Şahmaran û Nînazû
Luqman GULDIVÊ
Fikra dinyaya binerdê, fikreke kevin e. Nû nîn e: Helbet ji temenê me kevintir e, yanî ji çîrokên Mîrza Miheheme û wê de diçe. Lê hebûna dinyayeke binerdê di van çîrokan de balkêş e. Di hinan ji çîrokan de em dibînin ku Şahmaran jî li dinyayeke binerdê de ye. Ev meseleyeke têra xwe bi tefsîlat e û bi nivîseke kurt a quncikê mirov nikare pê dakeve. Lê axir elaqeya
şahmaranşahmaran û dinya binerdê jî têra xwe kevin e.
REHETKIRINA BIRÎNAN
Em dizanin ku di mîtolojî û diyaneta Sumeriyan de Nînazû xwedayekî dinya binerd e. Ew xwedayekî parastinê, yê şer e û di heman demê de jî yê rehetkirina birîn û nexweşiyan [xwedayê kewandinê] e. Dizanim, yên ku ji nav we hinekî Şahmaran nas dikin, ecêbmayî dimînin: Ma ne ev ji xisletên Şahmaran e jî! Çawa, erê eynî wilo ye.
LI NAV SUMERAN NîNAZÛ
Li gorî gelek şarezayên şaristanî û diyaneta Sumeriyan, Nînazû ji wan xwedayên destpêkê ye ku di nava panteona xwedayan a Sumerî de cihê xwe girtiye, ew di heman demê de xwedayê bajarê Eşnûnna ye jî. Bi her halî, di mîtolojiya Sumerî de Nînazû di heman demê de ew xweda ye ku dexl (ce) ji mirovan re tîne. Nînazû tevî birayê xwe ji çiyayan - gelo peywendiyeke bi Zagrosan re ye? - dexl dibe Sumera ku dexl nas nake. Bi heman rengî ew wekî xwedayê diyarkirina sînorên zeviyan jî tê binavkirin.
Axir sembola wî marê bi navê Başmû (ne wekî Şahmaran mê ye) ye; seriyekî wî yê margîskan ê bi qiloç heye, bedena wî bi du pençên xurt û du lingên wekî yên eylo hatiye texeyulkirin û bi bask e.
PIŞTÎ GUDEA BELAV BÛYE
Lê hem ev sembol û hem jî fikra xwedayê maran wekî xwedayê binerd û yê kewandinê, diyar e piştî Gudea belav bûye di nava mîtolojiya Sumerî û paşê Akadî de. Gudea ji melikên Gutî ye, yên ku demekê li ser Sumer û Akadê hukim dikin. Em hema bibêjin, em bi tu tiştî li ser wan nizanin. Lê em dizanin ku babîliyan demeke dirêj ji tevahiya miletên Çiyayên Zagrosê re gotiye Gutî: Ji bo wan xelkê çiyê yê hov, Gutî ne. Axir em dikarin behsa têkiliyeke di navbera gelek xisletên Nînazû û vî/van miletên Çiyayên Zagrosê de bikin. Lê em nikarin bi isehî bibêjin ka kîjan xislet û çawa ji çiyayan daketiya nava panteona Sumerî.
ŞAHMARAN BI HEMÛ DERMANAN DIZANE
Em bi çend tiştan dizanin, Şahmarana mê, xwediya zanînê ye, ew di heman demê de bi dermanên birîn û nexweşiyan hemûyan [xwedawenda kewandinê] dizane û li dinyayeke binerd xwe ji mirovan dihemîne.
BANDORA LI HEV
Beramberî wê, Nînazû ji kurên Enlîl e, wekî Şahê Maran tê binavkirin, lê bi xwe ne di dirûvê maran de ye. Li şûna wê, ew desthilat û zal e li ser Başmûyê nîv mar, nîv dehbe û nîv teyr. Ew xwedayê dinya binerd e, ew bi fonksiyona xwe ya birina dexl a nava Sumerê xwedayê zanînê ye, û ew eşkere wekî xwedayê kewandinê hatiye binavkirin. Em dibînin ku tiştên bi ser hev de diçin gelek in. Ji ber wê ya maqûl ew e ku em qebûl bikin ku ev fîgurên mîtolojîk û fonksiyonên wan ên dînî û civakî ji demeke gelekî kevin ve - ji Beriya Mîladê bêhtirî 2 hezar salan û vir ve - dualî tesîrê li hev dikin.
BILA XWENDEKARÊN ROJAVA LI SER VÊ LÊBIKOLIN
Ji ber ku xwe nasipêre împaratorî û desthilatên navendî yên wekî Akadê, em dikarin lê bihizirin ku di nava fîgura Şahmaran a di nava kurdan de xisletên civak û diyaneta bi împaratoriyê nebûne, bêhtir in. Lê tesîra împaratorî û fikrên wan ên mîtolojîk û wekî din li ser xelkê din gelek e. Em dîsa dizanin ku xelkê din vê tesîrê gelek caran li rewş û hawîrdora xwe tînin. Hasilî, lêkolîneke xwendekarên Beşa Zimanê Kevnar a Zanîngeha Rojava dikare li ser vê meseleyê be, belkî xwendekarek vê nivîsê bixwîne û biryareke wiha bide. Li ber destê wan ji bo zimanê Gutî wê tenê hin nav hebin, lê dibe ku ew bi ser çavkaniyên din ve jî bibin. Çima na!
Ji Ozgur Polîtîkayê hatiye girtin
[1]