​​​​​​​#Îmralî# : Siyaseta tecrîd û qirkirinê-3
Dilgeş ARYEN

Şoreşa Kurdistanê wan salan piştî 2013’an kete qonaxeke nû. Bi rola serke ya Rêberê Gelê Kurd pêvajoyên krêtîk hatin jiyîn. Piştî 5’ê Nîsana 2015’an pêvajoyeke nû ya tecrîd û êşkenceyê dest pê kir.
Wan rojan ku rayedarên dewletê piştî bi salan wê dîsa li deriyê Îmraliyê bidana, ne ku tenê li Parîsê wê sê jinên Kurd ên şoreşger bihatana qetilkirin, her wiha wê êrîşeke giran a hewayî bianîna ser Qadên Parastinê yên Medyayê. Bi êrîşa artêşa Tirk a 31’ê Kanûna 2012’an a li bejahiya Licê ya Amedê, Endamê Konseya Leşkerî ya HPG’ê Ertem Karabulut jî di nav de wê 10 gerîla şehîd bibûna.
17’ê Adara 2014’an: Fermandarê Biryargeha Navendî ya Parastina Gel Murat Karayilan ji Stêrk TV re, di bernameyeke taybet de axivî, got, heta ku Rêberê Gelê Kurd neyê berdan wê çek neyên danîn û wiha axivî: ‘’Pêvajo bi temamî neqediyaye, yek alî dimeşe. Serok Apo û em rê ve dibin. Pêvajo xitimî ye lê heta dawiyê yek alî nameşe. Heke yek du heftiyan piştî hilbijartinan gav neyên avêtin, divê her kes zanibe ku pêvajo qediyaye.’’
28’ê Sibata 2015’an: Li Qesra Dolmabahçeyê ji hêla rayedarên dewleta Tirk û Şandeya Îmraliyê ve metna mitebaqatê ya 10 xalî bi raya giştî re hate parvekirin. Di xalan de planeke berfireh ya demokratîkbûnê hebû. Eynî rojê Erdogan got, ‘’Bi hesret em li benda vê bangê bûn’’ û piştre got, ‘’Yek derketiye behsa mitebaqata Dolmabahçeyê dike. Mitebaqeteke wiha tine. Ev desthilat bi rêxistinên terorê re mitebeqatê daneyne.’’
11’ê Adara 2015’an: Hevserokên KCK’ê Cemil Bayik û Besê Hozat ji IMC TV’yê re axivîn û gotin, ‘’Daxuyaniyên ku dibêjin PKK wê çekan berda propagandaya hilbijartinê ye. Encex bi kongreyeke ku Rêber Apo lê hazir e, biryara berdana çekan dikare were stendin.’’
21’ê Adara 2015’an: Di pîrozbahiya Newrozê ya Amedê de ev nameya Rêberê Gelê Kurd Hate xwendin: ‘’Li ser hewcehiya deklarasyonê bi çêbûan mitebeqatê re ez hewceyî û dîrokî dibînim ku PKK ji bo ku dawî li têkoşîna nêzî çil salî ya li dijî Komara Tirkiyê bi bîne û li gorî rihê serdema nû stratejî û taktîkên siyasî û civakî diyar bike kongreyê bicivîne. Hêvî dikim em di demeke ne dûr de werin ser mitebeqata rêgezî, derbasî Komîsyona Heqîqet û Hevrûbûnê ya ji endamên Parlamentoyê û Şandeya Çavdêriyê pêk hatî û vê kongreyê bi rengekî serkeftî pêk bînin.’’

ÊŞKENCEYA KU CÎHANÊ ÇAVÊ XWE LÊ GIRTÎ
Hevseroka Kongreya Civaka Demokratîk (KCD) Leyla Guven wê gaveke dîrokî biavêtibûya. Siyasetmedara Kurd Leyla Guven di 7'ê Mijdara 2018'an di dema darizandinê de ku girtî bû, bi van gotinan wê çalakiya greva birçîbûnê ragihandibûya ku vê çalakiyê wê cihê xwe di dîroka têkoşînê ya gelê Kurd de bigirta: Tecrîda li ser Birêz Ocalan ne tenê li kesekî, di heman demê de li gelekî tê ferzkirin. Tecrîd sûcê li dijî mirovahiyê ye. Ez jî parçeyek ji vî gelî me, lewma ji bo şermezarkirina tecrîdkirina Birêz Ocalan dest bi greva birçîbûnê ya bêdem-bêdorveger dikim.
Wê demê Tevgera Azadiyê ya Kurd jî bi navê 'Em tecrîdê bi dawî bikin, faşîzmê hilweşînin, Kurdistanê azad bikin' dest bi pêngaveke nû kir. Piştî daxuyaniya Leyla Guven ku dihate wateya 'destpêkê' siyasetmedar, aktîvîstan û welatparêzên Kurd li pey hev ketin greva birçîbûnê. Destpêkê di 21'ê Mijdara 2018'an de li Hewlêrê Nasir Yagiz, piştre jî li Tirkiye û Kurdistanê girtiyên siyasî, di 17'ê Kanûna 2018'an de li bajarê Strasboûrgê yê Fransayê 14 siyasetmedarên Kurd dest bi greva birçîbûnê ya bêdem-bêdorveger kirin.
Di 2'ê Gulana 2019'an de bexwedana gelê Kurd wê tecrîda li Îmraliyê bişikanda. Wê rojê, parêzerên ku 8 salan nekarîn Rêberê Gelê Kurd bibînin hevdîtin kirin û ji Îmraliyê wê bi deklarasyoneke demokrasiyê ya ji heft xalan vegeriyan. Di vê hevdîtinê de ku 6'ê Gulanê hate eşkerekirin, deklarasyona ku tevî sê girtiyên din ên li Îmraliyê Veysî Aktaş, Omer Hayrî Konar û Hamîlî Yildirim 'ji bo raya giştî' hate nivîsandin, wê li Stenbolê bi daxuyaniya çapemeniyê ji raya giştî re bihata eşkerekirin.
Deklarasyona ku li dijî şer û dijberiya giran a li Tirkiyeyê û herêmê rê û rêbaza çareseriya demokratîk destnîşan dikir, di heman demê de hêza çareseriyê û bandora Rêberê Gelê Kurd careke din nîşan da. Parêzer 22'ê Gulanê careke din çûn Îmraliyê.
Çalakiyên greva birçîbûnê û rojiya mirinê ku gihîştin roja 200'î li ser banga Ocalan di 26'ê Gulana 2019'an de bi dawî bûn.

ŞEWATA LI ÎMRALIYÊ JI BER 'SEDEMÊN SIYASÎ' DERXISTIN
Piştî hevdîtina 7'ê Tebaxê demeke dirêj ji Rêberê Gelê Kurd agahî nehate wergirtin. Wezîrê Karên Hundir ê Tirk Suleyman Soylu di 27'ê Sibata 2020'î de daxuyaniyeke ecêb da. Di bernameya televîzyonekê de bûyerek ku heta wê demê qet nedihate zanîn ji nişka ve eşkere kir. Soylu diyar kir ku li Îmraliyê şewat derketiye û şewat hatiye kontrolkirin. Piştî vê daxuyaniyê di 9'ê Adara 2020'î de Hevserokê Konseya Rêveber a KCK'ê Cemîl Bayik di bernameyeke taybet a Stêrk TV de li ser şewatê ev daxuyanî da:
Nêzîkatiya li Rêber Apo bi her awayî polîtîk e, nêzîkatiyek li gorî hiqûqê li hember Rêber Apo nayê nîşandan. Şewata li Îmraliyê hatiye derxistin ji ber sedemên siyasî ye. Tesadûfî nîn e. Her kes zane ku Îmralî 24 saetan tê kontrolkirin. Suleyman Soylu ev çima eşkere kir? Gelo dixwaze helwesta Rêber Apo, yan PKK'ê yan jî gelê Kurd biceribîne? Em hîn bi vê nizanin. Lê belê hesabekî polîtîk heye. Ji ber vê yekê şewat derxistin piştre jî li televîzyonê eşkere kirin.
Kurdên ku piştî daxuyaniya Soylu li ser jiyana Rêberê Gelê Kurd ketin nava tirs û fikaran dest bi berxwedanê kirin. Di encamê de jî dewleta Tirk di 3'ê Adara 2020'î de destûr da ku malbat biçe Îmraliyê. Têkildarî hevdîtinên malbatên Abdullah Ocalan, Omer Hayrî Konar û Veysî Aktaş piştî rojekê Buroya Hiqûqê ya Sedsalê daxuyanî da û diyar kir,
Malbatan ragihandin ku rewşa giştî ya muwekîlên wan baş e û şewatê bandor li wan nekiriye.

DI SALA 2020'Î DE AXAFTINA DESTPÊKÊ Û YA DAWÎ YA BI TELEFONÊ..
Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan piştî 21 salan yekemcar di 27'ê Nîsana 2020'î de bi rêya telefonê bi malbata xwe re axivî. Têkildarî vê axaftinê ku 20-25 deqeyan dewam kir, Mehmet Ocalan ev agahî parve kir: Serok got ku rewşa wî ya tenduristiyê niha baş e û got 'Lê belê nizanim ku dema bê çawa be'. Têkildarî rewşa li Başûr diyar kir ku polîtîkaya kuştina Kurdan bi destê Kurdan tê meşandin ku di vir de Kurd tiştekî bi dest naxin. Anî ziman ku gelê Tirk jî ji vê polîtîkayê sûdê wernagire. Diyar kir ku divê PDK jî YNK jî ti tevgereke Kurd nebêje, 'em ê şer bikin, ew ê jî di berdêlê de dewletê bide me'. Destnîşan kir ku ev yek ne tê qebûlkirin ne jî pêk tê. Anî ziman ku divê yekîtiya neteweyî esas be.
Ji ber şewba vîrûsa koronayê ku tirs û fikar zêde bûn destûr hatibû dayin ku bi rêya telefonê axaftin çêbibe. Di 10'ê Cotmehê de li ajansan hate weşandin ku ev axaftin wê di sala 2020'î de ya dawî be. Ji ber ku dewleta Tirk ragihand ku 6 mehan cezayê qedexeya axaftina bi telefonê li Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan û Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş hatiye birîn.

PÊNGAVA ‘DEM DEMA AZADIYÊ YE’
Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan salên borî tevî tecrîda mutleq, êşkenceya spî û bi temamî sîstema êşkenceyê ya ji cîhanê qûtkirinê, li ser zanist, siyaset û felsefeyê xwe kûr kiriye, di mijarên mîna demokrasî, rewşenbîrî, dengeyên ekolojî, jin, parastina rewa û qadên sivîl nirxandin, analîz û berhem nivîsandine. Pêşniyarên xwe yên çareseriyê yên weke pradîgma pêk xistin ku ji bo Kurdistan, Tirkiye û herêmê xwedî girîngiyeke dîrokî ye weke modela ‘Şaristaniya Demokratîk’, ‘Şaristaniya Demokratîk û Civaka Ekolojîk a Demokratîk’ û ‘Konfederalîzma Demokratîk’ pêşkêş kir.
Pêwîsitiya Rojhilata Navîn a ku her roj kaos kûr dibe û Kurdisanê ya li ber dagirkeriya faşîzan a Tirkiye ku di bin krîzên aborî-civakî de fetisiye, li ber xwe dide bi raman û azadiya Abdullah Ocalan heye. Ji ber vê Konseya Rêveber a KCK’ê 10’ê Îlona 2020’ê bi daxuyaniyekê diyar kir ku wê ji 12’ê Îlonê û şûn ve bi dirûşma ‘Bes e ji tecrîd, faşîzim û dagirkeiryê re; dem dema azadiyê ye’ dest bi pêngavekê dikin. KCK’ê li ser mijara çima pêwîstî bi ragihandina pêngaveke wiha heye ev tişt got:
‘‘Firsendeke bi vî rengî li pêşiya Kurdan û hêzên demokrasiyê yên li Rojhilata Navîn e. Kurd û hêzên demokrasiyê wê bi serketineke mezin ji nava vê pêvajoya avabûnê ya kaosa Rojhilata Navîn derkevin. Konseya me ya rêveber û nûnerên rêxistin û saziyên me yên girîng di pêvajoyeke wiha de li hev kom bûn, derfetên serketinê û metirsiyên heyî bi berfirehî nirxandin û biryarên girîng dan. Di çarçoveya van biryaran de ji bo metirsî bên beralîkirin, ji bo jiyana azad û demokratîk bê afirandin, li çar parçeyên Kurdistanê, li derveyî welat û li her welatên ku Kurd lê ne, bi dirûşma 'Bes e ji tecrîd, faşîzm, dagirkeriyê re; dem dema azadiyê ye' di 12'ê Îlonê de em dest bi pêngava demokratîk şoreşger dikin. Armanca vê pêngavê hilweşandina desthilatdariya AKP-MHP-Ergenekonê ye, ku sîstema êşkenceyê ya xwe dispêre tecrîda giran a li Îmraliyê veguherandiye şerê taybet û tevgera psîkolojîk a li dijî gelê Kurd, dagirkeriyê belav dike, li hundir û derve li dijî gelê Kurd û gelan zextên faşîst giran dike.’’

DI SALA 2022`AN DE QEDEXEYÊN NÛ
Pîşte ku pêngava 'Dem Dema Azadiyê' ye li cîhanê de deng vede li îmralî ye jî “incommunicado” ku rewşa bêpeywendiya mutleq e, hin zêdetir hate pêşxistin. Parêzerên Buroya Hiqûqê ya Asrinê di 22'ê Mijdara 2021'an de bi daxwaza Rêber Abdullah Ocalan û girtiyên Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş re hevdîtina lezgîn bikin serî li Dadgerê Înfazê yê Bûrsayê dan derket holê ku 2 qedexeyên nû li ser Abdullah Ocalan hatine birîn. Li gorî biryara Lijneya Disîplînê ya Midûriyeta Înfaza Cezaya Îmraliyê ya di 18’ê Tebaxa 2021’an de ji bo maweya 3 mehan “mehrûmkirina ziyaretvanan” hatiye birîn.
Dîsa di serlêdana malbatan a 3'ê Sibata 2022'an de hate zanîn ku ji aliyê Serokatiya Lijneya Disîplînê ya Îmraliyê ve 3 meh cezayê dîsîplînê hatiye dayîn ji bo vê yekê jî Rêber Apo ji hevdîtina malbatê hatiye bêparkirin. Bi redkirina van serlêdanan re ji sala 2018’an û vir ve bû 10’emîn cezayê dîsîplînê ku pêşî li dîtinên malbatê digire.
Ji bilî qedexeyê hevdîtinên malbatê di nava van du salan de hevtînînen parêzeran jî gelek car hatin qedexekirin. Dadweriya Înfazê ya Bûrsayê bi hinceta 6 meh qedexeya li ser Rêberê Gelê Kurd di 12'ê Cotmehê de ji aliyê dadgehê ve hatibû dayîn, serlêdana parêzeran red kir. Li gel ku ev salek e ji Rêber Abdullah Ocalan agahî nayê girtin, serlêdana parêzeran a li Edliyeya Înfazê ya Bûrsayê ya di 29'ê Nîsanê de bi daxwaza hevdîtinê ji aliyê heyeta dadgehê ve bê hincet hatibû redkirin. Piştra hate zanîn ku sedema redkirina qedexeya hevdîtina parêzeran, dîsa bi hinceta 6 mehan ku di 13’ê Nîsanê de cezayê qedexeyekê nû hatiye dayîn hatiye red kirin. rewşa ku îro li îmralî ye tê jiyîn tecrîda mutleq e. Mafê hurmeta malbat û jiyana taybet, mafê parastin û darizandina adîl û mafê çarenûsa bi bandor, mafê peywendiyê, hemû têne binpê kirin.

HETA 15’Ê SIBATA 1999’AN BI TENÊ NEXWEŞIYA SÎNUZÎTÊ HEBÛ
Heta 15’ê Sibata 1999’an tenê nexweşiya sînuzîtê ya Rêber Ocalan hebû. Lê di şertên êşkence, tecrîd û îzolasyonê ya Îmraliyê nexweşiyên wekî anjîn, faranjît, rînîta alerjîk û astim jî di nav de gelek nexweşî lê peyda bûn. Ji ber ku Îmrali ji bo gelê Kurd û Rêberê wê wekî ‘mirineke hêdî ya li demê hatiye belavkirin’ hatiye plankirin. Lê hesabê wan wê bi cih nehata. Gelê Kurd ji bo azadî û tendirustiya gelê xwe wê ji zivistana 1999’an û heta niha bê navber li ber xwe bidana.[1]