ئەلفابێتی ھۆرامی و چڼ سەرنجېۋ
نۋیستەی: ئاکۊ مارانی
ۋەڵاکریای دوەم: جولای 2021
بەشۍدەیەمە
ئەلفابێتېۋ، کە مامۊسا جەمال بێدار #جەمال حەبیبوڵڵا# بەکارشبەرۊ
بەپاو ئا زانیارییا کە بەڕێز (جەمال بێدار) وېش پەی من کېیاستېنۍ؛ ئاڎ چە ساڵۊ 1988 ئا دۋە ھېمێشە ( و۟ ، ی۟ ) چە دەسنۋیسەنە بەکاربەرڎېنۍ و دماتەر ساڵۊ 2008 بەڕێز (عەبدوڵڵا حەبیبی) سەرو داۋاو مامۊسا (جەمال بێدار)ی سەرو کۆمپیوتەریۆ ئا ھېمێشە پیتسازیی کەرڎېنۍ و دلۍ فۆنتەکانە یاگېش کەرڎېڼێ.
ۋەڵۍ ئانەی من ئا ھېمایا سەرنج بڎەو، کە مامۊسا (جەمال بێدار)ی بەکاربەرڎېنۍ، پەنەۋاز هەن من بە ئانەیە ئاماژە بڎەو، کە مامۊسا جەمال ھېمێ یەکەمە (و۟)ش پەی دەنگو بۊرەی (ضمە)؛ یۊ چە دەنگە تایبەتەکا زۋانی ھۆرامی بەکاربەرڎېنە، کە پېسەنە دەنگو بۊرەی عەرەبی و فارسی [لۊ | لکؙم | کؙوە]. ھەر پاسە ھېمێ دوەمەش (ی۟) پەی دەنگو چېرەی بەکاربەرڎېنە، کە یۊ تەرا چە دەنگە تایبەتەکا زۋانی هۆرامی و پېسەنە دەنگو کەسرەی عەرەبی و فارسی ( پنۍ | بِسمِ | دَرِ خانە).
مامۊسا (جەمال بێدار) بە ھەمان شېۋەو مامۊسا (ئوسمان ھۆرامی)، بېژگە بەکاربەرڎەی پیتە ھامبەشەکا زۋانی ھۆرامی و زۋانەکا تەرو ئەلفابێتی عەرەبی، پەی دۋۍ تەر چە دەنگە تایبەتە ھۆرامییەکا (ڎ ، ۉ)، کە ۋەڵتەر ھۊنیەرۍ و نۋیسەرە ھۆرامی-زۋانا ھېماسازی کەرڎېنۍ و بەکاربریێنۍ و تاکو ڕادېۋ ئیسە یاگەگیرۍ بېیېنۍ، ھەمان ھېمێ | پیتېشا بەکاربەرڎېنۍ. ئانەیچ مایەو دڵوەشی و دەسوەشین.
ۋەرۊ ئانەی کە ۋەڵتەر، من چە بارەو ھېماو (ی۟) دلۍ ئەلفابێتېۋی کە مامۊسا (ئوسمان ھۆرامی) پەیڕەۋ کەرڎەن، شیکەرڎەی و سەرنجو وېم نۋیست، چېگەنە من وېم چە دۋەپات کەرڎەی ناپەنەۋازی لامڎەو و بەس چە بارەو ھېمێۋۍ شیکەرڎەی کەرۇ، کە سەرنجدای نۋیستەکا نۋیسەر (هوشنگ پورکریم)یەنە ئاماژەمدێنە. بەڵام چېۋېۋ کە چیگەنە شاییستەو ئاماژەدای ھەن، ئانەن، کە من نمەزانۇ، کۍ یەکەم جار ئا ھېمێشە (ی۟) نیێنەرە و کۍ یەکەم جار چە نۋیستەیەنە بەکاربەرڎېنە؛ مامۊسا (ئوسمان ھۆرامی) یان مامۊسا (جەمال بێدار)؟ ۋەرو ئانەی من بەپاو وەڵامەکا وېشا سەردەمەکا ڕیزبەڼی کەرۇ.
پاسە کە ۋەڵتەر ۋاتم، ھېماو (ی۟) نمەتاۋۊ بە ئا دەنگە ھۆرامیەیە وەڵام بدۊۋە، کە پېسەنە یان چە دەنگو (کەسرەی ِِ عەرەبی | فارسی) نزیکا. ئانەیچ ۋەرو ئانەی، کە:
یەکەم: پەی ۋاتەی ئا دەنگەیە ھیچ مدرێۋ بېیەیش نېیا، تاکو سکون ( ۟۟) سەرو پیتۊ (ی) بنریۊرە، مدریێۋ کە مژنەۋیۊ، مدراو مېیانو بڕگەکان و ئی دەنگە دەنگېۋی کوڵتەر چە دەنگو (ی) و ھەردەم دمایی بڕگېنە مێۋ و شۊنیشەرە کوڵە مدرای مېیانو بڕگەکا مێۋ.
دوەم: پەی ۋاتەی دەنگەکەی، زۋان و لچ و چەناگە پەی واری ژڵېۋنمۍ، نمەکریۊ ھېماکېش سەرو پیتۊ (ی) بنریۊرە، بەڵکو مشیۊ چېرشەنە بۊ.
یەرەم: پاسە ۋەڵتەر ئاماژەمدا، فرەو ھۆرامی-زۋانەکا موسوڵمانېنۍ و ھەزار ساڵۍ زېیاتەرا کە قورئان و زۋانی عەرەبی موانا و فېربا و ( ْْ) بە ھېماو مدرای کوڵی سەرو پېتەکا مژناسا و ۋەڵتەر وانېیان و هەڵای موانیۊ و تاکو ئیسلام ئایینو ھۆراما بۊ، (سکون ْْ) ھېماو مدراین و بەکاربەرڎەیش چە زۋانی هۆرامییەنە پەی ئاماژەدای بە دەنگېۋی تەری، سەرۋنەشېۋیای درۊسکەرۊ.
چوارەم: کاتو ڕېکۋستەی و فاڕای فۆنتو نۋیستەکەی ھېماکۍ پېسەشە سەر مێۋ (ی۟) ۋاتا بۊ بە دۋۍ بەشۍ، چۇنکە ئا ھېما چە دۋۍ بەشا پېکئامێنە (U+06cc U+0652) و یەکپارچۍ و یەک پیتە نېیەنە.
پەنجەم: پېسەو ڕېککۆتەی سەرو ھېماو سکریپتە عەرەبییە یونېکۆدییەکا، کە چە زۋانەکا تەریەنە ھەمان ھېما پەی مدرای سکونی (ْْ) بەکاربەریۊ و یۊ چە زۋانەکا زۋانی عەرەبی'ین و زۋانو نۋیستەو قورئانی و ئایینو ئیسەو ھۆرامەکان، نمەکریۊ پەی دەنگېۋی تەری بەکاربریۊ.
ئانە کە چېگەنە مایەو سەرنجدای و شیکەرڎەی و ئاماژەداین، ھەر پاسە ۋەڵتەر ئاماژەمدا، ھېمێ دوەمە (و۟)نە، کە مامۊسا (جەمال بێدار)ی پەی دەنگېۋو زۋانی ھۆرامی زېیاڎە کەرڎېنە و ھېمانە پەی ( ئۊ әü:)، کە پېسەنە دەنگو بۊرەی (ضمەی ُُ عەرەبی | فارسی) یان ئۆ ئاڎی مشیۊ و دەنگەکە گنۊ مېیانو دەنگو (و) و (ۇ).
ئېمە چېگەنە دیسان چنی بەکاربەرڎەی ( ۟۟ ) سەرو پیتۊ (واو) پەی دەنگو ئا (واو) دەنگ نیمە درېژەیە ڕۇبەڕۇنمۍ، کە گنۊ مېیانو دەنگو (و) و (ۇ). دیسان ھەمان گرفتەکۍ بەکاربەرڎەی ھېماو (سکون ْْ)ی سەرو پیتۊ (ی۟) یەخۊ ئېمە گېراۋە. دەنگېۋ کە ( و۟ ) کریان بە ھېماش، دەنگېۋی فرە کوڵ و مدرا نېیا، بەڵکو چە دەنگو واوی ئاسایی (و) درېژتەرا. ئەر سەرنج بڎەیمۍ، تەنانەت دمایی دەنگەکەی پېسەو دەنگو (ھ) مژنەۋیۊ، ھەر پاسە کە زۋانی فارسییەنە دمایی ۋاچېنە هەن ( کُوە).
بېژگە ئانەیە، کاتېۋ سەرو پیتۊ (ی) سکون ( ْْ) منیۊرە، کە مشیۊ ئاماژە بۊ پەی دەنگو چېرەی (کەسرەی)، ئیتر درۊس نېیا، هەمان ئەلفابێتەنە جارېۋتەر سکون ( ْْ) پەی دەنگېۋی تەری تەمام جېیاۋازی بنریۊرە، کە دەنگېۋی جېیاۋاز و درېژۆبېیەی دەنگو (و)ېن، بە ۋاتێۋە تەرە، ئەر چە نادرۊسیی سکون ( ْْ) بە مەڵامەتەکا تەری وازبارمۍ، نمەتاۋمۍ، چە ئانەیە چەمۊشی کەرمۍ، کە سکون ( ْْ)، یان مشیۊ ئاماژە بۊ پەی درېژۆبېیەی دەنگو بۊرەی ( ئۊ: لۊ әü: Lü)ی، یان ئاماژە بۊ پەی نزمۆبېیەی دەنگو چېرە (یۍ: هېڵۍ Hᴉľᴉ: Yᴉ)ی!
چا بارۊ، ۋەڵتەر فرە جارۍ کەسانېۋ چە من پەرسانشا؛ ئەی چنین حۆتی گولانە ( ˇ ) هەم سەرو ( ڵ ) هەن و هەم چېرو ( ڕ ) هەن و گونجېیۊ؟ .
بەڵۍ، پرسیارېۋە بەجانە و وەڵامدایچش پەنەۋازییش هەن؛ بە پەیلۋاو من، ( ˇ ) سەرو ( ڵ ) هەمان شەددەی عەرەبیی بېیەن و ڕەنگا ۋەرو دۋەپاتیی حۆتە گولانەکەی چە شەددەنە و جېیاکەرڎەی ( ڵ ) زۋانە کورڎییەکا چە ( لٓ: للە ) عەرەبیۍ کە شەددە، دۋۍ حۆتۍ گولانۍ لکیێنۍ و هەم دلېڕاسی و هەم دمایی ۋاچېچەنە مێۋ ( کەڵ ) و ڕەنگا مەڵامەتو بەکارنەبەرڎەی شەددەی چە لایەنو کەسانېۋی کە یەکەم جار ئەلفابێتشا پەی نۋیستەی زۋانە کورڎییەکا نېیابۊرە، ئانە بۊ، کە گەرەکشابېیەن، ئەلفابێتو زۋانە کورڎییەکا چە ئەلفابێتی عەرەبیی جېیا کەراۋە.
ۋەرو ئانەی ھېماو (و۟) نمەتاۋۊ بە ئا دەنگە ھۆرامیەیە وەڵام بدۊۋە، کە پېسەنە یان چە دەنگو (ضمەی ُُ عەرەبی | فارسی) نزیکا. ئانەیچ ۋەرو ئانەی، کە:
یەکەم: پەی ۋاتەی ئا دەنگەیە ھیچ مدرێۋ بېیەیش نېیا، تاکو سکون سەرو پیتۊ (و۟) بنریۊرە، بە ئاشکرا دەنگەکە چە دەنگو تاک (و) درېژتەرا و چە دەنگو جۊت (ۇ) ئەۋەکریا تەرا و پیتەکۍ یېۋەنە چە پیتە دەنگۆ-دەرەکا (vowels) زۋانی ھۆرامی.
دوەم: پەی ۋاتەی دەنگەکەی لچۍ خڕېکریاۋە و فرەتەر چە ۋاتەی (و) گرژۍ با و زېیاتەر چە ۋاتەو دەنگو (و) ڕۋەو ۋەر بەرپڕا، دەنگەکە چە تاک (و) درېژتەرا، بەڵام پېسە ( ۇ) تېژ نېیا و فرەتەر دەم کریۊۋە.
یەرەم: پاسە ۋەڵتەر ئاماژەمدا، فرەو ھۆرامی-زۋانەکا موسوڵمانېنۍ و ھەزار ساڵۍ زېیاتەرا کە قورئان و زۋانی عەرەبی و چە ئێران فارسی موانا و فېرېبا و ( ْْ) بە ھېماو مدرای کوڵی سەرو پېتەکا مژناسا و ۋەڵتەر وانېیان و هەڵای موانیۊ و تاکو ئیسلام ئایینو ھۆرامەکا بۊ، (سکون ْْ) ھېماو مدراین و بەکاربەرڎەیش چە زۋانی هۆرامییەنە پەی ئاماژەدای بە دەنگېۋی تەری، سەرۋنەشېۋیای درۊس کەرۊ.
چوارەم: کاتو ڕېکۋستەی و فاڕای فۆنتو نۋیستەکەی ھېماکۍ پېسەشە سەر مێۋ ( و۟) ۋاتا بۊ بە دۋۍ بەشېۋە، چۇنکە ئا ھېما چە دۋۍ بەشا پېکئامێنە (U+0648 U+0652) و یەکپارچۍ و یەک پیتە نېیەنە.
پەنجەم: پېسەو ڕېککۆتەی سەرو ھېماو سکریپتە عەرەبییە یونېکۆدییەکا، کە چە زۋانەکا تەریەنە ھەمان ھېما پەی مدرای سکونی ( ْْ) بەکاربەریۊ و یۊ چە زۋانەکا زۋانی عەرەبی'ین و زۋانو نۋیستەو قورئانی و ئایینو ئیسەو ھۆرامەکان، نمەکریۊ پەی دەنگېۋی تەری بەکاربریۊ.
ھەڵبەتە، گرفتو ئا دۋە ھېمایا ( وْ ) و ( یْ ) بەس نەگونجېیای و وەڵامۆنەڎایشا بە دەنگە ھۆرامییەکا نېیا، بەڵکو ئانەیچەنە، کە ھەم دلۍ خشتەکو ھېماکا یونیکۆدی Unicode)ینە بېیەیشا نېیا و ھەر پاسە دلۍ خشتەکو سکریپتی عەرەبی Arabic script و دلۍ خشتەکو هیچ یۊ چی ئەلفابێتا Arabic alphabet، Persian alphabet، Kurdish alphabets، Urdu alphabet، Pashto alphabet، Uyghur Arabic alphabet، Sindhi alphabet، Jawi alphabet، Balochi language، Pegon script، Shahmukhi alphabet، Arwi alphabet ، کە ئەلفابێتو گرڎی بەشېۋا چە سکریپتە عەرەبییەکا و دلۍ کۊمەڵېۋېشانە ئا دەنگە ھەن و گرڎ سکریپتېۋ بەکاربەرا و بە سکریپتی عەرەبی ئەژناسیان، دلۍ ئا سکریپتەیەنە ئا ھېمێ ( وْ ) بېیەیش نېیا و ئەر ئېمە گەرەکما بۊ ھېمێ تازۍ [ھەرچڼ ھېمێ گونجېیێ و درۊسۍ تەرۍ ھەنۍ] پەی ھېماکا یونېکۆدی زېیاڎېکەرمۍ، پەنەۋاز هەن چڼین ساڵۍ چەمەڕا مەنمۍ، تاکو ھېماکۍ پەسینېیا و زېیاڎېکریا، کە تاکو ئا کاتەیچ ھەم یانەو زۋانی ھۆرامی چە ئیسەی ۋېرانتەر بېیەن و ھەم زۋانەکە دلېنەلۋان.
ھەڵبەتە نەۋاچېیا نەمەنۊ، من پەی ئەژناسای و زانای ئا ھېمایا کە مامۊسا (جەمال بێداری) پېسەو ئەلفبێۋی ھۆرامی بەکاربەرڎېنۍ، بە نۋیستېۋو ئاڎی بەنامۊ (ھەوارگەو ئیملێ ھۆرامییْ) بە قەبارەو (103) لاپەڕە خۆرشیدی یان (A4) پەشتیم بینێنە، کە ئاڎی وېش نۋیستەکەش پەی من کېیاستەن. ئاڎ چە نۋیستەکەنە ئانەشە دەسنیشانکەرڎەن، کە ئەلفابێتی ھۆرامی چوار پیتۍ تایبەتېش ھەنۍ: ( ڎ ، ۉ ، وْ ، یْ )
بەڵام چېۋېۋ کە چە نۋیستەکەنە پەی من فرە ڕۊشن نەبۍ، ئانەن، کە مامۊسا جەمال چە نۋیستەکەشەنە ( ئیملا ) چڼ ھېمێۋۍ تەرېش بەکاربەرڎېنۍ ( لً ، ەً )، کە تایبەتمەڼیی ئەلفابێتو زۋانی عەرەبییەنۍ نمۇنە (دلًیْشانەً )، نەک ئەلفابێتو زۋانی ھۆرامی. ھەر پاسە چە نۋیستەکەنە، لاپەڕە (5) دمایین پەڕەگراف، دېرۍ دوەمە، جېیاتی (و۟)؛ جېیاتی (مڎو۟) ئاڎ (مڎۋ) نۋیستەن، ھەرچڼ ئاڎ پیتۊ (ۋ) بە (ۉ) بەکاربەرڎېنە. ھەمان پەڕەگرافەنە (نڎ) پەی دەنگو (نگ ŋ |ing ) بەکاربەرڎەن (چنڎ، دۆڵەمەنڎ، حونڎەر، ئیْنڎە، ئانڎە)، کە چە زۋانی فارسی و سۆرانییەنە بە (ند) ماچیۊ و منۋیسیۊ و چە زۋانی هۆرامییەنە بە (نگ: ڼ | ŋ) ماچیۊ و پەنەوازا پاسەیچ بنۋیسیۊ. بیجگە ئانەیچە، ئاڎ ھەم پیتۊ (ڤ) و ھەم (ۉ) پەی یەک دەنگی بەکاربەرڎېنۍ.
پاسە گرڎېما مزانمۍ، زۋانی هۆرامییەنە دۋۍ جۊرۍ ( ل )ۍ ھەنە؛ یەکەم (ل)ۍ ئاساییە و دوەم (ڵ)ۍ قەڵەۋە. بەڵام چاگەنە کە دەنگو گېرتەی پېسەو شەدەی عەرەبی، یان (دەبڵ-لێتەر) ئینگلیزی ھەن، چە زۋانی ھۆرامیچەنە ھەر دۋە (لل) منۋیسیۊ (کەللە ڕەق، کەللەسەر). دەنگو (ل ) و ( لل ) و ( ڵ ) یەرۍ دەنگۍ جېیاۋازېنۍ:
یەکەم: تاک ( ل ) فرە نەرم و ئەسپایی بە دای زۋانی ئۆ ئاسمانەو دەمی.
دوەم: دۋۍ ( لل ) تڼتەر بە دای زۋانی ئۆ ئاسمانەو دەمی و کەمېۋ مدرای زۋانی پەشتۊ دڎانا بەشۊ ۋەرو لاو سەری پېسەو گېرتەو (شەددە)ی.
یەرەم: ( ڵ) گرژ کەرڎەی و پانۆکەرڎەی و فرە تڼ و زېیاتر گیرکەرڎەی زۋانی ئۆ پەشتۊ دڎانا بەشۊ ۋەرو لاو سەری و ۋاتەیش بە پانۆکەرڎەی زۋانی.
ھەڵبەتە مەڵامەتو ناچاربېیەو مامۊسا (جەمال بێدار)ی پەی بەکاربەرڎەی جۊت فەتحەی (ًً) سەرو پیتۊ ( ل )ېۋە ئاشکران؛ کاتو نۋیستەی جۊت ( لل ) و نۋیستەی ( ە | بزوێنی لکېیا) شۊنېشارە بە ئەلفابێتی ھۆرامی | سۆرانی | کرمانجی | فارسی | ئوردۇ | پەشتۇ ...تد پېسە (للە) بەرمشیۊ، کە ئانەیچ پەی بنەمابېیەی ئەلفابێتی عەرەبی چە پېۋەرە-ڕېکۋستەی ھېماکا (پیتەکا) یونیکۆدی گېڵۊۋە، کە ۋاچەکۍ پېسەو نۋیستەو (اللە)ی فاڕۊ (کەللەسەر). بەڵام پەی ئانەیچ چارەسەرش ھەن؛ ئەر دماو نۋیستەی ( ل ) یەکەمی یان ( ل ) دوەمی، ھېماو درېژۆکەرڎەی پیتۍ(: دەس_ئەرەگېرتەی سەرو پیتۊ 'م') بنۋیسمۍ، ئیتر ئا گرفتۍ نمەمەنۊ (کەللەسەر)، بەڵام بېژگە ( ە | بزوێنی لکېیا)ی ھەر پیتېۋە تەرە بێۋ، ھیچ گرفتېۋ درۊس نمەبۊ و درېژۆکەرڎەی یۊ چە (ل) پەنەۋاز نېیا.
ھەر پاسە، چە زۋانی هۆرامییەنە نە تاک فەتحە ( ََ) و نە جۊت فەتحە ( ًً) بېیەیشا نېیا و جۊت فەتحە (ًً) تایبەتمەڼۍ زۋانی عەرەبی'ین و ھېمان پەی دەنگو (ئەن) چە دمایی ۋاچېنە (کتاباً، نداءً، ..تد) . ڕاسا چە ھۊنیێ کلاسیکۍ هۆرامییەنە پەیڕەۋ کەرڎەی کېش و سەرۋا عەرەبییەکا ھۊنیێ ھەن و ئا دەنگە پەی ڕېکۋستەی و گونجېنای کېش و سەرۋا و دېڕە ھۊنیێکا بەکاربریان، بەڵام ھەرگیز بە ( ًً) نەنۋیسیان، بەڵکو بە (ەن) نمۇنە (نیشتەن، کېشتەن، ۋزتەن، چڕیەن، مەرڎەن، بەرڎەن ، ...تد، کە کرڎاری ۋېیەرڎەی تەمام پەی یەرەم کەسی تاکی و یەرەم کەسی کۊ'ین: فڵانەکەس مەرڎەن ..... ئاڎۍ کۊچشا کەرڎەن ...
پەی ئانەی سەرنجەکەو من چە پەنج پەڕەگرافی ۋەڵینەنە ڕۊشنتەر بۊۋە، ئی کۊمەڵە ۋاچا پېسەو نمۇنېۋی پەی ئەلفابێتېۋی کە مامۊسا (جەمال بێدار) پەیڕەۋش کەرۊ و چە نۋیستەکەو وېشەنە (ئیملا) بەکارشبەرڎەن، چېگەنە ڕیزکەرۇ:
[ غەلًتش ، دلًیْشانەً ]
[ نەتاڤوْ ، متاڤوْ ، بتاڤوْ ، بتاڤی ، نەتاڤوْ ، نمەتاڤوْ ، ئەڤەوانی ، بنڤیسوْ، ھوْڤچنوْ ، ڤزوْش ، چامنېۉە ، منۉیسوْش ، نۉیستەی ، نویستەی ، بنویسۆ ، نویسیا ، ۉیناشا، مۉینوو، بواچوْوە ، بکەروْۉە ، مەناۉە ، حەرفیْۉ ، خۋ ، سنفیْوی ]
[ ماموْسیْ ، ماموْسێ ... ]
[چنڎ ، دۆڵەمەنڎ ، حونڎەریەکەشا ، ئیْنڎە ، حونڎەریا ، چنڎەھا ، ئانڎە]
[ ئوو ، موددەتیْوی ، ڕوویْوە ، مکروۆ ، دۆوریْوی ، یوْو ، یوْی ، ماتووْ ... ]
[ مسییْنْشا ، ماننوْنەش ... ]
[ ویْت ، وێت ، ویۛش ، ویْش ، کەرڎیْنێت .. ]
ھەڵبەتە مەبەسو من چە ئاۋرڎەی ئی نمۇنا، ئانە نېیا، کە چېگەنە سەرنجۍ وېم چە بارەو نۋیستەکەو مامۊسا (جەمال بێدار)ی بنۋیسۇ یان بەرۋزۇ، نەخێر، مەبەسو من بەس وروژنای پرسیارېن چە بارەو (چی نۋیستەی دەنگېۋی بە دۋۍ ھېمێ نۋیستېنۍ). ھەڵبەتە ئەر بوار بی و تەمەن درېژ بۊ، چە بارو ڕازۋانی و ڕانۋیسیۆ، سەرنجۍ وېم چە بارەو نۋیستەکەو مامۊسا جەمال بێداری (ھەوارگەو ئیملێ ھۆرامییْ) منۋیسۇ.
نەۋاچېیا نەمەنۊ، ئەلفابێتېۋ کە مامۊسا (جەمال بێدار)ی بەکاربەرڎەن، سەرەڕاو ئاماژەدایش بە بېیەی چوار دەنگە تایبەتە سەرەکییەکەو زۋانی ھۆرامی، بەڵام دەنگو (نگ: ڼ ŋ)ی کە زۋانی هۆرامییەنە ھەن، وەڵامش نەڎانۆ و ناتەماما.
---------------------------------------------------------------------------------
* دەنگە تاییبەتەکۍ زۋانی هۆرامی، پیتە و نمۇنەی دەنگیی و نۋیستەیی:
- ڎ: ئەڎا: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6322
- ۋ: ۋاران: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6328
- ڼ: مەڼ: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6324
- ۊ: لۊ: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6326
- ې ۍ: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6330
- ﯗ = و: (مﯘ)
لینکو گرڎو پیتەکا ئەلفابێتو زۋانی ھۆرامی
https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/7588
** پەی ئەۋەوەنەی پەراۋېزەکا، ئەرک نەبۊ، سەرو لینکو پەڕچنەکەی کلیک کەرڎۍ
[1]