فوئاد قەرەداغیفوئاد قەرەداغی
بەشی یەکەم
ئەو هاوڕێیانەی لە ئەڵقە ڕۆشنبیرییەکانی بەر لە دامەزراندنی کۆمەڵەدا بوون ، لەبەرانبەر حزبەکەیاندا هەڵوێستێک ییەکگرتوویان هەبوو . هەمووان ، سەرەتا بەرپاکردنی ڕیفۆرم و ، دوای نائومێدبوونیش لە سەرکردایەتیی حزب ، هەڵوەشاندنەوەی حزب و دامەزراندنی ڕێکخراوێکی نوێیان کردبووە نیازی خۆیان ، بۆیە لەو هەلومەرجەدا کەمتر ناکۆکییەکان دەردەکەوتن ، زیاتریەکگرتن لەسەر پرسە سەرەکییەکە لەنێوەندیاندا هەبوو .
ئەگەرچی یەکێک لە پایە بنەڕەتییەکانی یەکبوونی ئەم ئەلقانە داشکاندن بوو بەلای چین و حزبی کۆمۆنیستی چیندا و ، بەپێی بۆچوونە ماویستییەکانی ئەو حزبە ، پرەنسیپی ململانێی دوو هێڵ لەنێوخۆی هەر ڕێکخراوێکی کۆمۆنیستیدا شارەزابوون ، بەڵام لەڕووی پڕاکتیکەوە نەیانتوانی ئەو پرەنسیپە لە چۆنییەتییەکلاییکردنەوەی ناکۆکییەکانی نێوخۆدا بەکاربهێنن و یەکگرتوویی ڕێکخراوەکە بهێڵنەوە .
لەڕاستیدا ، چ ئەڵقە ڕۆشنبیرییەکانی بەر لە دامەزراندنی کۆمەڵە و ، چ شانە سەرەتاییەکانی دوای دامەزراندن و ، چ ئەندامان وەک تاک لە خوێندنەوەکانیاندا ئەو پرەنسیپانەیان لەڕووی تیۆرییەوە لەبەر بوو ، بەڵام کە ناکۆکییەکان پەرەیسەندو ململانێ سەریهەڵدا ، هیچ لایەنێکیان بۆیان پڕاکتیک نەکراو دووکەرتبوونی کۆمەڵەی لێکەوتەوە کە هێشتا سەردەمی ساوایەتیی بوو .
هەمووان باوەڕیان بەوە هەبوو کەیاسای ( یەکێتیی دژەکان ) یاسایەکی بنەڕەتیی دیالێکتیکە ، دەیانزانی کە لایەنەکانی ناکۆکی لەیەکگرتن و ململانێدان و ئەوە سەرچاوەی جوڵان و گۆڕانکارییە ، کۆکبوون لەسەر ئەوەی واقیعی بابەتی ، ئایدیاییەکگرتنی ڕەهاو نەبوونی ململانێ ڕەتدەکاتەوە ، پرەنسیپەکانی: ( ڕەخنە و ڕەخنەلەخۆگرتن و ، یەکگرتن – ڕەخنە – یەکگرتن و ، ناوەندێتی دیموکراتی و ، بەکارهێنانی شێوازی دیموکراتی بۆ چارەسەری ناکۆکییەکان لە ڕێی گفتوگۆو ڕەخنە و ئیقناع و هۆشیارکردنەوە ) یان دەسەلماند ، بەڵام لەو کاتەدا کەپێویستبوو پڕاکتیکی بکەن ، هەموویان خستەلاوەو بە ڕاپرسی و چەمکی زۆربەو کەمایەتی کێشەکەیان بڕاندەوە ، لەورێکخستنەدا کە بە هەردوولایەن ( زۆربەو کەمایەتی ) نەدەگەیشتنە 30 بۆ 35 کەس .
بڕیاردانی ڕاپرسی بەڕای هەمووان بوو ، واتە هەردوولایەنی ناکۆک لەسەری کۆکبوون و ، بۆ ئەو کاتە زامنی چارەسەرکردنێکی هێمنانەو پاراستنی بزووتنەوەکەبوو لە پەرشوبڵاوی و ئەگەری دەرکەوتن و سەرکوتکردنی لەلایەن ڕژێمەوە ، بەڵام کۆتایی بە پڕوپاگەندەو هێرشی زۆربە نەهێنا ، لەکاتێکدا کەمینە چوونەدەرەوەو ڕێکخستنێکیدیکەیان پێکهێناو دوورونزیک هێرشی نەیارانەیان بەرانبەر کۆمەڵە نەکرد .
پتر لە ناکۆکییەک هەبوو
ئەوە ماوەی زێتر لە چل ساڵە ئەم ناکۆکییە تاووتوێدەکرێت ، خەرمانێک نووسین دەربارەی نووسراوە ، وەک ئامرازێکی سازدان لەسەردەمی ڕێکخستنداو ، دوای ئەوەش تا دەگاتە ئەو مشتومڕەی ئەمڕۆ لە ئارادایە ، باسیلێوەکراوە و هەرکەس بە خواست و ئارەزووی خۆی ئەو مێژووە دەنووسێتەوە ، پێشبڕکێی کوردستانیبوونی لەسەردەکرێ و بەرانبەرەکەش بە تۆمەتی ئێراقیبوون ( تەکفیری نەتەوەیی ) دەکرێت ، بەم هۆیەشەوە ڕاستیی ململانێکەی ئەوکاتە ناناسرێتەوە ، یان لانی کەم کەسێک تا ئێستا وەکخۆی لێینەدواوەو ناڕۆشنییەکی لەرادەبەدەر سەبارەت بەو بابەتە هەیە کە زۆرجار بۆ سەردەمی درووستبوونی دەوڵەتی ئێراقی دەگێرنەوە لە ساڵی
1921 دا و ... هتد . بەم پێیە ئەم ناکۆکییە لە قەوارەکەی خۆی چەندان جار زێتر گەورەکراوە و ، هەندێ جاریش لە ململانێ ناوخۆییەکانی بزووتنەوەکەدا گەیشتۆتە لوتکەو ، ئەو هەستەی لێدەڕسکێ ، کە ململانێی سەدەیەکی کۆمەڵگەی کوردستان ، یان لانی کەم پەنجا ساڵی ڕابردوو ، مەسەلەی کوردستانیبوون و ئێراقچێتی بووبێت لە بزووتنەوە ڕزگاریخوازییەکەیدا .
وەک ئاماژەمان پێدا ، لەگەرمەی کارکردن بۆ دامەزراندنی کۆمەڵە ئەم جیاوازییانەی بیروڕا نەدەبینرا ، یان بابەتی ئەو ڕۆژە نەبوون ، بەڵام دوای دەستبەکاربوون ، بارودۆخی کارکردن و ئاڵۆزییەکانی ، وردەوردە ناکۆکی لەگەڵ خۆیدا دەهێنا ، تەنانەت ناکۆکییەکان پەلی بۆ ژیانی شەخسیی هاوڕێیان لە هەموو ئاستەکاندا دەهاویشت بەپاساوی خۆ پەروەردەکردن لەسەر بنەمایەکی نوێ و ، ئەوەی ئەمکارە نوێیەو ، دەبێت جیاوازی لەگەڵ کاری حزبییانەی پێشووتردا هەبێت . لەبەرئەوە بۆ هەریەکێک هەبوو جگە لەڕەخنەی گشتی ، ڕەخنەی زۆر شەخسی لە هاوڕێکانی شانەکەیەوە تا سەرکردایەتی بگرێت . بەم جۆرە ناکۆکییەکان تەنیایەک خاڵ و یەک پرس نەبوو ، بەڵکوو مەسەلەی ناسنامەی ڕێکخراوەکە یەکێک بو لە چەندێک .
سەرەتا ناکۆکییەک هەبوو لەسەرئەوەی مام جەلال لەم کارەدا هەبێتیان نە . هەندێ لە هاوڕێیانی سلێمانی دژی ئەوەبوون مام جەلالی تێدابێت ، ڕایەکی وەهاش هەبوو ، کە ئەگەر مام لەم ڕێکخراوەدا کاربکات ، نابێت لە سەرکردایەتی ڕێکخراوەکەدا بێت ، ئێمەش ، وەک دەستەی دامەزرێنەرو چەند هاوڕێیدیکەش بوونی مام جەلال- مان بە زەرورەت دەزانی ، هاوڕێیانی ( سازمانی ئینقیلابی حزبی تودەی ئێران ) یش ناڕاستەوخۆ ڕایەکی وەهایان بۆمان دەربڕی بەوەی کە کەسایەتیی مام جەلال بۆ خۆی ناوەندێکە نابێت دەستبەرداری ببین . لێرەدا جەخت لەسەر ئەوە دەکەمەوە کە هیچییەکێک لە ئەندامانی ئەڵقەی ناوەندی ، کە بەپێێ پێڕەوی ناوخۆ تا یەکەم کۆنگرەیان کۆنفرانس ، ئەندامانی کۆمیتەی سەرکردایەتی کۆمەڵە بوون ، ئیعتیرازیان لەسەر مام جەلال نەبوو کە سکرتێری کۆمەڵە بێت.
لە کۆبوونەوەکانی کۆمیتەی سەرکردایەتیدا ، سەبارەت بە هەڵسەنگاندن و هەڵوێست بەرانبەر سەرکردایەتی پارتی ( باڵی مەکتەبی سیاسی ) ، بەتایبەتی مەکتەبی سیاسی و چەند کەسایەتییەکی دیاری ئەو حزبە ، ناکۆکی سەریهەڵدا ؛ کۆمیتەی سەرکردایەتی دوو ڕای تێدابوو: ڕایەکیان ڕاستوچەپی بەسەر حزبەکەو سەرکردایەتییەکەشیدا دەهێناو ، ڕایەکەیدی شانازی بە حزبەکە دەکرد و سەرکردایەتییەکەی بە کەسانی تێکۆشەر و نیشتمانپەروەر لەقەڵەم دەدا .
ناکۆکییەکیدیکەی ناوەند لەسەر هەڵسەنگاندنی دەسەڵاتی بەعس بوو ، هەڵسەنگاندنێک بە دەوڵەتێکی فاشستی پێناسەدەکرد و ئەویدیکەیان بە دەوڵەتێکی پێشکەوتنخواز ، بەڵام ڕەفتارفاشی . ئەم ناکۆکییە دەوڵەتی سووریای ژێر سایەی بەعسیشی گرتەوە ، بە هەمان ئەو دوو هەڵسەنگاندنە جیاوازەوە .
ناکۆکییەکیتر سەبارەت بە هەڵسەنگاندنی حزبی شیوعی ئێراقی ( قیادەی مەرکەزی ) بوو. ڕایەک وەک ڕێکخستنێکی کۆمۆنیستی دەیناساندو بە دەستەیەکی کارای بزووتنەوەی نوێی کۆمۆنیستی لە ئێراقدا دادەناو خوازیاری دۆستایەتییان بوو ، ڕایەکی بەرانبەریش هەبوو کە بە ڕێکخستنێکی وردەبۆرژوازی دەزانی ، تەنانەت لەنێو ئەم ڕایەی دواییاندا جۆرێک هەڵسەنگاندنی ڕەها هەبوو جەختی لەسەر ئەوە دەکرد کە ئەم ڕێکخراوە هەرگیز نابێتە ڕێکخراوێکی کۆمۆنیستی . لایەنییەکەم ئەم ڕایەی بە هەڵسەنگاندنێکی نالۆژیکیی دەزانی و لەبەرانبەریدا ئەو پرسیارەی دەکرد: بۆ دەشێت ئێمەی پەروەردەکراوی ناو حزبێکی بۆرژوازی و نەتەوەیی ببینە کۆمۆنیست ، بەڵام ئەوانی لەبنەڕەتدا کۆمۆنیست نەتوانن پەرە بە ڕێکخراوەکەیان بدەن و بەشداریی بنیاتنانەوەی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی لە ئێراقدا بکەن ؟ ئەم پرسیارو بیروبۆچوونەی بەشێک لە هاوڕێیان ، کە دواتر لە کۆمەڵە دەرچوون بە ناکۆکییەکیترەوە گرێدرا ، ئەویش پرسی کوردستانیبوون و ئێراقچێتی بوو ، ئەو پرسەی کە بۆ زێتر لە چل ساڵ دەچێت ئەندامان و دۆستانی کۆمەڵەو پاشان یەکێتیی نیشتمانی کوردستانیش دەیڵێنەوەو ، لەوە زێتریان لەسەر کۆی ناکۆکییەکان پێنەگوتراوە . نەک هەر ئەوە ، بەڵکوو ڕێکخستنەکان ئاگاداری خاڵی جەوهەریی ململانێکەش نەبوون کە دواتر ڕوونیدەکەمەوە .
جەوهەری ململانێ لەسەر ناسنامەی کۆمەڵە
لەنێو ئەدەبی عەرەبیدا ( کراسەکەی عوسمان ) بۆ بڕوبیانووهێنانەوەو تێپەڕاندنی هەندێک کەیس بەکاردەهێنرێت ، پرسی ململانێش لەسەر ناسنامەی کۆمەڵە ( کوردستانی ) بێت ، یان ( ئێراقی ) ، کە داڕشتنەکەی بەم واتاو شێوەیە شێواندنێکی تێدایە ، کرایە کراسەکەی عوسمان و ، ئێستاش کە کۆمەڵە ، وەک فیکر و ڕێباز و سیاسەت و ڕێکخستن نەماوە ، کەچی هەندێک لە هاوڕێ دێرینەکان دەستبەرداری نمایشکردنی بەو شێوەیەنابن و هەمان کراس ڕادەوەشێننەوە .
ئێمەی کۆمەڵەی ئەو سەردەمە خۆمان بە کۆمۆنیست دەزانی و ، دامەزراندنی ئەم ڕێکخراوە بۆ خەباتێکی کۆمۆنیستی بوو . لە ململانێی نێو بزووتنەوەی کۆمۆنیستیی جیهانیشدا ، لایەنگیری هێڵی حزبی کۆمۆنیستی چین و ، دژ بە هێڵی ڕیڤیژنیزم و سۆسیاڵ – ئیمپریالیزمی سۆڤیەتی بووین . ئامانج لە ڕێکخستنەکەش لە دوو تەوەرەدا چڕدەبووەوە:
- یەکەم ، پیادەکردنی مەرجەکانی حزبێکی کۆمۆنیستی بوو ، کە بتوانێت سەرکردایەتییەکی کۆمۆنیستی بۆ بزووتنەوەی ڕزگاریخوازانەی نەتەوایەتیی کورد بهێنێتەکایەوەو ، بەسازدانی بەرەیەکییەکگرتووی نیشتمانی و لەشکرێکی میللی ، جەنگی گەل و ڕێگای ئابڵووقەدانی شار لە لادێوەبگرێتەبەرو ، قۆناغی شۆڕشی دیموکراتی نوی ببڕێت و کۆمەڵگە بەرەو سۆسیالیزم و کۆمۆنیزم ببات .
- دووەم کارکردن وەک دەستەیەک ( فصیل ) ی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی نوێ لە ئێراقدا شان بەشانی هەموو ئەو ڕێکخراوانەی هەبوونیان پێشبینی دامەزراندنیان دەکرا لە ئێراقی ئەو سەردەمەدا .
ئەو کاتە مەسەلەی حزبە کۆمۆنیستەکەی دوارۆژ ، کە لەسەر ئاستی ئێراقدا دەبێتیان لەسەرئاستی کوردستاندا ، دەستنیشان نەکرا ، چونکە لۆژیک ئەوەی دەخستە ئەستۆی کات و ڕادەو شوێنی گەشەکردنی بزووتنەوەکە لە داهاتوودا ، بەرنامەی کۆمەڵەش هیچ خاڵێکیان ئاماژەیەکی بۆ ئەو ناسنامەیە تێدانەبوو . کەواتە ململانێکە لەسەر ئەوەنەبوو کۆمەڵە کوردستانی بێتیان ئێراقی و ، هیچ کەسێک نەیدەویست ناوی کۆمەڵە ( کوردستان ) ی لێبکرێتەوەو لەشوێنیدا ئێراق دابنرێت ، بەڵام دوای پەرەسەندنی ناکۆکی ، لەسەر ناسنامەی حزب بۆ ئاییندە ، کە زێتر ناکۆکییەکیتیۆری بوو سەبارەت بە ڕێکخستنی کۆمۆنیستی لە سنوورییەک وڵاتی فرە نەتەوەی خاوەنیەک دەوڵەتدا ، ئەم پرسە هاتەپێشەوەو دوو ڕای جیاواز سەریهەڵدا: ڕایەک لەسەر بنەمای پرەنسیپە سەرەکییەکانی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی پێی لەسەر ئێراقیبوونی حزب ( لەجەوهەردا ڕێکخستنێکی ئینتەرناسیۆنالیستی ) داگرت و ڕایەکی بەرانبەریش کە ئەوەی ڕەتدەکردەوەو سووربوو لەسەر کوردستانیبوونی حزب ( لە جەوهەردا ناسیۆنالیستی ) ، دیارە هەر لایەنەش وەک کولتووری ئەوسای گفتوگۆکردن و پۆلیمیک لەسەر خاڵەکانی ناکۆکی ، پەنای بۆ تێکستەکانی ( مارکس ، ئەنگڵز ، لێنین ، ستالین و ماوتسیتۆنگ ) سەبارەت بە ڕێکخستنی کۆمۆنیستی دەبرد ، کە سەرجەمی تێزە تیۆرییەکان بەلای باڵی ئێراقی ، واتە باڵی ئینتەرناسیۆنالیستیدا دەشکایەوە .
بۆچی ململانێکە لەم ناکۆکییەدا بەرجەستەبوو
بوونی ئەو ناکۆکییانە لەو سەرەتایەدا ، بەربەستێکی گەورەی بۆ پێشخستنی ڕێکخراوەکە درووستکرد ، لەڕاستیدا ئێمەش ، هەموومان ، لە ئاستی ئەو گیانی بەرپرسیارییەتییەدا - بەپلەو ڕادەی جیاواز – نەبوین . لانی کەم نەمانکرد ، پرەنسیپی ( یەکگرتن و ململانێ ) ناوبژیوانمانبێت . جگە لەم ناکۆکییە ، خاڵەکانیدیکەی ناکۆکی ، کە پێشتر باسمکردن ، هیچیان بۆ کەرتبوونی ڕێکخراوەکە نەدەشیان ، واتە نەدەکرا لەسەر ئەو ناکۆکییانە لایەنێک ئەویدیکە بکاتە دەرەوەیان ناچاری بە چوونە دەرەوە بکات ؛ بەڵام ناکۆکی لەسەر ناسنامەی ڕێکخراوێکی کۆمۆنیستی هەمیشە لەبارە بۆ ئەم مەبەستە ، هەر لەبەر ئەوەبوو لایەنی کوردستانیی لە ململانێکەدا پێیان لەسەر ئەم خاڵە گرنگە داگرت و دوای ئەوەی ماوەیەک گفتوگۆی لەسەرکرا ، وەک مەرجی پێکەوەبوون و پێکەوەکارکردنی لێهات . ئەوەی کە ئەم لایەنەی بەهێزتردەکرد ، بوونی چەند هۆکارێکی بابەتی و خودی بوو کە لایەنی بەرانبەر ( ئێراقی ) نە بۆی ڕەخسابوو و ، نە لەو ئاستەشدابوو وزەی بەردەوامبوونی بە سەرکەوتوویی بۆ دابینبکات:
- لەڕووی بابەتییەوە دوو پێشینەی بزووتنەوەی سیاسی لە کوردستاندا ، زەمینەی ڕووکارە کوردستانییەکەی خۆشکردبوو: یەکێکیان بنەما ناسیۆنالیستییەکەی ئەندامانی کۆمەڵە بوو کە هێشتا زۆربە ئەندامی پارتێکی بۆرژوازی وەک پارتی دیموکراتی کوردستان بوون ، یان ماوەیەکی ئێجگار کەمبوو لەڕیزەکانی هاتبوونەدەرەوە ، ئەویدیشیان ئاسەواری ئەو ململانێیەی دوای شۆڕشی چواردەی تەموز بوو لەنێوان حزبی شیوعی و پارتیدا لەسەر پرسی ( پارتی پێشڕەو ) کە شەخسی مام جەلال کاتی خۆی لە ڕێی زنجیرەیەک وتارەوە بە ناوی خوازراوی ( پیرۆت ) ەوە بڵاوی کردەوەو بەرگری لە پێداویستیی پارتی پێشڕەو کرد بۆ بزووتنەوەی ڕزگاریخوازانەی نەتەوایەتی کورد لە باشووری کوردستاندا .
- هۆکاری خودیش ئەوەبوو کە هەر شەخسی مام جەلال ڕابەری ئەم ڕووکارە کوردستانییەی ئەمجارەش بوو . مام جەلال لەڕووی تیۆری و سیاسییەوە بەتواناترین کەسێکی نێو کۆمەڵەبوو ، ئەو خاوەنی ئەزموونی ئیدارەی ململانێی حزبی بوو ، بەتایبەتی هەر لەبیرەوەری ئێمەدا کەسێکی کاراو ڕابەر بوو لە دوو ململانێی گەورەی حزبیدا ، یەکێکیان دوای شۆڕشی چواردەی تەموزو هاتنەوەی بارزانی مستەفا بۆ ئێراق ، لە دژی هەمزە عەبدوڵڵای سکرتێری پارتی دیموکراتییەکگرتووی کوردستان ، کە بە دەرکردنی کۆتاییهات ، دووەمیشیان دژی مەلا مستەفای بارزانی لە ساڵی
1964 دا ، کە ئەو کاتە شەش ساڵی خایاندوو ، دواتریش سەریهەڵدایەوە و هەتا ئەمڕۆش بە شێوازی جۆراوجۆر بەردەوامە . بۆیە خاڵی ناوەندی ململانێکە لەم ناکۆکییەدا ( کوردستانیبوونیان ئێراقیبوون ) چەقیبەست و ئاڕاستەی ئیدارەکردنی ململانێکە ڕووی لەم خاڵەکرد .
لەڕاستیدا ویستمان کەس لەم ململانێیەدا نەچێتە دەرەوەو هەر بە یەکەوە بمێنینەوەو لەڕیزەکانی کۆمەڵەدا درێژە بە خەباتی خۆمان بدەین ، بۆ ئەم مەبەستە ، لەسەردانێکی مام جەلال دا بۆ بەغدا جگە لە کۆبوونەوەی کۆمیتەی سەرکردایەتی کۆمەڵە ، بەجیاشیەکتریمان بینی و ئەو پێشنیازەم بۆکرد ، بەڵام ئەو سووربوو لەسەر ڕایەکەی خۆی و لەسەر ڕاپرسی بۆیەکلاییکردنەوەی ئەو کێشەیە و ، بە ڕاشکاوی ئەوەی پێگوتم کە: ئێمە لە نەقڵیات ( تێرمیناڵ ) ێکدا ڕاوەستاوین ، ئەوەی دەچێت بۆ دهۆک بە سەیارەی دهۆک دەڕوات و ئەوەی دەچێت بۆ سلێمانی ، سواری سەیارەی سلێمانی دەبێت ، ئیتر ئێمەی ئێراقچی ملمان بە ڕاپرسییەکە داو ، بە کردەوە کارەکانمان هەڵپەسارد و چاوەڕێی ئەنجامەکەیمان کرد .
لە کاتی ڕاپرسییەکەدا ، هەوڵێکیترماندایەوە بۆ مانەوە بە یەکەوە ، بۆ ئەوەش چەند پەڕەم لە نووسینەکانی ڕابەرانی کۆمۆنیست دەربارەی ڕێکخستنی کۆمۆنیستی کۆکردەوەو لەگەڵ نامەیەکدا ناردم بۆ مام جەلال ، کە ئەو کاتە لە چۆمان بوو . لەنامەکەدا ئەوەم بەبیرهێنایەوە کە چۆنخۆی لە پەڕتووکەکەیدا لەسەر بزووتنەوەی ڕزگاریخوازانەی نەتەوایەتیی کورد ( کوردایەتی ) ، گلەیی لە هەمزە عەبدوڵڵا دەکات سەبارەت بە هەڵوێستی توندی لە ( ساڵح حەیدەری ) و بەوە کەسێکی تێکۆشەری دەرپەڕاندووەو لە بزووتنەوەکەیدوورخستۆتەوە ، بۆیە دەبێت هەمان هەڵوێست دووبارە نەبێتەوەو لەگەڵ هاوڕێیانی کۆمەڵە ، کە ڕووکاری ئێراقییان بەلاوە پەسەندە ، توند نەبێت و بە هێمنی و شێوازی ئیقناع ململانێیان بکرێت ، بەڵام دوای ماوەیەک وەڵامی نامەکەی دامەوەو ناردبووی بۆ فەرەیدون عەبدولقادر لە کەرکووک ( ئەو کاتە فەرەیدون لێپرسراوی کۆمەڵەبوو لەوێ ) . بۆ وەرگرتنی نامەکە سەردانی کەرکووکم کرد ، لە ماڵی فەرەیدون دابەزیم ، ڕێکەوت ئەو ڕۆژە شەهید جەعفەر عەبدولواحیدیش لە هەولێرەوە هاتبوو و لەوێ بوو ، بەڵام لە ماڵی کاک خالید دلێری برای دابەزیبوو . نامەکەم وەرگرت ، وەڵامێکی زۆر توندی دابوومەوە ، دیارە ئەویش بەهەمان شێواز ، بۆ بەرپەرچدانەوەم ، چەندین پەڕەگراف وتەی ڕابەرانی کۆمۆنیزمی لە چەندین پەڕەدا بۆ نووسیبووم ، تیادا بە وردەبۆرژوازی وەسفکردبووم هەروەها نووسراوەکەمی بە دۆگم پێناسەکردبوو ، تۆمەتی ئەوەی دابووە پاڵم کە حەرفی مارکسییەتم خستۆتە جێگەی جەوهەری مارکسییەت . بەم نامەیە و دەنگوباسی ئەوەش کەزۆربە دەنگی بۆ کوردستانیبوون داوە ، بە کردووە جیابوونەوە بووە چارەنووسمان ، بۆیە نامەکەم پێچایەوەو خستمە شوێنێکی شاراوەی جانتاکەمەوە ، بەڵام کە ڕۆژی دوایی هاتمەوە سلێمانی نامەکەی تێدا نەمابوو ، دوای سەرەخولەیەکی زۆریش هەر نەمدۆزییەوە .
یەکلاییبوونەوەی ناکۆکییەکەو کەرتبوونی کۆمەڵە
ئەو کاتەی ڕاپرسییەکە کرا ئامارێکی وردمان لەسەر ژمارەی ئەندامانی کۆمەڵە نەبوو . جگە لە ئەندامان ، بەشداربووانی ئەڵقەی ڕۆشنبیری و دۆستانیش هەبوون ، بەهۆی بارودۆخی کاری نهێنییەوە تێکەڵییەک لەو سێ جۆرە ئینتیمایەدا بۆ کۆمەڵە هەبوو ، لێپرسراوی هەر هێڵێکی ڕێکخستن خۆی ئەوەی دەزانی و هێڵەکانی تریش هەر بەو جۆرە ، بەڵام ئەوەی ئێمە لە کۆمیتەی سەرکردایەتیدا مەزەندەمانکردبوو ، ژمارەی ئەندامەکان لە 30 بۆ 35 دەبوون ، ئێمە وەک لایەنی ئێراقی ژمارەی هاوڕێیانی خۆمانمان بە ئەندام و دۆستەوە دەزانی کە لە 14 کەس تێپەڕیان نەدەکرد ، بۆیە بێسێودوو ئەنجامەکەیمان قبووڵکرد و پەیوەندیی ڕێکخراوەییمان لەگەڵیاندا پچڕاند ، لەنێو خۆماندا پەیوەندییەکی فەردیمان هێشتەوە ، بەنیازی ئەوەی ماوەیەک بۆ بیرکردنەوە تەرخانبکەین و دواتر پێکەوە بڕیارێک سەبارەت بە چارەنووسمان بدەین. چەند مانگێک بەم شێوەیە ماینەوە ، هاوڕێ فازیلی مەلا مەحموود پێشنیازی چوونە ناو قیادەی مەرکەزی بۆ کردین ، تێکڕای هاوڕێیان دوای تاووتوێکردنی پێشنیازەکە ، ڕەتیانکردەوە ، ئیتر ئەو ئاگاداریکردین کە ڕێگەی خۆی هەڵبژاردووەو دەچێت لەگەڵ قیادەی مەرکەزیدا کاردەکات .
هاوڕێکانمان پەیوەندییەکانی خۆیان چڕکردەوە ، یەکتربینین و کۆبوونەوەکان ڕێکوپێکییەکیان بە خۆیانەوە دی ، چەند مانگێک گفتوگۆ لەسەر پێکهێنانی ڕێکخراوێکی ماویستی نوێ کراو لە ڕۆژانی 1 و 2 ی ئایاری ساڵی
1972 دا کۆبوونەوەیەکمان لە ماڵی ھاوڕێمان ھوشیار شێخ محەمەد بەرزنجی لە گەڕەکی سابوونکەرانی سلێمانی سازکرد و ناوی کۆنفرانسمان لێنا ، کۆنفرانس بڕیاری پێکهێنانی ڕێکخراوێکی داو ، بەرنامەو پێڕەوێکی ناوخۆی پەسەندکرد و دەستەیەکی سێ کەسیی بۆ سەرپەرشتی کاری ڕێکخراوەکە هەڵبژارد ، (فوئاد قەرەداغی و ئەشرەف تاڵەبانی و سلێمان عومەر ) ئەندامی ئەو دەستەیەبوون و ، لەنێویشیاندا فوئاد قەرەداغی ئەرکی سکرتێریی ڕێکخراوەکەی پێسپێردرا .
لێرەدا پێویستە دان بەو ڕاستییەشدا بنێین کە هەڵوێستی ئێمەش کاریگەرێتی لەسەر توندبوونەوەی ناکۆکییەکە هەبوو . هەلوێستی ئێمە کە دەتوانم بە چەپڕەویی منداڵانەوەسفی بکەم گەیشتە ئاستی ڕەتکردنەوەی هەستی نەتەوایەتی وەک واقیعێکی بابەتی ، کە لە ناونان و ناسنامەی ڕێکخراوەکەماندا ( ڕێکخراوی مارکسی لێنینی شیوعییەکانی ئێراق ) ڕەنگیدایەوە و ، ڕەنگە ئێستا خاڵیکیتر بۆ پارسەنگی ڕووکارە کوردستانییەکە زیادبکات . دوای هەڵوەشاندنەوەی ئەم ڕێکخراوەش ، چەند هەڵسووڕاوی سەرەکیی ئەم ڕێکخراوە بە باڵی وحدە القاعدە ی قیادەی مەرکەزیەوە پەیوەستبوون .
[1]