Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,590
Wêne
  109,811
Pirtûk PDF
  20,254
Faylên peywendîdar
  103,964
Video
  1,535
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
181
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   Hemû bi hev re 
235,241
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azad...
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke h...
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
علي ترماخي شاعراَ و نحويا َكرديا !!
Kurdîpêdiya projeya herî mezin a arşîvkirina zanîna (agahiyên) me ye..
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

علي ترماخي شاعراَ و نحويا َكرديا !!

علي ترماخي شاعراَ و نحويا َكرديا !!
=KTML_Bold=#علي ترماخي# شاعراَ و نحويا َكرديا !!=KTML_End=
أحمد حسن

نظرا لعدم وجود معلومات مؤكّدة حول أصول الأدب الكردي المكتوب و بداياته, فقد اختلف مؤرّخو هذا الأدب أحيانا في ترجمة حياة بعض الشعراء أو في إسناد تاريخ معين إلى بعضهم الآخر. عموما كان لدى الكتاب الكرد ميل إلى جعل أدبهم المكتوب أقدم عهدا مما هو عليه في الواقع. و في هذا المنحى, درجَ بعضهم على اعتبار علي ترماخي مؤلّفاً لأول كتاب في قواعد اللغة الكردية، وذهب بعضهم إلى أنّه أول شاعر نظم بالكردية في القرن العاشر الميلادي. فعلى سبيل المثال لا الحصر, يقول الأمير ثريا بدرخان في مقاله الذي قدّمه إلى المؤتمر الدولي السادس عشر للانثروبولوجيا المنعقد في بروكسل عام 1935: ” يُعتبر الشاعر الكردي علي ترموكي الذي عاش في القرن العاشر مؤسّساً للمدرسة الشعرية الكلاسيكية الكردية و مؤلّفا لأول قواعد للغة الكردية ” 1. كذلك يقول د. بله ج شيركو في كتابه القضية الكردية: ” علي الترموكي: هو من العلماء الأفاضل و المدرسين العظام مولده سنة 1000 ﮪ في قريته الكائنة بين حكاري و مكس, و كان له يد طولى في العلوم و الفنون الجميلة [؟!], و ولع بالتدريس, و هو مؤلف الصرف و النحو الكردي, و له رحلات قيمة كثيرة إلى البلدان المجاورة, ذكر فيها أشياء مفيدة و ملاحظات سديدة. و قبره بقريته التي ولد بها2 “. و قد ظلّ هذا الرأي متداولا بين قسم كبير من كتّابنا يرددونه و يتناقلونه دون أن يتثبّتوا من صحته. لكنّ الباحث الكردي الدكتور معروف خزنه دار تنّبه إلى الأمر في كتابه ” الصرف العربي باللغة الكردية” و نفى أن يكون علي ترماخي شاعرا, بل اعتبره لغويا كرديا ألّف كتابا في الصرف العربي باللغة العربية 3.
على الرغم من أنه نُسبت إليه بعض القصائد, فلم يرد ذكره في مقدمة ديوان ” مم و زين” للشاعر الكردي الكبير أحمدي خاني الذي يذكرّنا بأساطين الشعر الكردي الكلاسيكي من أمثال الحريري و الجزري و فقي طيران، يقول خاني:
لرفعتُ راية الشعر في أعالي السماء
وبعثتُ روح (ملي جزيري)
و أحييت بها ( علي حريري)
و أبهجتُ (فقي طيران)
كي يبقى مشدوها إلى الأبد 4
لو كان الرجل شاعرا فعلا فهل يُعقل أن يهمل خاني ذكره خاصةً و أنّه كان على جانب كبير من العلم و الشهرة ؟! كذلك لم يظهر اسمه في رسالة الكاتب و المترجم الكردي الملا محمود البايزيدي حول الشعراء الكرد, هذه الرسالة التي ورد فيها أسماء عشرة شعراء كلاسيكيين و التي ضمنّها أوغوست ألكسندر جابا في كتابه الموسوم “جامع الرسائل و الحكايات” 5.
أمّا فيما يخصّ تاريخ ولادة ترماخي الذي يرجعه البعض إلى سنة 1000 ميلادية، فهذا عائد إمّا إلى خلط بين سنة 1000 هجرية التي شهدت ولادة علي ترماخي وفق الكتاب الآنف الذكر و سنة 1000 ميلادية, أو أن أحدهم تعمّد ذلك في محاولة منه ” لجعل الأدب الكردي ضارب الجذور في أعماق التاريخ ” على حد قول توماس بوا 6. و هكذا انتقلت هذه المعلومة الخاطئة – عمداً أو سهواً- من مقال إلى مقال و من كتاب إلى آخر.
و أمّا كتابه الذي ألّفه بالكردية في قواعد اللغة، فهو على قدر كبير من الأهمية و يُعدّ الأول في موضوعه, لكنّه مع ذلك لا يعتبر بأي حال من الأحوال قواعد للغة الكردية. الكتاب عبارة عن رسالة ألّفها الكاتب في شرح أصول الصرف العربي باللغة الكردية, و هي بالأساس موجّهة إلى الطلبة الكرد الذين كانوا يتعلمون في مدارس كردستان الدينية ويجدون مشقّة كبيرة في فهم القواعد الصرفية الخاصة باللغة العربية. يقول ترماخي في مقدمة رسالته هذه: ” اعلم أيها المفرد المذكّر المخاطب أنّه يجب على الأكراد أيضا أن يتعلموا و يتقنوا علم الصرف باللغة الكرمانجية لأنه أساس كل العلوم, و هو كالميزان للعلوم الأخرى…” 7 و في خاتمة رسالته يقول: ” اعلم يا طالب علم الصرف أنّ هذا العلم فن صعب فيه الكثير من الصيغ و الإعلال و الإبدال و الضمائر, لذا فهو يحتاج منك إلى الدقة و العمل الجاد و السعي الدؤوب.. هذه بعض القواعد الجزئية التي نظّمتها قدر استطاعتي, لكنّها جزئية و لكن لا يمكن الحصول على الكلّ من الجزء, لذلك عليك بقراءة الكتب الصرفية..” 8
صحيح أن موضوع هذه الرسالة هو الصرف العربي إلاّ أنّها لم تخلُ من بعض الأمثلة الكردية الصرفة التي أوردها ترماخي بقصد المقارنة, و قد جمع الكاتب الكردي رشيد فندي هذه الأمثلة و علّق عليها في كتابه ” على الترماخي أول لغوي و ناثر كردي” و اقترح أن تكون الأمثلة المذكورة نواةً لقواعد اللغة الكردية 9.
إنّ الأهمية الكبيرة لمؤلّف ترماخي هذا لا تأتي من موضوعه بقدر ما تأتي من كونه نثراً كردياً إذ يمكننا أن نعتبر علي ترماخي بحق رائداً للنثر الكردي رغم أن المصادر تشير إلى وجود كتاب لابن وحشية وضعه في استنباط المياه حوالي سنة 1000 ميلادية .
نظراً لأهمية الكتاب و مؤلّفه, نقدّم فيما يلي ترجمتنا لوثيقة يزيد عمرها عن مائة و خمسين عاما تتناول سيرة صاحب هذا الكتاب مرفقة بأصلها الكردي , و نقصد بهذه الوثيقة المقدمة التي كتبها الملا محمود البايزيدي و نشرها ألكسندر جابا في كتابه المذكور أعلاه 10, و هذا هو نصها :
” مقدّمة في علم الصرف و بعض الأصول اللازمة للتعليم باللغة الكرمانجية
يتمّ فيها بيان سيرة مؤلّف رسالة الصرف بين الأكراد
بسم الله الرحمن الرحيم
ليكن معلوماً لديك أن الطلبة و المعلمين الأكراد كانوا حتى سنة 1000 هجرية يأخذون علم الصرف من الكتب المؤلّفة بالعربية مثل كتاب سعد الدين تفتازاني و المعروف ب ” سعديني” وكتاب الجاربردي و كتاب سعد الله كوره. و قد كان استخراج قواعد الصرف من مثل هذه الكتب صعبا للغاية. لكن بعد سنة 1000 هجرية, ظهر في قرية ترماخ الواقعة في قضاء مكس التابع لولاية حكاري رجل اسمه علي, عُرف بالذكاء الحاد و الفطنة و الموهبة. و قد اجتهد في طلب العلم فدرس البيان و ألوان البديع, و قد ظلّ مدة طويلة يتنقّل بين بغداد و الموصل و بهدينان و صوران طلبا لتحصيل الأدب و العلوم المختلفة, فبرع في علم الصرف و فنونه و أصبح مشهورا جدا في عصره, و لا يزال اسمه يتردد على ألسنة أهالي كردستان حتى الآن. بنى هذا الرجل على حسابه الخاص مسجداً و مدرسة في قريته ودرّس فيها مدة من الزمن. و عندما أدرك أن علم الصرف صعب و عصيّ على فهم الطلبة المبتدئين و أنّهم لن يستطيعوا استخراج قواعده و إعلاله [ و إبداله] بسهولة من الكتب العربية, ألّف رسالة في الصرف باللغة الكردية سعيا منه لتسهيل الأمر على المبتدئين, و قد لاقت رسالته قبولا و اهتماما كبيراً لدى الطلبة الكرد. و بالطبع أصبح الطلبة الذين يرغبون في دراسة الصرف و النحو و علم الكلام و المنطق و باقي العلوم, لا يستغنون عن هذه الرسالة, إذ يبدؤون بدراستها و حفظها قبل البدء بدراسة العلوم الأخرى, ذلك أن علم الصرف هذا بمثابة الميزان. ولا شك أن كل شيء يحتاج إلى الميزان لكي تتّضح صحته من خطئه.
كان فيما مضى مدارس كثيرة منتشرة في أرجاء كردستان, و قد كان للعلوم نصيب كبير من الشهرة في هذه المدارس. و كان في كل مدينة أو قضاء أو قصبة أو قرية يسكنها المسلمون في كردستان مدرسة أو اثنتان أو أكثر. و قد كان الولاة و الأهالي يولون اهتماماً بالغاً لشؤون المدارس و العلماء. كان للعلم شأن رفيع بين الأكراد كباراً و صغاراً. و كان في الجزيرة و العمادية و صوران و سعرد و ما حولها كثير من المدرسين(الملالي) الأكفياء. و كان الطلبة الأكراد يذهبون إلى بغداد و البصرة و الموصل طلباً لتحصيل العلم. كان الطلبة المبتدئون يتعلمون أولاً التهجئة [مبادئ القراءة] و قراءة القرآن ثم ” المولد الكردي” ثم ” نوبهار” ثم ” بند” العطار و بعد ذلك يدرسون من الشريعة ” الإيجاز” و ” المحرر” و ” الأنوار” و من ثمّ يدرسون ” الصرف” و ” الظروف ” و ” التركيب” للملا يونس حلقه طيني [هلكه تيني] و هذه الرسائل الثلاثة باللغة الكردية, و بعدها يدرسون ” صرف” سعديني و سعد الله كوجك, ومن المنطق يدرسون ” حسامكاتي” و ” قول أحمد” و ” شرح الشمسية”. و الخلاصة أنهم يدرسون بالترتيب اثني عشرة علما و بعدها يحصلون على الإجازة [ إجازة التدريس و حضور حلقات العلماء].
قبر كل من العالمين علي حريري و يونس حلقه طيني موجود في قريتيهما.
أماّ الآن فقد تناقص عدد المدارس و العلماء بشكل كبير, و أصبح و جودهم نادرا. لا شك أن تناقص العلم و العلماء من علامة من علامات الآخرة و الله أعلم. ”
م. البايازيدي م. البايازيدي2 م. البايازيدي3

1 – La Littérature populaire et classique kurde, le Prince Sureya BEDER-KHAN, Paris, 1936, p..
2 – القضية الكردية, د بله ج شيركو, ص 33, الطبعة الأولى, بيروت 1986.
3 – نقلا عن كتاب ” على ترماخي أول لغوي و نائر كرد” للكاتب الكردي رشيد فندي, انظر
Reşîd Findî, Elî Termaxî, rûp., 5- 7, 68, Bexda, 1985.
4- انظر مم و زين, ترجمة جان دوست, الأبيات من 250 إلى 252 , ص 87 , الطبعة الأولى, بيروت لبنان, 1995.
5 – Recueil de Notices et Récits Kurdes, Alexandre Jaba, St. Pétresbourg, 1860, p. 8-11.
هذا الكتاب يجمع بين دفتيه ” رسائل و حكايات ” الملا محمود البايزيدي بالكردية مع ترجمتها الفرنسية .
انظر كذلك القسم الكردي من الكتاب نفسه, ص 13-16 .
6-Bulletin d’Etudes Kurdes, al Machriq, p. 527, Beyrouth, juin 1964.
7- Reşîd Findî, heman jêder, rup. 53.
8-Heman jêder, rûp. 54.
9- Heman, rûp 49-52.
10 – انظر الكسندر جابا, المصدر المذكور, ص 17-19 من القسم الكردي.
[1]

Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 217 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
Faylên peywendîdar: 1
Gotarên Girêdayî: 4
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 26-04-2013 (11 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ziman zanî
Kategorîya Naverokê: Helbest
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 16-08-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 22-08-2023 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 217 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Kurtelêkolîn
BI ŞERÊ GELÊ ŞOREŞGERÎ EM HENE
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Resul Geyik
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Ji Pêşveçûna Sînema Kurdî -1
Jiyaname
Narin Gûran
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê

Rast
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
13-09-2024
Sara Kamela
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
21-09-2024
Aras Hiso
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
22-09-2024
Evîn Teyfûr
Kurtedîroka zimanê kurdî
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,590
Wêne
  109,811
Pirtûk PDF
  20,254
Faylên peywendîdar
  103,964
Video
  1,535
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
181
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   Hemû bi hev re 
235,241
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Kurtelêkolîn
BI ŞERÊ GELÊ ŞOREŞGERÎ EM HENE
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Resul Geyik
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Ji Pêşveçûna Sînema Kurdî -1
Jiyaname
Narin Gûran
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.891 çirke!