Hebûna DAIŞ’ê xeteriyeke mezin di herêmê de çêdike
Ayşa Silêman/ Qamişlo
Cîgera Daîreya Têkiliyên derve Gulîstan Elî diyar kir ku hebûna DAIŞ di herêmê de xeteriyeke mezin çêdike, ji ber ku hertim #DAIŞ# operesyon û hewildanên xwe dikin ji bo carek din êrîş bikin. Ji ber vê yekê pêwîste lihevhatin were kirin di navbera Rêveberiya Xweser û dewletan de da ku welatiyên xwe ji herêmê derxin û tirsa xwe nûkirina DAIŞ’ê ji dilê gel derkeve.
Di derbarê xeteriya DAIŞ’ê li ser herêmê û şandeyên ku tên Rojava û ji Rojava diçin ji bo rewşa herêmê Cîgera Daîreya Têkiliyên derve Gulîstan Elî bersiva pirsên me da, hevpeyvîn wiha bû:
-Xeteriya DAIŞ cîhaniye ji bo vê yekê ew şandeyên ku sardana Rojava dikin û yê Rojava diçin ji derveyî welat, heta çi astê girîngiya Xeteriya DAIŞ’ê dibînin û destekê ji bo Rêveberiya Bakur û Rojhilatê Sûriyê didin?
Her kes di wê ferqê de ye ku di vê sedsalê de di nava van qirîzên ku qewimîn û hemû komkujiyên ku hatin kirin, çi li Rojhilata Navîn bê û çi jî li Ewropa, Emerîka û li Rûsiya be jî. Em dizanin û ev dewletên cîhanî bi giştî jî di ferqê de ne ku DAIŞ komek çeteyên ku ji xwe ve hatine rêxistin kiririn û heta gihane vê astê û ewqas xeteriyeke mezin li ser Cîhanê tevahiyê çêkirine. Di heman demê de cîhan di wê zanebûn, de ye ku herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyê heger ne bi destê hezên Sûriya Demokrat û YPG û YPJ’ê nebûya terora DAîŞ ê bi dawî nedibû. Fedekariya û berxwedaniya ku ji aliyê gelê herêmê ve hatî kirin û bi vê berxwedaniyê hêliştin ku cîhan neçar bimîne destê xwe bikin destê gelê herêmê de û bi wan re şerê DAIŞ’ê bikin. Ji ber vê yekê têkiliyên ku îro tên kirin ji aliyê dewletên derve û ji aliyê Rêveberiya Xweser ve, di wê astê de ye. Em dizanin ku hevpeyman dibêje em li vir bi were ne li ser esasê tunekirina çeteyên DAIŞ’ê li herêmê. Di heman demê de têkiliyên ku tên kirin ji aliyê dewleta ve piranî li ser vê xalê tê kirin.
Herwiha hin dewlet dixwazin welatiyên xwe yên ku di girtîgeha de ne çi jin bin çi zarokên DAIŞ’ê vegerînin warên wan. gelek caran de dewlet dixwazin rewşa herêmê ya siyasî û diplomasî nasbikin. Herwiha çavdêriya asta rewşa ku herêm têre derbas dibe dikin, di heman demê gefên wê yên ku carek din xwe nû û xurt bike bi çalakî û gefan dikin, bi rêya vê yekê nemeyê dighîne hemû cîhanê ku vaye ez xwe carek din kom dikim û xwe nû dikim. Radighîne ku tiştê bike wê ne kêmtir be ji yên berê. Ji ber vê yekê jî gelek hevdîtin û nîqaşên li ser xeteriya DAIŞ’ê di cîhanê û bi taybet li ser herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyê tên kirin. ji ber ku em dizanin ev çete di herêmê de bicih dibin çi di kampan de çi di zindanan de ne. ev cih jî ku tê diyarkirin di rewşeke çawa de hatine avakirin û parastin.
-Ji bo statoya Rojava fermî were qebûlkirin tu guhertinên ber bi çav û di serdanên Rojava li derva çêbûne hene yan na?
Ji bo vê pirsê em nikarin fermî tiştekî bêjin ji ber ku di siyaseta diblomasî de jî heta niha tiştekî bi vî şeklî wek fermiyet were qebûl kirin nîne. Li gorî rewşên ku tên ber çava û li gor siyaseta ku bi rêve diçe, hin mijarên din ku cîhan pêre mijûl dibe hene. Hat dîtin ku şerê cîhanê carek din mohra xwe li vî demê da, di vê sedsalê de em dibînin ku şerekî dijwar dest pê kir çi şerê Ukraniya û Rûsiya an jî şerê Filistîn û Israîl bê, ev yek dihêlin ku çav û siyasetên cîhanê zêdetir bi ser van mijaran de biçin û qebûlkirineke fermî ji bo vê Rêveberiyê nehatiye kirin, ji ber ku hertim ev dewlet li gorî berjewendî û siyasetên welatê xwe ne.
Ji bo valakirina kampa Holê û darizandina DAIŞ’ê li herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyê çi gav hatine avêtin heya niha?
Ne tenê di kampa Holê de malbatên DAIŞ’ê bi cih bûne, di heman demê de di kampa Roj de jî hene. Heta roja îro ew gavên ku tên avêtin em nikarin bêjin ku ew gavên çareseriya giştî ji bo DAIŞ’ê ye, bi taybet jî di kempa Holê de, ji ber ku hertim gav û tensîqa ku tê kirin li ser vegerandina hin dayîk û zarokaye. Ev yek nabe çareseriyek ji bo bi dawîkirina tunekirina melefê DAIŞ’ ê, çiqasî jî ji aliyê dewletan vê kes tên birin û operesyon jî tên kirin, lê bi dehsalan jê re divê ku ev melef bidawî bibe. Ev melefekî gelek hesase gereke çareserkirina wê bi Rêveberiya Xweser re û dewletên ku welatiyên wan li vir hene, bi awayekî fermî peymanek di navbera wan de çêbibe. Ji bo çawaniya bidawîkirina melefê DAIŞ’ê, ev gavên gelek piçûkin lê wext bi salan jê re divê heya ku hijmara van malbatan kêm bibe. Rewşa herêmê jî ne hertim alîkare ku vê meselê bike yek ji mijarên xwe yê bingehîn. Ji aliyê ewlekariyê ve bi awayekî cidî li ser tê seknandin, lê wek tê dîtin ku çiqasî barê Rêveberiyê Xweser girane, di heman demê de pêwîstiyên gel jî hene erkê Rêveberiyê ye ku alîkariyê bide gel û pêwîstiyên wan pêk bîne. Herwiha êrîşên dewleta Tirk yên bê navber li ser herêmê, ev yek jî bandoreke neyînî li melefê DAIŞ’ê jî dike, ewlekariya heyî mijûl dibe bi parastina gelê xwe ve û hat dîtin ku pirî caran dewleta Tirk nûqteyên nêzî cihê DAIŞ’ê hedef digirt. Ev yek moralekî dide DAIŞ’ê yên ji derve û yên di hundir de ku careke din xwe bi rêxistin bike. Di heman demê de xwe birêstinkirina Rêveberiya Xweser ji bo parstina gel e, ev yek mijarek pir girînge ku bi awayekî cidî were nîqaş kirin û bidawî kirin.
-Gelek şande tên Rojava û ji Rojava diçin derve, di van şandeyan de çi guhertin hene?
Şandeyên ku tên herêmê bê guman dixwazin rewşa herêmê, siyaset, porojeya Netewa Demokratîk û Rêvebereriya Xweser nasbikin. Ev şande serdana gelek partî, saziyên sivîl û serdana gelek cihan dikin dixwazin rewşa herêmê biçavên xwe bibînin û herêmê nas bikin. Herwiha diçin cihên ku hatîn rizgarkirin bi destê gelê herêmê, destkeftiyên ku vî gelî kirî ji welatê xwe re ragihînin û bighînin hikûmeta xwe. Her tim di rewşa diplomasî de kar û pirs tê kirin, lê heta niha bi awayekî cidî nayê diyarkirin ku ev serdan ji bo sûdê bide pirojeya Netewa Demokratîk, yan jî çareserkirina pirsgirêkên heyî di navbera Rêveberiya Xweser û dewletên ku dixwazin ji bo berjewendiyên xwe desthilatdariya xwe li ser herêmê ferz bikin. Di heman demê de êrîşên herî dawî yên dewleta Tirk ku binesaziya herêmê hedef girt û ev yek ji aliyê hiqûqî ve dijmiroviye jî lê tu kesî ji bo Rêveberiya Xweser tu helwestên cidî dernexist. Di heman demê de şandeyên ku ji Rojava diçin hertim doza wan heya ku pirojeya Netewa Demokratîk baş were naskirin û were famkirin ku di nava xwede hemû pêkhateyan dihewîne.[1]