QSD; hêza ku hevsengî guherandin - 2
Hêzên Sûriya Demokratîk li Bakur û Rojhilatê Sûriyê 55 kîlometreçargoşe erd û nêzî 3 milyon kes ji çeteyan rizgar kirin û parastina wan dike.
Ji bo rizgarkirina gelên Bakurê Sûriyê ji teror û çeteyên DAIŞ`ê, Hêzên Sûriya Demokratîk (#QSD# ) piştî 3 salan serkeftinên mezin bi dest xistin. Bi rizgarkirina 55 hezar kîlometreçargoşe ji tevahiya cîhanê re tekez kir ku ew dikare herêman rizgar bike û ewlehî û aramiyê biparêze, her wiha dikare bibe bendeke asê li dijî destwerdanên ji derve.
Piştî destpêkirina şoreşa gelê Sûriyê di Adara sala 2018`an de, hin hêzên cîhanî û herêmê dest avêt nava şoreşê û xwest vîna gel destgîr bikin û gel bixin nava dehfika pevçûnên navxweyî, hemû mafên gel destgîr kirin û ji bo berjewendiyên xwe ew wek ardûyê şer bi kar anîn. Piştî destwerdana van hêzan ku bi gelek navan derketin, mîna Cebhet El-Nusra û DAIŞ`ê, gelên Sûriyê gelek êş û azar kişandin.
Qurbaniyên berjewendî û destwerdanên derve tenê gelê Sûriyê bû, lê vîna gelên Bakurê Sûriyê ji van planan bihêztir bû û karîn hêza xwe ya leşkerî bi navê Hêzên Sûriya Demokratîk ava bikin ku herêmên xwe ji dijminên derve biparêzin û herêmên di bin dagirkeriya çeteyan de jî rizgar bikin.
QSD`ê çawa karî herêmên Bakurê Sûriyê rizgar bike? Kîjan ceng bi rê ve birin? Çi qas herêm rizgar kirin? Çi qas sivîl ji destên DAIŞ`ê rizgar kirin? Çi qurbanî dan? Di vê dosyayê de em ê hewl bidin van pirsan bibersivînin.
Destpêka Hêzên Sûriya Demokratîk
Hêzên Sûriya Demokratîk ku di 15`ê Cotmeha sala 2015`an de hate damezirandin, li gelek deverên Bakurê Sûriyê şerên giran li dijî çeteyan bi rê ve birin, destpêk li gundewarên başûrê Hesekê bû li herêmên Hol û Şedadê, paşê li Girêspî, Silûk, Sirîn, Minbic, Eltebqa, Reqa û herî dawiyê jî li gundewarên bakurê Dêrazorê.
Di pêvajoya şerên li dijî Çeteyên DAIŞ`ê de, her ku hêzên QSD`ê mirovekî sivîl rizgar dikir, baweriya gel bi vê hêzê mezintir dibû, ezmûn û tecrubeya wê ya leşkerî jî bi pêş diket, di encamê de ev hêz bû hêzeke profesyonel ku dikare di rewşên giran de şer bike.
14 hezar kîlometreçargoşe û 12 hezar û 600 sivîl hatin rizgarkirin
Yekemîn hemleyên leşkerî yên QSD`ê bi navê hemleya Xezeba Xabûr ji bo rizgarkirina gundewarên başûrê Hesekê ji çeteyên DAIŞ`ê dest pê kir. Hemleyê ji navçeya Holê ku 42 kîlometre dikeve başûrê Hesekê dest pê kir û 20 rojan dewam kir. Di hemleyên hêzên QSD`ê de yekemîn serkeftin di roja 19`ê Mijdara sala 2015`an pêk hat û nêzî hezar û 400 kîlometreçargoşe ku di nav de 196 gund û bajarok hene rizgar kirin, her wiha di nava deverên rizgarkirî de cihên stratejîk ên mîna navenda navçeya Holê, gola Xatûniyê, zeviya Tişrîn a petrolê û kampa koçberan jî hebûn.
Di hemleyê de zêdetirî 493 çeteyên DAIŞ`ê hatin kuştin, her wiha 33 şervanên QSD`ê jî şehîd bûn. Li gorî daxuyaniyeke fermî ya QSD`ê hêzên wan nêzî 12 hezar û 600 sivîlên herêma Holê ji çeteyên DAIŞ`ê rizgar kirin.
Yekemîn serkeftina stratejîk
Piştî şerên li Holê, di 23`ê Kanûnê 2015`an de hemleya rizgarkirina gundewarên başûrê Kobanê dest pê kir. Hemle 7 rojan dewam kir û di encamê de herêmeke bi qasî 640 km ku di nav de gelek gund û bendava Tişrînê ya stratejîk jî hebûn, hatin rizgarkirin û ev bû yekemîn serkeftina stratejîk a QSD`ê, her wiha di hemleyê de nêzî 23 hezar welatî jî hatin rizgarkirin.
Li ser daxwaza welatiyan roja 16`ê Sibata 2016`an pêngava rizgarkirina herêma Şedadê dest pê kir, hemle di demek kurt de bi serkeftinê tacîdar bû û di nava 7 rojan de hêzên QSD`ê 2 hezar û 400 kîlometreçargoşe rizgar kir, di nav de navenda navçeya Şedadê û 315 gundên girêdayî wê hebûn. Her wiha hêzên QSD`ê 54 hezar 900 welatiyên navçeyê jî ji çeteyên DAIŞ`ê rizgar kirin.
Di hemleya Şedadê de 275 çete hatin kuştin, 20 şervan jî şehîd bûn, gelek çek û cebilxane ketin destê şervanan.
Di pêvajoya rizgarkirina herêmên Bakurê Sûriyê de pêngaveke nû
Serkeftinên hêzên QSD`ê li Holê, Şedadê û bendava Tişrînê rê vekir ku ciwanên herêmên rizgarkirî tev li nava refên vê hezê bibin. Piştî van serkeftinan hemleyeke nû ji bo rizgarkirina Minbicê di 1`ê Hezîranê de dest pê kir.
Şerê rizgarkirina Minbicê ne mîna cengên din ên QSD`ê bû. Çeteyên DAIŞ`ê Minbic wek navend û wekî rêya derbasbûna çeteyên biyanî yên ji Tirkiyê dihatin Sûriyê, bi kar anî. Her wiha qada wê berfireh e û hejmara welatiyan jî zêde ye, lê hêzên QSD`ê roja 15`ê Tebaxa sala 2016`an Minbic û navçeyên girêdayî wê rizgar kirin.
Di hemleyê de hêzên QSD`ê qadeke bi firehiya 5 hezar 183 kîlometreçargoşe ku navenda bajêr, gelek bajarok û navçe û nêzî 196 gund jî di nav de, rizgar kirin. Di hemleyê de 264 şevanên ji pêkhateyên Kurd, Ereb, Suryan û yên enternasyonalîst şehîd bûn.
Tirs û sawa xilafeta DAIŞ`ê şikest
Şerên giran nebûn asteng ku hêzên QSD`ê têkoşîna rizgarkirina tevahiya herêmên Bakurê Sûriyê dewam bikin, lewma piştî rizgarkirina Minbicê hemleya Xezeba Firatê dest pê kir ji bo rizgarkirina tevahiya bajarê Reqayê û gundewarên wê ji çeteyên DAIŞ`ê û rizgarkirina gelên herêmê.
Cenga Xezeba Firatê girîngtirîn pêngav bû di pêvajoya têkoşîna QSD`ê ya li dijî çeteyên DAIŞ`ê li herêmên bakur û rojhilatê Sûriyê de. Ji ber hin astengiyan despêkirina hemleyê dereng ma, ji wan astengiyan ku herêmên di bin dagirkeriya DAIŞ`ê de pir fireh bûn, her wiha ev herêm cihekî girîng bû ji bo DAIŞ`ê, DAIŞ`ê ji xwezaya herêmê sûd wergirtibû û cihên xwe asê kiribûn. Deverên ku çeteyan wek çeper bi kar dianîn, pir stratejîk bûn.
Lê pêwîst bû ku ev hemle pêk were, ji ber ku çeteyên li vir metirsiyek bûn li dijî herêmên rizgarkirî, her wiha hijmareke mezin a sivîlan di nava zilma DAIŞ`ê de dijîn, lewma QSD`ê roja 6`ê Cotmeha 2016`an ji 4 baskan ve dest bi hemleyê kir.
Armanca hemleyê rizgarkirina tevahiya bajarê Reqayê û sînorên wê yên îdarî bû. Şerên dijwar ku nêzî salekê dewam kirin, pêk hatin. Şer di gelek pêvajoyan re derbas bû, ya destpêkê ji hêla bakur, ya duyemîn ji hêla rojava û ya sêyemîn jî ji hêla rojhilat ve bi pêş ket.
Di dema cenga rizgakirina bajarê Reqayê de ku di çarçoveya pêngava sêyemîn roja 21`ê Adara 2017`an hemleya rizgarkirina bajarê Tebqayê dest pê kir, tevgereke berfireh a QSD`ê û hêzên hevpeymanê pêk hat, di vê tevgerê de bi rêya asmanî şervan veguhestin gundewarên rojavayê Tebqayê, ev tevger bû ezmûn û tecrubeyeke nû ji bo hêzên QSD`ê.
Di vê pêvajoyê de hêzên QSD`ê roja 10`ê Gulana 2017`an bajar û bendava Tebqayê rizgar kirin, herêmeke bi firehiya 5 hezar 460 kîlometreçargoşe ku navenda bajêr, bendav, balafirgeha leşkerî, 96 gund di nav de û 130 hezar sivîl jî hatin rizgarkirin.
Piştî ku gelek welatiyên bajêr û eşîrên herêmê tev li nava refên QSD`ê bûn, di roja 20`ê Cotmeha 2017`an de û di çarçoveya pêngava dawîn a hemleyê de, piştî şerê 166 rojan bajarê Reqayê hate rizgarkirin.
Di hêla mirovî de jî hêzên QSD`ê têkoşîneke mezin kir û nêzî 452 hezar sivîl ji destê DAIŞ`ê rizgar kirin. Di şeran de 655 şervanên QSD`ê şehîd bûn, her wiha qadeke bi qasî 19 hezar û 670 kîlometreçargoşe rizgar kirin.
Bi awayekî profesyonal di heman demê de li gelek eniyan şer kirin
Serkeftinên QSD`ê di şerên Reqayê de kir ku ev hêz bibe hêza herî çalak li dijî DAIŞ`ê li ser erdê, di hundir û derve de piştevaniya vê hêzê zêde bû. Her wiha piştgiriya navdewletî jî, ev hêz êdî dikare li dijî hemû şêweyên êrîşên li dijî herêmê û di hemû mercan de tê bikoşe.
Dema ku hemleya Xezeba Feratê dewam dikir, QSD`ê hemleya Bagera Cizîrê di roja 9`ê Îlona 2017`an de ji bo rizgarkirina gundewarên bakurê Dêrazorê û tevahiya Cezîrê û tunekirina DAIŞ`ê li rojhilatê Feratê dest pê kir, ev tê wateya ku QSD`ê dikare gelek cengan bi hev re bi rê ve bibe.
Cengên QSD`ê li rojhilatê Feratê
Di vê hemleyê de hêzên QSD`ê tevahiya çola Cezîrê û gund û bajarokên li gundewarên başûrê Hesekê û bakurê Dêrazorê rizgar kirin. Qada hatiye rizgarkirin, nêzî 71 hezar û 360 kîlometreçargoşe e di nav de pir gund û navçe jî hene; mîna Merkede, Alsiwer, Albisêra, Albehere, Alcezrat, Alkesrat, Aldişîşe. Her wiha nêzî 467 gund û û nêzî 900 hezar sivîl jî hatin rizgarkirin.
Piştî van hemleyan niha DAIŞ tenê li hin deverên li derdora bajarokê Hecîn û gundên wê yên li rojhilatê bajarê Dêrazorê mane.
Ji bo rizgarkirina welatiyên herêmê berdêlên mezin
Di van pêvajoyan de hêzên QSD`ê gelek cangorî dan, li gorî daxuyaniya yek ji fermandarên QSD`ê Zinarîn Kobanê nêzî 12 hezar şervan şehîd bûn. Lê di encamê de nêzî 55 hezar kîlometreçargoşe hatin rizgarkirin, ango ji sedî 30 ji tevahiya qada Sûriyê, her wiha 3 milyon welatiyên herêmê jî hatin rizgarkirin.
Dikare bê gotin ku QSD piştî 3 salên têkoşînê, bûye hêzeke profesyonel û çalak ku dikare di hemû mercên giran de şer bike û herêmên bakurê Sûriyê û welatiyên wê biparêze.[1]