(تەعریب) سیاسەتێک بە دژی باشووری کوردستان
ڕۆژ قادری

ڕژێمە دەسەڵاتدارەکان لە ئێراق، هەر لە کاتی دامەزرانی ئەو وڵاتە لە ساڵی 1923 هەتا 2003ی زایینی، لە ڕاستای ئاسمیلاسیۆن و سڕینەوەی شوناسی خەڵکی دیکەی جگە لە عەرەب، بەتایبەتیی کوردەکان، سیاسەتێکیان پێڕەو کردووە کە بە سیاسەتی بەعەرەبکردن بەناوبانگە. ئەم سیاسەتە لە سەردەمی مەلیک فەیسەڵ، پاشای ئێراق، بە پڕۆژەی ئاویاریی حەویجە لە پارێزگای #کەرکووک# و نیشتەجێکردنی عەشایەری عەرەب لە ناوچەکە، دەستی پێ کرد و دواتر لە سەردەمی دەسەڵاتی حیزبی #بەعس# لە ئێراق، بە شێوەیەکی ئاشکرا و بەبێ لەبەرچاوگرتنی مافەکانی مرۆڤ و بە کەڵکوەرگرتن لە هێزی زبر، بەردەوام بوو.
باشووری کوردستان بەهۆی سەرچاوەی دەوڵەمەندی ژێرزەوی، بەتایبەتیی نەوت و هەروەها سەرچاوەی دەوڵەمەندی ئاو و خاک کە بەستێنی ئاساییشی خۆراک دابین دەکات، لە درێژایی حکوومەتە پاشایەتی و کۆمارییەکانی ئێراق، تووشی یارییەکی مەترسیداری گۆڕانی شوناسی ئێتنیکی و حەشیمەتی بووە کە لەلایەن دەوڵەتی ناوەندیی ئێراق و لە بەرژەوەندیی عەرەب، پێڕەو دەکرێت، سیاسەتێک کە لە کۆڕی زانستی و سیاسی بە بەعەرەبکردن بەناوبانگە.
لە داهێنانەکانی ڕژێمی بەعس، هەوڵدان بۆ بەعەرەبکردنی بەردەوامی ناوچە کوردییەکان بوو و ئەمە سیاسەتێکە کە دوای گەڕانەوە بۆ دەسەڵات لە ساڵی 1968ی زایینی، دیسانەوە پێڕەوی کرد. هەر لە سەرەتاوە، سوپا دانیشتووانی کوردی لە ناوچەکانی (سوق الجیشی) (واتە ناوچە سنووری و نەوتییەکان) وەدەر نا. گوندە کوردییەکانیان بۆمباران کرد و ئاگریان دا و بە بۆڵدێزر تەختیان دەکردن. تەنیا لە ناوچەی کەرکووک، زیاتر لە 40 هەزار کورد لە ماڵ و موڵکی خۆیان وەدەر نران. هەروەها لە دەشتی #هەولێر#یش سیاسەتی بەعەرەبکردن بەڕێوە دەچوو.

عەلی حەسەن ئەلمەجید، ئامۆزای سەدام حسێن، کە بە عەلی کیمیایی بەناوبانگ بوو، سیاسەتی بەعەرەبکردنی ناوچە کوردییەکانی باشووری کوردستان، بەتایبەت کەرکووکی بەم جۆرە وەسف کردووە: حەزم لێیە سەبارەت بە دوو بابەت قسە بکەم؛ یەکەمیان بەعەرەبکردنە و دووەمیان ناوچەگەلێکە کە لەنێوان ناوچە عەرەبییەکان و ناوچەی خودموختار هەڵکەوتوون. خاڵێک کە سەرنجی ئێمەی لەسەرە، کەرکووکە. کاتێک کە من هاتم، کۆی عەرەب و تورکمانەکانی کەرکووک، 51 لەسەدی دانیشتووانی کەرکووک نەدەبوون. من بەر لە هەر شتێک شەست میلیۆن دینارم خەرج کردووە تا دۆخەکە ئاوەهای لێ هاتووە. ئێستا پرسەکە بەتەواوی ڕوونە، ئەو عەرەبانەی کە هێنراونەتە کەرکووک، هێشتا 60 لەسەدی حەشیمەتەکە پێک ناهێنن. دواتر ڕامانگەیاند کە کوردەکان مافی کارکردن لە کەرکووک و دەوروبەری و گوندەکان و تەنانەت ناوچەکانی دەرەوەی ناوچەی خودموختاریان نییە....
سیاسەتی بەعەرەبکردنی ناوچە کوردییەکان لە ئێراق، هەمیشە لە ئارادا بووە. لە هەندێک کاتدا ئەم سیاسەتە هاوکات لەگەڵ ئۆپەراسیۆنی سەربازی جێبەجێ کراوە کە لەودا زۆرێک لە گوندە کوردییەکان کاول و وێران کراون و خەڵکی ئەو گوندانە لە ئۆردوگا ناچارییەکان لەژێر کۆنترۆڵی چڕدا نیشتەجێ کراون. سیاسەتی بەعەرەبکردن بە شێوەیەکی بەرچاو لەسەر کەمبوونەوەی حەشیمەتی کوردەکان کاریگەریی دادەنا. بۆ نموونە لە سەرژمێریی فەرمیی ئێراق لە ساڵی 1947دا، حەشیمەتی کوردەکان 30.9 لەسەدی حەشیمەتی ئێراق بووە، لە حاڵێکدا لە ئاماری فەرمیی ساڵی 1997 حەشیمەتی کوردەکان بووە بە 19.9 لەسەدی حەشیمەتی ئێراق.

وێڕای ئەوەی کە جێبەجێکردنی سیاسەتی بەعەرەبکردن لە باشووری کوردستان لە قۆناغە جۆراوجۆرەکاندا بەرز و نزمیی بەخۆیەوە بینیوە، بەڵام دەتوانرێت جێبەجێکردنی ئەم سیاسەتە لە چەند قۆناغدا پۆلێنبەندی بکەین کە بریتین لە:
1. قۆناغی 1925-1958: واتە لکاندنی ویلایەتی مووسڵ بە ئێراقەوە تا ڕووخانی ڕژێمی پاشایەتی لە ئێراق.
2. قۆناغی 1958-1963: دامەزراندنی سیستەمی حکوومەتی کۆماری لە ئێراق هەتا ڕووخانی حکوومەتی عەبدولکەریم قاسم.
3. قۆناغی 1963-1968: بەدەستەوەگرتنی دەسەڵات لەلایەن لایەنگرانی ئیتنیکیی بەعس هەتا کودەتای دووبارەی بەعسییەکان.
4. قۆناغی 1968-1980: جێگیربوونی دەسەڵاتی بەعسییەکان هەتا دەستپێکی شەڕی هەشت ساڵەی ئێران و ئێراق.
5. قۆناغی 1980-1991: سەردەمی جینۆسایدی کوردەکان لەلایەن ڕژێمی بەعسی ئێراق هەتا ڕاپەڕینی خەڵکی باشووری کوردستان لە بەهاری 1991دا.
6. قۆناغی 1991 هەتا 2000: ئەم قۆناغە ساڵەکانی دوای ڕاپەڕینی خەڵکی باشووری کوردستان دژی ڕژێمی بەعسی ئێراق لەخۆ دەگرێت کە ناوچە کوردییەکانی دەرەوەی ناوچەی خودموختار تووشی سیاسەتی بەعەرەبکردن بوون.
شایەنی باسە کە ئێستاش زۆرێک لە چاودێرانی سیاسی لەسەر ئەو باوەڕەن کە سیاسەتی بەعەرەبکردنی حکوومەتی ناوەندیی ئێراق بە شێوازی جۆراوجۆر دژی هەرێمی کوردستان جێبەجێ دەکرێت.[1]

$باشووری کوردستان$
- پاش ڕاپەڕینەکەی ئێراق، جەماوەری ئۆردوگای حاجیاوا و شاری #ڕانیە# هێرشیان کردە سەر دامودەزگاکانی داگیرکەری ئێراقی و شارەکەیان ڕزگارکرد، بەو شێوەیە ڕانیە بووە خاڵی گەشە و بڵاوبوونەوەی ڕاپەڕینەکەی بەهاری 1991ی باشووری کوردستان، تاوەکوو زۆربەی ئۆردوگا زۆرەملێکان و شار و شارۆچکەکانی تری گرتەوە. [1][2]

$باشووری کوردستان$
- بۆ یەکەمجار لە مێژوودا پاپای ڤاتیکان سەردانی باشووری کوردستانی کرد. پاپا فڕانسیس سەرلەبەیانیی ئەمڕۆ گەییشتە #هەولێر# و لەلایەن بەرپرسانی باشووری کوردستانەوە پێشوازییەکی گەرمی لێکرا. پاشان پاپا چووە دەشتی نەینەوا و سەردانی قەرەقۆشی کرد. پاپا جاریکی تر گەڕایەوە هەولێر و بە #عەنکاوە#دا تێپەڕی و سڵاوی لە کریستیانەکان کرد. پاش ئەوە پاپا چوو بۆ یاریگای نێودەوڵەتیی فرەنسۆ هەریری و لەوێ نوێژی بۆ کریستیانەکان کرد. نوێژەکانی پاپا و ئامادەبووان هەموویان بە زمانی بێگانە بوون و زمانی کوردی زۆر کەم بەکارهێنرا. پاپا لە کۆتاییدا سوپاسی هەموو کەمینەکان و کوردی کرد. پاپا بەبێ ئەوەی ناوی کوردستان بهێنێت و تەنانەت بە یەک وشەی کوردیش سوپاسگوزاریی خۆیی بۆ ئەو پێشوازییە مێژووییەی باشووری کوردستان دەرنەبڕی هەولێری جێهێشت بەرەو بەغدا گەڕایەوە. چاودێران ئەم سەردانە وەک سەردانێکی مێژووی و گرنگ دەبینن و بووە مانشێتی تەواوی ڕاگەیاندنەکانی جیهان و کوردستان.[1]

$باکووری کوردستان$
- کاتژمێر 09:51ی ئەمڕۆ، بوومەلەرزەیەک بە گوڕی 5، 6 پلەی ڕێختەر ناوچەیەکی باکووری کوردستانی هەژاند. بوومەلەرزەکەی ئەمڕۆ ناوچەی کانی ڕەشی لە شاری چەولیک هەژاندووە، ئەمەش دووەم بوومەلەرزەیە لە ماوەی 24 کاتژمێری ڕابردوودا ناوچەکە دەهەژێنێت.[4]
$رۆژهەڵاتی کوردستان$
- کۆڵبەرێک بە ناوی “ڕەسووڵ حەسەنزادە” بەهۆی تەقەی ڕاستەوخۆی هێزەکانی ڕژیم لە سنووری “دۆڵەتوو“ی #سەردەشت# بە سەختی برینداربوو و بە مەبەستی چارەسەریی پزیشکی ڕەوانەی ناوەندی دەرمانیی شاری سەردەشت کرا. هەروەها لە هەمان ڕۆژ، کۆڵبەرێکی دیکە بە ناوی “هادی ڕاستی” خەڵکی بانە، لە سنووری “کانی سێو“، لە ئەنجامی تەقەی ڕاستەوخۆی ئەم هێزانە بریندار کرا و بۆ ناوەندی دەرمانیی بانە ڕاگوێزراوە. شایانی باسە، پزیشکەکان بارودۆخی تەندروستیی ناوبراویان نالەبار ڕاگەیاندووە.[6]=KTML_ImageCaption_Begin==KTML_StyleDiv=width:30%;height:20%;float:right;=KTML_ImageCaption_Target_Link=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2020/383595/0040.JPG=KTML_ImageCaption_Title=برینداربوونی دوو کۆڵبەر لە سنوورەکانی سەردەشت و بانە=KTML_ImageCaption_CaptionStyle=000000=KTML_ImageCaption_Caption=برینداربوونی دوو کۆڵبەر لە سنوورەکانی سەردەشت و بانە=KTML_ImageCaption_End=
- ڕاپۆرتەکان باس لەوە دەکەن کە لەماوەی یەک دوو ڕۆژی ڕابردووا، بەندکراوێکی خەڵکی گوندی “زامن ئاوا“ی شاری #سەقز# بە ناوی “کەماڵ حسێنی” لە زیندانی ناوەندی ئەمشارە، بەهۆی تووشبوون بە ڤایرۆسی #کۆرۆنا#وە گیانی لەدەستداوە.[6]
- لە ماوەی ڕۆژانی ڕابردوودا، ژمارەیەک لە چالاکانی میدیایی کورد، بانگهێشتی ستادی خەبەریی ئیدارەی ئیتلاعاتی شاری #سنە# کراون و لێپرسینەوەیان لەگەڵ کراوە. ئەو چالاکانە بە تۆمەتی هاوکاری لەگەڵ کاناڵەکانی دژی نیزام بانگهێشت کراون و لێپرسینەوەکەیان بۆ ماوەی دوو کاتژمێر درێژەی کێشاوە.[9]
- بەهۆی شەڕ و تێکەڵچوونی مەئموورانی سنوورپارێزیی حکوومەت لەگەڵ کاسبکاران لە سنووری #بانە#، یەکێک لە مەئموورانی حکوومەت کوژرا. هەواڵدەرییەکانی حکوومەت، شوناسی ئەو مەئموورە سنوورپارێزەیان بە ناوی ئیستواری یەکەم عەلی خەلیلی ڕاگەیاندووە.[9]
- بە هۆی تەقینەوەی مین لە ناوچەی سنورییەکانی بانە و #ورمێ# لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان جووتیارێک گیانی لە دەست دا و #کۆڵبەر#ێکیش بریندار بووە.[8]
$باشووری کوردستان$
- درەنگای شەوی ڕابردوو، تا ئەم بەیانییە، تورک بە دەیان فڕۆکەی ئێف 16ی ئەمریکی، دەیان ئامانجی بنکەکانی #پەکەکە#ی لە #مەخموور#، #شنگال#، #قەندیل# و ناوچەی پاراستنی میدیا بۆردوومانکرد. بۆردوومانەکان زۆر چڕبوون و بریندار و زیانی ماڵی زۆری بەدواوە بوو.[1]
- هەندێک سەرچاوە باس لەوەدەکەن کە پێش دەستپێکردنی بۆردومانەکەی تورکیا پاسەوانەکانی کەمپەکە زانیارییان پێگەیشتوە کە تورکیا بۆردومان دەکات، بۆیە ئامادەکاری پێشوەختەی خۆیان کردوەو لە بۆردومانەکەشدا هیچ کەسێک شەهیدو بریندار نەبووە.[3]=KTML_Embed_Begin=width:20%;height:20%;float:left;=KTML_Embed_Alt=بۆردوومانی تورک بۆسەر کامپی پەنابەران لە مەخموور=KTML_Embed_Source=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2020/383595/0001.MP4?ver=132366855402335713=KTML_Embed_End=
- هاوکات لەگەڵ بۆردوومان و داگیرکارییەکان، دەوڵەتی تورک هێزێکی زۆری هێناوەتە سنووری برادۆست، هەروەها شۆفڵ و حەفارە و ئامێرەکانی دیکەی تایبەت بە دروستکردنی ڕێگا و بارەگای لەگەڵ هێزەکەدا جێگیرکردووە.[5]
- دوای ئەوەی هێزە ئەمنییەکانی شاری #هەولێر# ڕێگریان لە ئەنجامدانی گردبوونەوەی هاوڵاتیانی شاری هەولێر کرد، کە بڕیاربوو دژی هێرشەکانی شەوی ڕابردووی فڕۆکەکانی دەوڵەتی تورک بۆسەر هەرێمی کوردستان ئەنجامبدرێت، چەندین چالاکوانیان دەستگیرکردووە، لەنێو گیراوەکان دوو ئەندامی باڵای حزبی شیوعیی تێدایە.[5]
- ئێوارەی ئەمڕۆ لەبەردەم باخی گشتی شاری سلێمانی، خۆپیشاندانێکی فراوان بە بەشداریی سەدان کەس بەرەو شەقامی سەهۆڵەک ئەنجامدرا، لە دژی ئەو هێرشانەی شەوی ڕابردووی دەوڵەتی داگیرکەری تورک، بۆسەر چەندین ناوچەی باشوری کوردستان ئەنجامیدا.[5](بڕوانە فایلی پەیوەندیدار)
- هاوڵاتیانی ڕانیە، دژی هێرشی شەوی ڕابردووی فڕۆکە جەنگییەکانی دەوڵەتی تورک بۆسەر باشوری کوردستان، خۆپیشاندانیان ئەنجاداو سەرەڕای شەرمەزارکردنی دەوڵەتی تورک، داوایانکرد، کە دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان و عێراق هەڵوێستیان هەبێت بەرامبەر بەو هێرشانە.[5]
- 2 تووشبووی ڤایرۆسی کۆڕۆنا لە سلێمانی گیانیان لەدەستدا.[1]
- لە ڕاگەیەندراوێکدا دادگای بەرایی #دوکان# ئاشکرای کرد: بەهۆی تووشبوونی یەکێک لە فەرمانبەرانی دادگای بەرایی دوکان بە ڤایرۆسی کۆرۆنا، لەبەر بەرژەوەندی گشتی و پاراستنی تەندروستی دادوەران و فەرمانبەران و هاووڵاتییان سەرۆکی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی بڕیاریدا بە کەرەنتینکردنی دادگای بەرایی دوکان بۆ ماوەی چواردە ڕۆژ.[4]
- سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان هەڵگرتنی پارێزبەندی سەر پەرلەمانتار #سۆران# عومەر کە بەدەنگی 57 پەرلەمانتار پەسەندکرا هەڵدەوەشێنێتەوە.[3]
- میر کامیران خەیری بەگ یاریدەدەری میری کوردانی ئێزدی بۆ کاروباری ئایینی کۆچی دوایی کرد.[3]
- د. ئومێد عەلی، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی شار لە #سلێمانی# تووشی کۆرۆنا بووە و لە ماڵەکەی خۆیدا خۆی کەرەنتین کردووە.[1]
- نیوەڕۆی ئەمڕۆ لەگوندی پەڵکانەی سەربە #خورماتوو# بۆمبێک بەهێزەکانی سوپای عیراقدا تەقیوەتەوەو سێ کوژراو دوو برینداری لێکەوتووەتەوە.[3]
$رۆژئاوای کوردستان$
- سێ ژنە چەکداری #داعش# دوای ئەوەی لە کەمپی هۆل لە #حەسەکە# ڕایانکرد، لەلایەن هێزەکانی سەر بە ئاسایش لە ڕۆژئاوای کوردستان دەستگیرکرانەوە.[4]
$دەرەوەی کوردستان$
- بەگوێرەی ڕاگەیێندراوێک کە لەلایەن وەزارەتی بەرگری تورکیا بڵاوکراوەتەوە، کاژێر 00:00 فڕۆکە جەنگییەکانی سوپای تورکیا بنکە و بارەگاکانی پەکەکەیان لە ناوچەکانی شنگال، قەرچووغ، قەندیل، زاپ، ئاڤاشین، باسیان و خواکوڕک بۆردوومانکردووە و لە بۆردوومانەکاندا 81 ئامانجی پەکەکەیان پێکاوە.[2]
- کەریم عەلەوی، ئەندامی لیژنەی ئاساییش و بەرگری پەرلەمانی عێراق لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاندووە، تورکیا بەردەوامە لە پێشێلکردنی خاک و سەرەوەری عێراق و پێویستە باڵیۆزی ئەو وڵاتە لە بەغدا بانگهێشت بکرێت بۆ ڕوونکردنەوەی ئەو پێشێلکاریانە.[5]
- فەرماندەی چالاکیە هاوبەشەکانی عێراق لەبارەی هێرش و داگیرکاریەکانی دەوڵەتی تورکیا بەیاننامەیەکی بڵاوکردوە و داوا دەکات تورکیا هێرشەکانی ڕابگرێت و ڕێز لەسەروەری خاکی عێراق بگرێت.[7]
- کۆمکاری عەرەبی، لە دژی هێرشەکانی سوپای تورکیا بۆ سەر سنوورەکانی هەرێمی کوردستان هەڵوێستی نیشاندا و دەڵێت، کە هێرشەکانی تورکیا بۆسەر خاکی وڵاتانی عەرەبی لە عێراق و سوریا و لیبیا مایەی قبوڵ نییە و لەلایەن دەوڵەتانی عەرەبییەوە ڕەتدەکرێتەوە.[5]
- وەزارەتی تەندروستی عێراق، ڕایگەیاند: لەماوەی 24 سەعاتی ڕابردودا 1106 کەسی دیکە توشی کۆرۆنا بون و 45 توشبوی ڤایرۆسەکەش گیانیان لەدەستداوەو ژمارەی ئەو توشبوانەشی چاکبونەتەوە ڕو لە هەڵکشانە بەشێوەیەک لەماوەی ئەو 24 سەعاتەی ڕابردودا 1150 توشبو چاکبونەتەوە.[8]
- ژنانی کورد لە ستوکهۆلمی پایتەخی سوید بۆ ڕسواکردنی هێرشە ئاسمانیەکانی دەوڵەتی داگیرکەر تورک بۆ سەر هەریمەکانی پاراستنی میدیا و شەنگال و مەخمور و هاوکات بۆ ئیدانەکردنی بێدەنگی هێزە نێودەوڵەتیەکان، دەستیان بە چالاکی ئێشکگری کرد.[7](بڕوانە فایلی پەیوەندیدار)

[1]

نووسینی: د. عەبدوڵڵا غەفوور
چاپخانەی سپیرێز - دهۆک
ساڵی 2010 (400 لاپەڕە).

کات: نەزانراو
شوێن: نەزانراو [1]

#وەزارەتی تەندروستی#ی هەرێمی کوردستان ئاماری نوێی کۆرۆنای لە هەرێمی کوردستان بڵاوکردەوە و دەڵێت، لە 24 کاژێری ڕابردوو (16-03-2020)، 126 پشکنین ئەنجامدراوە، سێ کەس کە لە #سلێمانی#ن تووشی ڤایرۆسەکە بوون.
ڕاگەیێندراوی وەزارەتی تەندروستیی هەرێمی کوردستان 20ەمین ڕاگەیێندراوە لەبارەی کۆرۆنا، تێیدا هاتووە، ژمارەی ئەوانەی لە کەرەنتینەکان بوون 4265 کەسن کە لە 35 شوێنی جیاواز کەرەنتین کرابوون، ئێستا 1784 هاونیشتمانی لە کەرەنتین ماونەتەوە 2481 کەسیش گەڕاونەتەوە ماڵەکانی خۆیان.

بەپێی ڕاگەیێندراوەکە بە تەنها لەرۆژی 16-03-2020دا، 277 کەسی دیکە کەرەنتین کراون، 200 کەسیان لە #هەولێر#ن، 44 کەسیان لە سلێمانین، 13 کەسیان لە #دهۆک#ن و 20 کەسیش لە #هەڵەبجە#.

لە بارەی ئەنجامی پشکنینەکان، وەزارەتی تەندروستی دەڵێت، 126 پشکنین ئەنجامدراون، 46 پشکنینیان لە شاری هەولێر، 47 لە شاری سلێمانی و 33 پشکنین لە شاری دهۆک، لە ئەنجامدا دەرکەوتووە سێ کەس هەڵگری ڤایرۆسەکەن کە منداڵێک و دوو ئافرەتن.

ئێستا ژمارەی تووشبووان لە هەرێمی کوردستان گەیشتنە 37 تووشبوو، نۆ تووشبوویان چاکبوونەتەوە و کەسێکیش گیانی لەدەستداوە. وەزارەتی تەندروستی دەڵێت، دۆخی تەندروستیی زۆربەی تووشبووان جێگیرە و لەژێر چاودێریدان.

وەزارەتی تەندروستی جەختدەکاتەوە هاونیشتمانییان لە ماڵەکانیان بمێننەوە، پابەندی ڕێنماییە تەندروستییەکان بن و بەرکەوتنیان لەگەڵ کەسانی دیکە کەم بکەنەوە. بۆ هەر بارێکی لەناکاو پەیوەندی بە هێڵی بەپەلەی 122 بکەن.[1]

فڕۆکەکانی هاوپەیمانان لە ڕێکەوتی 12-08-2014 تا 10/1/206 بەم شێوەیە:
فرۆکەکانی هاوپەیمانان بۆردومانی بنکەکانی داعشیان لە 8 میحوەری شەڕی پێشمەرگە و داعش کردووە، کە چواریان بەدەست یەکێتییەوەیە و چواری تریش بەدەست پارتیوەیە''.
لەماوەی ئەو بەروارەی سەرەوە، فرۆکەکانی هاوپەیمانان 3291 بۆردومانیان ئەنجامداوە، لەو ژمارەیە 553 بۆردومانیان لە میحوەرەکانی یەکێتی بوون بەڵام 2 هەزار و 738 بۆردومانیان لە میحوەرەکانی پارتی بوون.
هۆکاری ئەو جیاوازییەش لە بۆردومانەکانی هاوپەیماناندا بۆ نەبوونی ئەندامێتی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان دەگەڕێتەوە لە ژووری ئۆپەراسیۆنی هاوبەشدا کە سەرجەم ئەندامانی ژوورەکە پارتین.

گەڵف کیستۆن پێترۆڵیۆم دەیەوێت ڕۆژانە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان بۆ 55 هەزار بەرمیل بەرز بکاتەوە، بەڵام چاوەڕێی باشبوونەوەی بارودۆخی ئێستا و حەقدەستی مانگانەی لە حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکات.
کۆمپانیای گەڵف کیستۆن کە لە کێڵگەی شێخان وەبەرهێنان لە کەرتی نەوتی هەرێمی کوردستاندا دەکات و بە تێکڕا ڕۆژانە 38 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنێت، دەیەوێت ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت لە چارەگی سێیەمی 2020 بگەیێنێتە ڕۆژانە 55 هەزار بەرمیل.
جۆن فێریەر، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری گەڵف کیستۆن ڕایگەیاندووە، پەرەپێدانی کێڵگەکانمان ڕاگرتووە تاوەکو ڕەوشەکە باشتردەبێتەوە، بەڵام ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتمان لە هەرێمی کوردستان کەمنەکردووەتەوە و چاودێریی بازاڕی نەوت دەکەین بۆ ئەوەی هەنگاوی پێویست بۆ پاراستنی نرخی نەوت بنێین.
گەڵف کیستۆن ئاماژەی بەوە داوە. لە کاتێکدا نەوت و گاز بەشداریی سەرەکیان لە دابینکردنی داهات بۆ هەرێمی کوردسان هەیە، بۆیە کۆمپانیاکە لەگەڵ وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان مەبەستیانە زیاتر پەرە بە کێڵگەی شێخان بدەن.
داهاتی فرۆشتنی نەوت لە کێڵگەی شێخان لە ساڵی 2019دا گەیشتە 206.7 ملیۆن دۆلار و کۆمپانیای گەڵف کیستۆنیش بڕی 90 ملیۆن دۆلاریشی لە وەبەرهێنان لە کێڵگەکەدا خەرجکردووە و بە کۆی گشتی لە ساڵی 2019دا پوختەی قازانجی کۆمپانیایاکە 43.5 ملیۆن دۆلار بووە.
گەڵف کیستۆن ئاماژەی بەوەش داوە، پلانی ئەوەیان هەیە تاوەکو ساڵی 2025 پەرەی زیاتر بە کێڵگەی شێخان بدەن و ڕۆژانە بەرهەمهێنانی نەوت بگەیێننە 110 هەزار بەرمیل.
هەروەها لەگەڵ کۆمپانیای کالیگران کار لەسەر کەمکردنەوەی دەرچوونی دووانۆکسیدی کاربۆن دەکەن بەشێوەیەک تاوەکو ساڵی 2025 دەرچوونی ئەو گازە بۆ نیوە کەمبکەنەوە.
حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاندووە، پابەندە بە پێدانی حەقدەستی کۆمپانیاکانی نەوت لە ناوەڕاستی هەر مانگێک بەشێوەیەک لە مانگی ئادار 2020 دەست پێدەکات.[1]
#25-04-2020#