu agahîyek ji wê konfêransê çê nebû, gelo ew pêk hat, an – na, çima? 
Ezîz ê Cewo:Bi r’astî, bêdengîyek û bêagahîyek desthilatdar e… T’u agahîyên me jî nînin… Herêm a şêr’e, û r’êjîma faşîst a Erdoxan jî har bûye, kesek nizanne, dê k’engê û li k’îderê çi hovîtî û barbarîyên xwe pêk bîne… Ji xwe p’akr’ewankirina Zek’î Şengalî ya bi sûykasta hewayî ya ji hêla art’êşa t’irk va tê zanîn. Lewra jî, wek ku tê xuyan, amadek’arên wê konfêransê ji ber pirsgirêkên ewlek’arîyê ji bo demeke dinê û li cîyekî dinê yê bi ewle paşxistibin…  
 AmidaKurd:Naha em bên ser pirsa xwe ya sereke. Bala xwe bidinê, ewqas civîn, konfêrans û sîmpozîûm pêk tên, li ser tevkujîya êzdîyan û pirsgirêkên êzdîtîyê yên îroyîn ewqas tê axavtin û nivîsîn, ewqas bername di têlêvîzîonê de û bi radîoyê tên pêşkêşkirin, lê dîsa jî pirsgirêk li dû pirsgirêkan dertên hole…  
Balkêş e, eger êrîşên rêjîma faşîst a Tirkîyayê yên li ser Şengalê çê nebûna, û ew konfêrans pêk bihata, û, eger li Başûr rê li pbêşîya we negirtana, û we bikaribûyayî herin Şengalê û beşdarî wê konfêransê bibûyayana, teyê li wir çi bigota?
Ezîz ê Cewo:… Pirseke balk’êş û di cî da ye!
Dizanî, bi dîtina min, konfêrans, sîmpozîûm, civîn, sêmînar û tiştên dinê yên li ser pirsên ewlek’arîyê, r’ê û r’êbazên p’arastina fîzîkî,  her weha, r’êxistin û t’evgerkirina civakê pêwîst in û p’ir’girîng in, lêbelê ew t’enê bi serê xwe dê yekalî bimînin û t’êrê nakin, eger pirsgirêkên hindurîn ên civakê û sedemên wan pirsgirêkan bi r’êya lêgerînên zanistî neyên zanebûn û wat’edarkirin… Û ev r’êya jî, bi t’aybet ji bo pirsa êzdîyan û p’arastina êzdîtîyê pêkan e û xwedî girngîyeke mezin e!  
Hûnê bipirsin – çima?
Bibêjim! 
– Belê, r’ast e, t’evkujîyên êzdîyan pêk hatine û îro jî metirsîya dubarekirina wan heye. Li vira, ji bo ku li hember vê bê r’awestandin, her bersîvek heye – divê em hemû bi net’ewî bibin yek, hêza xwe ya net’ewî saz bikin (mabesta min ne t’enê hêza leşkerî ye!) û bi net’ewî jî gelê xwe, xaka xwe bip’arêzin…Û ev jî dê nikaribe t’enê, yekalî bigihîne  encamên pêwîst û bigihîje armanca sereke – civaka êzdîyanji t’unekirinê, an t’unebûnê r’izgar bike (k’î çawa dixwaze, bila wisa jî bixwîne!) …Lewra ku t’unekirin t’enê bi fîzîkî nine, ku dikare pêk bê û pêk tê! 
Ji bo ku ev p’arçeyê dîrokî yê şaristanîya k’urdî ya net’ewî ji bo nivşên pêşer’ojê bê p’arastin, k’arekî komplêk’s ê p’ir’alî me divêt – wek netew… 
Îro li ser vê r’êyê astengîya here mezin ev t’evlihevîya di têgihîştina (an, mirov bibêje, tênegihîştina!) êzdîtîyêbi xwe da ye – wek ol!    
Û lewra jî îro metirsîyek heye, ya ku t’u hêz jî nikare li hember wê r’aweste – ji bilî bi zanistî r’avekirina r’astîya vê olê û wê civakê, ya ku li ser bingeha wê ava bûye, û anegorî wê jî zanekirina civakê bi xwe ye!
Mabesta min çi ye? – Ya ku ji êrîşên wek ên DAÎŞê zêdetir îro mala êzdîtîyê wêran dike û  êzdîtîyê r’oj bi r’oj t’une dike û ji hole r’adike, nexwendîtîya olî ya di nav gel da ye … Û ev jî dibe bingeh, ku  hinek bik’evin xizmeta hêzên derva û mejûyê gel t’evî hev bikin. 
Û ya ku ji bo êzdîtîyê metirsîyeke here mezin e jî, hema ev e!
AmidaKurd:Rast e, mamoste, lê biborîne, ma di nav kîjan gelî de xwendîtîya olî ya tam heye?
Ezîz ê Cewo:Tu r’ast î. Di nav t’u gelî da jî xwendîtîya olî ya ji sedî sed nine! Lê gelên dinê sazîyên xwe yên olî hene: dêr, mizgevt, sînagogû sazîyên olî yên dinê… Erkdarên wan ên olî, hîç nebe, li ser asta seretayî bingehên ola xwe, ferz û dogmên wê dizanin, p’irtûkên wan ên pîroz ên cihêr’eng hene…   
Lê ya me?  
Ya me heya navê me jî guhar’tine, li şûna wî navekî dinê li me va kirine, û em jî vê yekê bi bêdengîyekê dip’ejirînin! Ev ji k’u tê? Ma sedemên vê ji nexwendîtîya olî nayên? Eger gel têgihîştina xwe ya here sade ya olî li ser êzdîtîyêhebûya, dê ev hemû bip’ejiranda, gelo? 
Helbet, na! 
Û pirsa nav jî p’ir’girîng e, hemû ç’arenûsa her mirovekî, gelekî, heya ya komekê, an r’êxistinekê bi navê wî/wê va p’êwendîdar e. Ew çi ku bi dîrokî pêk hatye an pêk tê, li ser bingeha wî navî pêk hatye û îro jî bi p’êwendîdarîya wî navî pêk tê… Hê bîrewar û zanîyarê antîk ê mezin, fîlozofê herî navdar ê ÇînêKonfît’sîûs(sedasalên VI – V ên berî serdema me) di vê derbarê da gotye, eger navê yekê/yekî an tiştekî tê guhar’tin, hemû p’ergala hişmendî ya çarenûs û pêşer’oja xwedîya/yê wî navî t’evlîhev dibe…  
Lêr’êberê gelê k’urd bir’êz Abdullah Ocalan jî di vê derbarê da weha dibêje: “Eger navê te ji te standine, bizanibe, tu ji her tiştî bêp’ar hiştine, û tu êdî tu nînî!”–Û, her çiqas ev gotin bi boneyeke dinê bi zanistî hatye formûlekirin, lê ew t’am li vê r’ewşa êzdîyan ûêzdîtîyêtê!  
Tiştekî nebînayî pêk hatye! Navê me guhartine, lê em haj ji xwe nînin! Çawa dibe, mirov jî ewqas dikare xwe ji bîr bike, an di nava nezanîyê da wsa k’etibe xewa mirinê?... 
Binihêr’e, eger li şûna navê ‘t’irk’‘kt’ir’bi k’ar bînin, li şûna navê ‘ereb’– ‘ebre’, li şûna  ‘fars’–‘frsa’, li şûna ‘ermenî’– ‘enîrem’, li şûna ‘gurc’– ‘cgur’û yên dinê bik’ar bînin, dê xwedîyên wan navan ji cî veciniqin, veper’ikin r’ûyê wan, ên ku navê wan digihêr’in û cîhanê li ser serê wan da welger’înin! Û ev helwest û bert’ek jî dê p’ir’normal û xwezayî  be, lewra ku ew di pirsa p’arastina nirxên xwe yên net’ewî da mafdar in!  
… Lê ya me?
Binihêr’in, çawa hinek k’etine nava me û hêdî-hêdî, gav bi gav navê ola me ya  kevnar guhartine, navekî dinê li me va qemitandine û li me dane p’ejirandin, di bin wî navî da naver’okeke bîyanî (xerîb) danê,felsefe, bîrûbanwerî ûhemû pîrozîyênme yên olî guhar’tine û em hînî wan kirine (dîsa hêdî-hêdî, gav bi gav, bi berekê va!), hemû p’ergala ola net’ewî – bi felsefe, têgihîştina cîhanê, bîrûbawerîûpîrozîyênme yên kevnar dane jibîrkirin… Û me jî, ji xwe r’a serê xwe kirine ber xwe û ew hemû p’ejirandine. 
Mabesta min navên“ÊZDΔû “ÊZÎDΔye… Û wisa jî hemû navên p’ergalî yên felsefî, bîrûbawerîûpîrozîyênvê olê ne!  
Hem di gotarên xwe da, hem jî di p’irtûka xwe ya “Êzdîtî: divê mirov rastîya wê li ku bigere” da ez li ser vê mijarê r’awestyame û min ew bi zanistî r’avekirye. 
Binihêr’in, Êzdî yek ji navên Xwedêye. Di êzdîtîyêda weha tê gotin: “Hezar û yek navên Xwedê hene, Êzdî jî navekî Xwedê ye!”Ev tê çi wateyê? Ev p’eyv ji peyver’êza “Yê ez dayî”pêk hatye. Ango, Êzdîtê wat’eya Xwedê– ji vir jî navê Ezda/Ezdan! Û navê bawermendên vê olê jî, wek ‘êzdî’, ji p’eyver’êza “ya/yêezdayî”pêk hatye, ango, yê/ya xwedayî, ango mirovên Xwedê! Hemû navênXwedêdi k’urdî da wat’eya xwe hene, û hemû wat’eyên wan jî erkî ne (fûnktsînal in!), ango ji wat’eyaerkekêsaz bûne û wê erkê destnîşan dikin! Mînak, p’eyva Xwedêjî wat’eya xwe heye. Li ser vê jî gotinek di êzdîtîyêda heye: “Xwedê cîhan sêwirandye, lê hîç kesî Xwedê nesêwirandye – Xwedê xwe da ye!”…  Û ji vira jî Xweda/Xwedê!  
Û pirseke dinê jî: binihêr’in p’eyvênXweda ûXwezaçiqas mîna hev in, r’asttir dibe, mirov bibêje, bingehên wan yek in… Lewra jî di dîrokê da ji êzdîtîyê r’a wisa jî gotine ola xwezayp’erest! A, ev e, ku êzdîtîyê ji olên dinê yên kevneşopî cuda duke… Kesekî pîroz, p’êxemberekî ev olla  nesêwirandye, ew di pêvajoyeke demdirêj bi xwezayî di nav civakê da pêk hatye, û efrînerê wê jî gelê k’urd bi xwe ye. Ango, êzdîtî di xwezaya K’urdistanê da, di nava civakê da bi xwezayî pêk hatye û hemû bawerî, p’erstin ûpîrozîyênwê bi xaka Welatê me va girêdayî ye… Dibe ku lewra jî, îro di nav k’urdên misulman ên sade da ferzên êzdîtîyê, felsefa wê ya têgihîştina cîhanê bêhtir hatye parastin, ne ku di nav wan êzdîyan da, yên ku bûne êzîdî-sofî...  
AmidaKurd:Ango, Êzdîtîû Êzîdîtîne heman ol e…?
Ezîz ê Cewo: Belê, û hema pirs jî di vê da ye: Êzdîtî û Êzîdîtîne yek in, ew du bîrûbawerîyên cuda ne – Êzdîtîola gelê k’urd a kevnar e, êzîdîtît’erîqateke îslamêya sofîtîyêye. Navê wê jî ji navê yek ji xelîfên îslamê, Yezîd bên Muavî ebî Sifyanê pismamê Mehmedp’êxember ê dûr tê. Û evê jî olzanên vê tarîqatê yên ku wek pisporên olî di nav civaka êzîdîbûyîda tên naskirin û p’ejirandin, bi xwe di nivîsên xwe da didin zanîn… (Di vê derbarê da bi hûrbînî di gotara mina a “…Çima, divê yên êzdî bibin êzîdî-sofî, û êzdîtî bê t’unekirin û ji hole r’abe?!..” da heye. Ez li vira her p’arçeyekî ji wê gotarê bînim. Li wir min gotinên Hoşeng Broka nirxanine. Weha, ew biradera gazinên xwe çawa tîne zimên “...Her gava ku zanayek, lêkolînvanek, teyologek yan dîroknasekî Êzîdî rastiya Şêxadî û qonaxa Şêxadiyetiyê wek qonaxeke sufîst a herî berzdi Êzîdiyatiyê de, ku wê demê netewayetî û sînorên wê nas nedikirin, bike, nasyonalîstên Kurd dinyayê xirab dikin, mîna ku gunehkariyek hatibe kirinê”– http://www. amidakurd.org/ku/ tekst/çima_divê_yên_êzdî_bibin_êzîdî_sofî_û_êzdîtî_bê_t_unekirin_û_ji_ holê_r_abe). 
Her çiqas, hîç pêdivî bi îzbatîyan jî nine, ew t’erîqat bi xwe – bi hemû p’ergala xwe, pîrozî, bîrûbawerî û felsefeya xwe ya olî va, bi têrmîn, nav û qewlên xwe va li hole ye… Kesek nikare wan mirovan bixapîne, yên ku p’ir’î-hindikî dîroka pêkhatina olan dizanin û cudahîyên wan ên bingehîn têdigihîjin… Û li hember pirsa Hoşeng Biroka ya “...mîna ku gunehkariyek hatibe kirinê” jî di nava civakê da du helwest dikarin hebin: ya yekem, ên ku di nav wan da hest û têgihîştinên êzdîtîyêhê t’am nehatine kuştin-t’unekirin, naxwazin, ku êzdîtîheya dawîyê werguhêr’î t’erîqata îslamî-sofîtîyêbibe û bê t’unekirin, ji bo wan, belê,  “...gunehkariyek hatiye û tê kirin”; ya duyem, ên ku êdî di nava êzdîtîyêda kirasê sofîtîya îslamêli stûyê xwe danîne, û daw û delingê xwe hildane jor, k’etine xizmeta îslamîkirinaêzdîtîyê, ji bo wan ev pêvajo tiştekî normal tê dîtin, lewra ku bi vê kontsêptê divê bingehên ola kevnara ya gelê k’urd bên t’unekirin... Û ev jî, ji bo gelê me pêvejoyeke p’ir’ bi xeter e!  
Di dema xwe da gemgeşîyên me di medya civakî da pêk hatine û peyr’a bi bi zanistî hatine t’omarkirin û bi r’êzegotaran di çapemanîyê û medya civakî da hatine weşandin. Min hewl daye, ku hemû r’astîyan li ber ç’avan r’axim… Û lêger’înên min ên zanistî û encamên wan jî paşê di p’irtûka min a navborî da hatine t’omarkirin...  
Dema mirov li van hemûyan, bi ç’avekî zanistî û heşmendî dinihêr’e û dinirxîne, dibîne, eva ku anîne û îro jî tînin serê êzdîyan ûêzdîtîyê, ji êrîşên Umer bên Xettab heya bê-derê yên DAÎŞê xirabtir û xetertir e! Û, lewra jî, bêyî r’ayê mirov di k’ûrahîya r’uhê wî da hewar û hêwarzeyek r’û dide … 
Fermo, bala xwe bidinê: îro jî, r’oj di nava r’ojê da hemû k’omele, sazî, çapemanî, weşan, r’adio têlêvîzîon vî k’arî didomînin, p’ir’anî bi nezanî, lê hinek – bi zanebûn. Û yên ku van k’aran pêk tînin, û yên ku li pişt van va sekinîne û wan r’êvedibin, ewana sparîşa hinek hêzên derva ya heya dawîyê misulmankirina êzdîyan ûêzdîtîyêpêk tînin … Ango, êzdîtîyê, wek bingeha r’uh û r’ewana net’ewî, t’une dikin û ji hole r’adikin!
Û, lewra jî, dema îro her yek ji hindava xwe va dibêje, ku pêwîst e, êzdîxane bibe yek, mirov matma dibe û dixwaze dipirse: 
– Gotina wan di derbarê kîjan êzdîxaneyê da ye? Ew yekîtî bi çi awayî dikare pêk bê – çawa û bi k’ê r’a?!
AmidaKurd: Bi rastî jî, mamaoste, yekîtî pir girîng e! Ew çawa dikare pêk bê, tu bi xwe pêkhatina wê yekîtîyê çawa dibînî?
Ezîz ê Cewo:  Ji bo ku ev yeka pêk bê, berê pêşin, divê bê zanîn, di nava t’u net’ewekê da hemû beş, k’om û şaxên wan ne yek in, û nikarin jî yek bibin! Ango, yekîtîyeke absolyût – ji sedî sed nine! Ev – yek! A dinê jî, hê pirs e, k’a nûnerên du olên cuda çawa dikarin bibin yek – ew jî yên du olên bi bingehên xwe va dijberî hev?
Belê, yekîtî baş e, û ew dikare pêk bê, dema hemû beşên civakê hebûna hev dip’ejirînin û ji hev r’a rêz digirin! Lê di vê r’ewşê da, dema pêvajoya sofî-îslamîkirina êzdîtîyê p’ir’ aktîv bûye, ji bo wê yekîtîyê her r’êyek hatye hiştin – ku yek ji wan bê  t’unekirin – û ew jî êzdîtîya r’esene! Û evê jî îro gav bi gav bi bir’yar pêk têînin, êzdîtî tê t’unekirin, hemûyan dikin êzdîdî-sofîyên îslamî… Û, wek ku min êdî gotye, di nava êzdîyan da nexwendîtîya olî heye, lewra jî hemû serê xwe dikin ber xwe û didin dû wan şerlet’anan, ên ku sparîşa hêzên derva pêk tînin – hinek bi zanebûn, hinek jî ji nezanîya xwe!... 
Bala xwe bidinê, heya naha digotin piştî Xwedêli ser erdan Şîxadî ye (Şêx Adî), bingeha sereke ya vê bawerîyê îro jî wek “Mala Adîyan”tê zanîn... Û dema berbir’î yekî an çend oldaran dibûn, an wan slav dikin, dibêjin: “T’erêq ji Mala Adîyanli ser ç’avê me r’a hatine!”Heya hinek êzdî dibêjin: Em edewî ne, ango, adewî, ango, ên ku li dû Adî diçin…Ango, Şêx Adî êdî di nava jîyana êzdîyan a r’ojane ya r’ewanî da wisa cîyê xwe  girtibû, ku beşekî ji wan xwe wek gelê wî nas dikirin  Lê, piştî wê, dema êdî dîroka Şêx Adî derk’ete hole, hate  weşand û bi wêneyên mezergeha wî ya li Cûlaemêrgê (Hekkarî), r’astya wî fîlozof ûerkdarê îslamêbi  hemû hûrbînîyên xwe va derk’ete ber ç’avan, naha jî Şerfedîn derxistine holê, dibêjin em êzîdîne, dînê me Şerfedîne… Û ji bo kû evê nêr’înê,  ya ku ne t’enê dûrî r’astîyê ye, lê wisa jî dûrî heş û  sewdayê merivê normal e, bidin p’ejirandin, hildane ew stran, a ku di wê da tê gotin: “Şerfedî e, Şerfedîn e, Şerfedîn e, ji dînê min e!” Guhartine, kirine: “Şerfedîn e, Şerfedîn e, Şerfedîn e, dînê min e!”  – Û kesek napirse: K’a, hela r’awestin, we ew ji k’u anî? We çima hema wisa ji carekê va Şîxadî bi hêsane danî hêlekê, heya navê wî jî nadin? Çima? Ji ber ku hemû r’astîya Şîxadî derk’et hole, ji ber wê? Ê, naha jî, hemû r’astîya Şerfedîn derketye hole, va, mezergeha wî jî li Şengalê ava kirine – li ser tûjikê wê sembola îslamêdanîne – hêker(hîva kerî), ê, paşê hûnê k’ê bigerin-bibînin, û li stuyê vî gelê r’eben bialînin? ... Lê, eger ev kesanan, yên ku ji ber nezanîya xwe li vir û wir tişt û navên nû diger’in, ji bo ku bînin û li stûyê vî gelî bialînin, bikaribûna ç’avkanîyên cuda bixwendana, bingehên r’esen ên êzdîtîyê derxistana zanebûnê û bidana zanîn, berê xwe dane terîqet û kesayetîyên zêde ne dîyar ên îslamê. Çima? 
Û, ji bilî vê, eger van mirovana bizanibûna, ku navê Şêx Adî, yê ku dê û bavê wî lê kiribûne, bi xwe Şerfedîn bûye (Şêx Şerfedîn!), lê Adî nasnavê wî yê erka olî ye, balk’êş e, wê demê dê çawa tevbiger’yana? … (Di vê derbarê da: di gotara Feqe Huseyn Sagniç a “Şêx Adî” da – http://www.nefel.com/articles/article_print.asp?ArticleNr=1859).  
Û ev jî ne bes e, di p’ayt’exta Gurcistanê, bajarê T’bîlîsîyê da bi nave êzdîtîyê zyaretek avakirine û li ser tûjikê wê jî dest danîne… Dest jî di îslamê da sembola çi ye, ji xwe tê zanîn (destê dota Mehmed p’êxember!)… Û ev bingeha xwe ji k’u digire? – Yek ji îdêologên îslamîkirina êzdîtîyê p’îr Dîma vekirî dibêje, ku êzdîtîne ola kurmancîaxêvant’enê ye (heya naavê k’urd jî nade), ku ew wisa jî ola aramîaxêv ûerbîaxêvane… Ma, ev tê çi wat’eyê? Ma ew k’îjan ol e, ya ku li ser bingeha wê kurmancîaxêvû aramî-erebîaxêvdigihîne hev?  Belê, her kesek dikare bibêje – îslam e! Û, eger heya ew kurmancîaxêvan k’urdjî nav nake, wê demê çi dimîne? ... Ma ne, ji bo ku hemû li ser bingeha olî bibin ereb, gavek dimîne! (bi hûrbînî di pirtûka min a navborî da, r’û. 205 - 213)… 
Dizanî, li vira ya here bi xeter çi ye? 
Binihêr’e, her çiqas p’ir’anîya k’urdan misulman in, di nav wan da sunnîtî û şiîtî, bi t’erîqet û şaxên îslamê yên cuda va hene, lêbelê, ji wan hîç yek jî k’urdîtîyêr’ed nake, ev, ên ku me li jorê behsa wan kir, her tiştê ku ji destê wan tê û nayê bi k’ar tînin, ku êzdîyan ji bingeha wan a net’ewî qut bikin û, wek ku di nav gelê me da tê gotin, bikin xurê guran! Çima? – Ya ku divê derê zanebûn jî, îro ev e!  
Ew êzdîyên sade, yên ku nizanin, k’a êzdîtî çi ye, heya r’adeyekê şûcê wan nine, lê  ewên ku xwe r’ewşenbîr û mitaledar dihejmêrin, p’êwendîyên wan bi navendên êzdîyan r’a hene, heya r’adeyekê, eger ne pisporbin jî, xwe zaneyên êzdîtîyê dihejmêrin, heya car bi car di medya civakî da şûrê xwe yê virtual (an – o-layn!?) jî bawerdidin, lê di vê r’ewşê  da dengek ji wan dernayê. Çima? Wek ku ji bo hinekan di dema Sovêtê da wek laqirdîyekê digotin: “Zikê wan t’êr, xwarina wan belaş, jiyana wan şad û bextewar e!”– Erê?
Bala xwe bidinê – t’am pêşenîyek (cephe) vekirine – ji bo ku êzdîtîyê ji hole r’akin, lêbelê evên ku divê, hîç nebe, ji bo xatirê erka xwe, dengek ji wan derk’eta, li dora wana bêdengîyeke (ker’îyeke) wisa heye, ku dengê werzebayekî sivik jî dê bê bihstin û ew di  nava hêçxemîyekê da dijîn … Lê k’a ew gotinên wan ên bilind û gulover’ên di derbarê Şîxadî û şîxadîtîyê da? Demekê heya nav gel da xwe edewî dihejmartin, ango adewî, ango yên ku li du bawerîya Adî diçin, û ev gîhandibûn asta net’ewnavekî, lê naha jî, dema hinek derk’etine, wek ku min li jorê got, nizanim ji k’u Şerfedîn derxistine, dibêjin – em êzîdîne, dînê me şerfedîne, evana xwe telandine û dengek ji wan dernayê. Kesek nake qarîn û hewar: “R’awestin, bes e, bi vî gelî bilîzin!”… Ji hêlekê va mirov matma dibe, hinek, nezanîya wan gihîştye asta here bilind, ji hêla dinê va, yên ku xwe zane û destûrmend (kompetent) dehesibandin, tiştekî wan nine, ku li hember wê nezanî û êrîşk’arîyê derxin pêş!  
Û, balk’êş e, k’î divê îro li hember vê pêvajoya bi xeter – dûmahîka êk’spansîya erebkirina K’urdistanêr’aweste, ya ku bi êrîşên Ummer bên Xetab va despêbûye û bi DAÎŞê gihîştye van r’ojên me?! 
Û, eger mirov evê t’evgera van kes û r’êxistinan r’ast binirxîne, dê derê zanebûnê, ku ev hemû ji bo êzdîyan ûêzdîtîyêji êrîşên ç’ekdarî xetertir e! ... 
AmidaKurd: Baş e, mamoste, gelekî spas! Em goftûgoya xwe li ser pirsa yekîtîya êzdîyan di xeleka hevpeyvîna xwe ya duyem da bidomîno.
Ezîz ê Cewo:Başe, ser ç’avan!
[1]

Kurdîpêdiya ne berpirsê naverokê vê tomarê ye, xwediyê/a tomarê berpirs e. Me bi mebesta arşîvkirinê tomar kiriye.
Ev babet 1,282 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | Kurmancî | https://www.amidakurd.net/- 04-08-2023
Gotarên Girêdayî: 135
1. Peyv & Hevok êzdî
2. Peyv & Hevok êzdîyan
3. Peyv & Hevok êzdîbûna
5. Pirtûkxane Li Dû Şopa Êzdiyan
15. Kurtelêkolîn Dewleta tirk, lîstik û êzdî
16. Kurtelêkolîn Berê Êzdiyan li ku ye?!
23. Kurtelêkolîn Êzdî Êzdayetî û Reform
24. Kurtelêkolîn Êzdiyatî û Şêx
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Kurmancî
Dîroka weşanê: 14-04-2019 (5 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 97%
97%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 04-08-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 07-08-2023 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,282 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Erdal Kaya
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 47
Pirtûkxane
Osman Sebrî 1905-1993 (Jiyan, Têkoşîn û Berhem)
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
Şaristaniya kevnar a Kurdistanê
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Kurtelêkolîn
Zimanên Hindo-Ewropî ji Kurdistanê şîn
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Di kesayeta Kurdî de xwendina realîst
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Mîna Acer
Kurtelêkolîn
Pêxember Birahîm ji bav û kalên kurdan bû?
Kurtelêkolîn
Obelisk Kêle Şîn li parêzgeha Soran, sal 800 berî zayînê
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Rewan
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû

Rast
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Mîna Acer
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
21-09-2024
Aras Hiso
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
22-09-2024
Evîn Teyfûr
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
13-10-2024
Sara Kamela
Feylî
Kurtelêkolîn
EDEBÎYATA KURDÎ YA KLASÎK Û TAYBETÎYÊN WÊ YÊN AVAHÎYA DEREKÎ
22-11-2024
Sara Kamela
EDEBÎYATA KURDÎ YA KLASÎK Û TAYBETÎYÊN WÊ YÊN AVAHÎYA DEREKÎ
Babetên nû
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 47
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Osman Sebrî 1905-1993 (Jiyan, Têkoşîn û Berhem)
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Rewan
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
QÎRÎNA MIRINÊ
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Zanhaweya Pêxember (Mewlûda Pêxember)
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Ji xunava Bîranînan
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Hostanîbêja Zarhaweyên Kurdî
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Gulistan 2
07-11-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  527,169
Wêne
  112,083
Pirtûk PDF
  20,576
Faylên peywendîdar
  106,816
Video
  1,592
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
290,101
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,796
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,268
عربي - Arabic 
31,910
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,615
فارسی - Farsi 
11,134
English - English 
7,786
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,927
Pend 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,347
Şehîdan 
4,306
Enfalkirî 
3,604
Pirtûkxane 
2,769
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,747
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
327
PDF 
32,137
MP4 
2,655
IMG 
205,701
∑   Hemû bi hev re 
240,820
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Erdal Kaya
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 47
Pirtûkxane
Osman Sebrî 1905-1993 (Jiyan, Têkoşîn û Berhem)
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
Şaristaniya kevnar a Kurdistanê
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Kurtelêkolîn
Zimanên Hindo-Ewropî ji Kurdistanê şîn
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Di kesayeta Kurdî de xwendina realîst
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Mîna Acer
Kurtelêkolîn
Pêxember Birahîm ji bav û kalên kurdan bû?
Kurtelêkolîn
Obelisk Kêle Şîn li parêzgeha Soran, sal 800 berî zayînê
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Rewan
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.609 çirke!