Bakur û Rojhilatê Sûriyê bûye navenda çand û hunerê
‘Çavê li deriyan, xwelî li seriyan..’
Egîd jiyan
Bakur û Rojhilatê Sûriyê ya ku hertim wek herêmek şer dihat nasikrin, êdî bûye navenda huner û çandê, mînaka wê li tu cihî nîne, gelên ku ji çandên cûda tên gel hev û hevpar di festîvalan de, di qada şanoyan de, di qada stranan de û di qada tevahî çand û hunerê de bûne yek, ji tevahîya cîhanê re bûne mînak. Ev dihêle ku di qada navnetewî de û di nav gelên cîhanê de hîn bêhitir deng bide, derkeve pêş, were nasikirin û bibe mînaka nemûneya çandên hevpar yên gel hev jîyan dikin. Ev jî dihêle fikir û felsefeya Rêber Apo bêhtir derkeve pêş û bandoriya xwe hîn xorttir bike di asta cihanê de.
Sûrîyeya ku navê wi hertim bi şer dihat naskir û herkes ji ditirsîya ku navê Sûrîyeyî bi kar anî ba û wek navenda şer, terorîzmê dihat naskirin û bîhîstin.
Çand û huner, ne tenê wek beşek ji jiyana me, lê wek bingeha hebûn û nasnameya civakekê tê dîtin. Ew ne tenê ji berhemên kevnar pêk tên, lê di heman demê de ew zimanê herî xurt in ku di navbera gelan û cîhanê de peywendiyê datînin. Huner dikanin tiştên ku ziman nikare bêje, nîşan bidin û çand ew qada hevpar e ku mirov tê de rastiya xwe dibîne.
Vegera Çand û Zimanên Qedexekirî
Di bin rejîmên berê yên Sûriyeyê de, ziman û çanda pêkhateyan, Kurd, Ereb, Suryan û Ermen, rastî qedexekirin û înkarkirinê hatibûn. Lê belê, piştî şoreşa 19’ê Tîrmehê (2012) gavên dîrokî hatin avêtin:
Perwerdeya Zimanê Dayikê: Yekemîn û gava herî girîng vekirina dibistan û akademiyan bû ku perwerdeya zimanê dayikê (Kurdî, Erebî, Suryanî) pêşkêş dikin. Ev yek tê wê wateyê ku nasnameya her pêkhateyekê bi awayekî fermî tê parastin.
Navendên Çand û Hunerê: Bi dehan navendên çandê, wek Navenda Çand û Hunerê ya Mihemed Şêxo (Qamişlo), hatin vekirin. Van navendan bûne cihê perwerdehî û pêşxistina jêhatîbûnên hunerî yên ciwanan di warên mûzîk, şano, şêwekarî û folklorê de.
Hunerên Gelêrî: Koma û komîteyên hunerî hewil didin ku muzîk û govendên resen, yên ku nêzîkî windabûnê bûn, ji nû ve zindî bikin û bi awayekî modern pêşkêş bikin.
Dika Hevpar: Şano, Sînema û Festîval
Tevgera hunerî li Rojava îro gelekî çalak e û bûye amûra sereke ji bo nîşandana rastiya herêmê û pêşxistina nirxên demokratîk.
Mîhrîcanên Şanoyê: Mîhrîcanên wek Şehîd Yekta Herekol ji bo komên şano yên herêmê û yên Kurdistanî bûne dika sereke dı mîhrîcanan de, lîstik bi Kurdî û Erebî tên pêşandan û pirsgirêkên civakî, jin, û şer tînin ziman.
Sînemaya Rojava: Pîşesaziya fîlman, tevî zehmetiyan, gelek fîlmên kurte û dirêj çêkirine. Ev fîlm çîroka berxwedanê, jiyana jinan û girîngiya Rêveberiya Xweser vedibêjin. Fîlmên wan li festîvalên navneteweyî jî beşdar dibin.
Mîhrîcanên Çandî: Festîvalên mezin ên ku hemû pêkhateyan li xwe digirin, têne lidarxistin. Ev mîhrîcan ne tenê pîrozbahî ne, lê wek platformek ji bo aştiyê û rêzgirtina ji pirrengiyê re xizmet dikin.
Rola Hunerê di Dîplomasiyê de
Çand û huner li Rojava ji xeynî rola wan a hundirîn, wek amûreke xurt di qada dîplomasiyê de jî têne bikaranîn. Dema ku navenda siyasî ya herêmê bi temamî nayê nasîn, berhemên wê yên çandî û hunerî bi hêsanî digihîjin cîhanê.
Veguhestina Rastiyê: Huner dibe zimanekî gerdûnî ku rastiya şer, berxwedan û jiyana rojane ya gelên Rojava ji raya giştî ya cîhanê re vedibêje.
Bûyîna Mînakekê: Pêşketina çandî ya li Rojava, ku gelên cihêreng di nav aştiyê de bi hev re afirîneriyê dikin, wek modela herî serkeftî ya jiyana demokratîk û laîk ji bo tevahiya Sûriyeyê tê nîşandan.
Bi kurtasî, Rojava di nav agirê şer de ne tenê hebûna xwe parast, lê di heman demê de bi navgîniya çand û hunerê, rûh û nasnameya nû ya herêmê ava kir. Ev tevgera hunerî û çandî, wek tevgereke azadiyê, hêvî û berxwedanê digihîne tevahiya cîhanê. [1]