سیاو ڕێحانە دلۍ ترازیەو هۆرسەنگنای (نەقدی ئاگا) یەنە
بەشۍ: یەکەمە
شناسە:
سیاو ڕێحانە، نامۍ کتېبێوی ڕۊمانی (داستانێوی درێژ) یەنە کەمامۊسا حەمەڕەزا بەهمەنی بە هۆرامی نویسەن، (141) لاپەڕێن و (500) پوشینېنە، ئەڼازەو (6x8.5) ئینچێ. ڕوو بەرگش بە بنجېو سیاو ڕێحانی سەراوێزو خنجیلانە و وەڵاتی، ئاراستە کریان. ساڵەو (2018ز) ی، جە چاپخانە وگەنجو، سلێمانی چاپ و وەڵا کریانەۆ.
سپاسنامە وەڵینە و نویسیاری، لاپەڕەکاو (4-7) یش گرتەنە ڕەو، کاک مۆقەدەمی لهۆنیچ، پېسە دۆسێوی، زەحمەتو پۊرە لوایش کېشان و جەلاپەڕەکاو (8-10) یەنە، سەرنجو وېش، ئاراستە کەردەن.
سپاس پەی هەردویشا نویسیاری و، ویراستاری_ کە پېسە باقیتەرو دڵسۊزا وهۆرامانی، هەنگامێوەی پتەوەشا پەی گەشەدای بە ئەدەب و فەرهەنگو وەڵاتی هۆرگرتێنە کە گرانبەهاو یاگە دارەنە. منیچ، بە وېم ئیجازەم دا، هۆرسەنگنایێوی سەردەسیم جە سیاوڕێحانەی کەردەبۆ؛ هەرچند ئی هۆرسەنگنای منە، گردو کۆنجو قۆژبنەکاو هۆرسەنگنایێوی زانشتی وردی مەوشکنۆ و تەنیا شۆڵە سەرو چن دیمەنێوی تایبەتی وزۆ کە لامەوە شایستەو باسی و ئەرمانای هەنێ، کە ڕەنگا نەقدە کەو من، تۆزێ جیاوازیێش با چەنی ئا (نەقد، ڕخنە، هۆرسەنگنا) یا کە تائیسە سەبارەت بە سیاوڕێحانەی، چەمم پەنە کەۆتێنێ.دیارا، هەرکەس جە دیدگاو وېشەۆ، دیدەبانی کەرۊ.
وەرکوڵ:
واچیان: ئەدەب، بەیانی ناسک و، بەرزو، ئەندیشەیا، داستانیچ پېسە یۊ جە بەرجەستەتەرین شێوازەکاو ئەدەبی، متاوۆ ئی کارە گەۆرەیە (بەیانو ئەندیشە و هەستی) ، بە سەرەنجامی دڵنشین و پەسەند، بېیاونۆ.
من، پاسە ویر کەروەوە کە: کاک ڕەزا بەهمەنی، جە داستان و، سیاوڕێحانەیەنە، سەلەمنانش کە هۆنەرمەندەن.چوون تەنیا هۆنەرمەند متاوۆ داستانەکەیش جۊرێۆ کۆتایی پەنە بارۆ کە، وانەری وزۆ چېرو کاریگەری، چ ڕەۆتو ڕاینەو، چ، نەتیجە گېریەنە. زیاتەر چانەیچە، ئاکامو داستانەکەیش، شۆکێوەی ئەرە چڵاکنەی چامنۍ، بەرۆنە دلێ قووڵایی دڵو ۋانەری ئاگای، کە: فاڕو گۆڕش مارۆ ملەرە، یا لایکەم، وانەری بەرۆ ویرێرەو وزۆش شکە!
دیارا شکە سەرەتاو ئەلفباو فەلسەفەیەنە کە ئینسانی وزۆ دلێ بەحرو چوون و چرای و ئی چوون و چرا نە، کە سەرەنجام، ئینسانا، بە یەقین و دڵنیایی مېیاونۆ، دڵنیاشا کەرۊ کە جە دوە ڕیانو شک و یەقینېیەنە، کام ڕای هۊرچنا کە ڕای درۆستەرەنەو، ئا ڕانە کە ئی یەرە ڕەچەڵەکە دلێشەنە ڕەنگشا دانەۆ: (ئاوەز، ئەندېشە، دانش) ، کە سەرمایەو پېشکەوتەی و وەشبەختی ئینسانی و کۊمەڵگایەنێ.
ئا شۆکێ جە سیاوڕێحانەنە، وانەری چڵاکنۆرە، ئاکاموو ئا دەرسا (وانا) نە کەجە دوە تۊ کتېبەکاو وانگاکانە، کتېبخانەکانە، یا دیەی و ئەزمون کەردەی ڕاو ڕەوشتو شاریگەری جە کۊمەڵگاکانە وانایبێنێماو ئەزمونما کەردێبێنێ وکارشا وەنە کەردێبێنمێ و پەند و ئەی دەرزەما چەنە هۊرگرتێبینێ، یۊ چانیشا ئینە بۍ کە: جە بەخشایەنە، لەزەتێو هەن، کە جە تۆڵەو کینە بەرێنە نېیا. دیارا، ئا وانە، سەدها جارێتەر بە شکڵوو شەمایلێتەرێ، وانابێماو وبە کردەوە، چەمما پەنە کەۆتەبێ و، ئاکامەکەش، لاماوە پەسەند کریابێ و چەقابێنە دڵما. پۆچی جەهان بینی ئېمەش، مەبەسم ئانێنێ کە بە دڵ موانا و، ملا شۆنەو واقێعیەتەکارە، بە باری خاسەرە واڕایبێنمێ و، دڵنیایش کەردێبینمی. باکورەکوو پەیامو سیاوڕێحانەی، بەروزوو:
جە دانشوو فەلسەفەیەنە، باس جەدەورو تەسەلسولی کریۆ، کە ئەچی باسە قوڵە فەلسەفییەنە، فەلسەفە سەلەمنۆ کە :
ستەمکاری، بە ستمکاری، کوشتەی، بەکوشتەی و چارە سەر نمەکریۆ. ویرکەردەی، یا کردەوەی دەقاودەق نیشاندای، جە وەراوەرو قەتڵێ نەفسێویەۆ، چارەسەریێوی کۆنەو، بۍ بەهاو، دماکەۆتانەن، یا کریۆ واچمێ: لایکەم، پەی ئی دەۆرو زەمانەیە، تەنیا هینوو مەژگێوی دما کەۆتەیو خێڵایەتیا وگېڵۆوە پەی دەورەو جەردەئی و، ئا سەردەما کە دزو درۆزن ڕابەندان وزێنېرە!
چی دەۆرانەنە، ئێتر ئاوەز و زانشتوو ئینسانی هامچەرخی، تۆڵەی بە تۆڵە ، جواب نمەدۊوە.ئەر جە وېیەردەنە زادمانێوی هەڵێوش کەردەبۆ، زادمانی دماین نمەتاوۊ بە وېش سەلەمنۆ کە پی دەورە باتڵەیە، درێژە بڎۆ. وېیەردە وېیەردەن و، ویرو ڕای تازە، ئێتر پەسەندش نمەکەرۊ. ئەر ماماو من، پەی ئینەیە چەمو گاوەکېش نەدا، سەرو ئەساسو ویرو باوڕیوی پوچی کە باو زەمانی بېیەن، دەگاو دەگا ، لواینە لا فڵان مەڵای و کاسەماسېوش پەی بەردەن تاکو مامۊسا دۆعاو چەمە زەخمی پەی گاوەکېش بنویسۆ، ئیسە ئێترکوڕەزاو کناچە زاکېش کە دەرەجەو دانشگایشاهەنو ئاوەز و دانششا چەنی هام دانشگایاو دنیای پېشکەوتەی هەمترازا، خوەشا مەی پی جۊرە فکرو کردەوا کە تایبەتێ بېیېنۍ بە کۊمەڵگا بەرە بینیاو، بۍ ڕاو بانەکاوە!
ئیسە، شارو دەگا، یەکسان مەتاوان جە دەسکەۆتەکاو زانشو دنیای پېشکەۆتەی بارە گېراو، چەمېشا کریاوەو، ئاوەز و زانشتشا گەشە پەنە بکەران.
ئەر ئېمە دمای سەدها ساڵا، هیشای شۆنەوتۆڵەیەۆبیمێ، ماناش ئانێنە: ئاوەز و دانش و مەنتێقما بە بەراورد چەنی دوەسەد ساڵێ چیوەڵتەری کە جە گردو هۆرامانېیەنە، دە کولکە خوندەوارێ میرزالێ نەبېیېنۍ، دیارا زەمانی و زانشتی و ئاوەزی، نەتاوانشا ئاڵو گۆڕێۆما بارا ملەرەو، هیچ فەرقێوما نەکەردەن! کە ئینەیە ماچاش پەنە یەخبەندانو مەژگی!
چی یەخبەندانە فکریەنە، بېژگە تەقاسی و، تۆڵەی، نمەتاومۍ بە چېوێوی خاستەری و، ئارۊینی ویرکەرمېوەو، چەنەوېیەردەی و، بەخشای و، وێ ئەرەپڕچنای جە داب ونەرێت و، کەلەپوری وەرەچەم تەنگانەی، چېوېتەر نمەی زەینمارە.چی هۆرسەنگنای داستانە ئاشقانەیەنە، داخەکێم من، ناچارەنا پەلاماڕێوە بەرو پەی بڕێۆ چا ویرە مدراو، چەق بەستەو، ئەرەڕېزایا، کە جە ڕوەو عەوامفەریبیەوە، مەژگو خەڵکی دەرس نەوان و فەقیر وهەژاری شۆراوە، یا بەشێوێۆ جە شێوە تایبەتەکاو وېشاو، ئا ئایینیە کە کەردەنشا بە دوکانو درۆو دەلەسەی و، وەسیلەو عەوامفەریبی، گەرەکشانە سەلەمنا کە ڕازو نیازشا چەنی ئاسمانا هەن و، هیچ کەسێ تەر بېژگە ئاڎیشا مافو ئانەیشە نیا، سەبارەت بە پندار وگفتارو، کردارە درۆزن و پڕوزنانە کاشا ک تاکو ل باس کەرۊو لچ ترەکنۆ؟
ئەر یۊ جە باپیراو من، زەمانێۆ بە هەرجۊر، بەدەسو باپیرو هامساکەیم بە ئیرادە، یا بۍ ئیرادە کوشېیان، منیچ مشیۊ بە دابو نەرێت و ڕاو ڕەوشتی خێڵایەتی و تایفەگەری، کە جە ئاینێوی تارێخ تەمامیای تەرەۆ ئامان و ، وەڵاتوو منش داگیر کەردەنوو، نیاکانێم کوشتێنېشو، ئەداو واڵەش بە دێل بەردەناو ورەتەی و ئەسایش پنە کەردێنێ و، جە درێژەو سەدها ساڵێچەنە بېیەن بە فەرهەنگو کەلەپور ومن ، حکمو قەساسی، تۆڵەی بەرو ڕاوەو، منیچ کەسێۆ چاڎیشا بکوشوەوە تاکو واچام پەنە غیرەتی و، ئازا و جوانمێر.
ئاخرئەر زارۆڵیۆی نا باڵقی (12 یام 13) ساڵە جە ڕوەوکەمفامی ونەزانیەۆ بۍ ئیرادە، بەهۆرکەۆت، جە وەختو گەمەو کێڵە کەردەیەنە، بی بە هۆکارو مەردەی دۆسە وەشەویسەکەیش، چی مشیۊ کریۆ زیندان تاکوبۊ (18) ساڵە و ئینجا ئادیچ بکوشیۆ؟ خۊ بە بکوشېیای ئێدی، ئاد زیندە نمەبۊوە؟
ئیگەرە کەردەیە، جە بازنێوی بینیاو بۍ بەرە وپەنجەرەنە و، بۍ دەرەتانەنە، چیی و، تاکەی، مشیۊ، بازمێ بە بازارگەرمی وېش، درێژە بڎۆ؟ ها؟ تاکەی؟
دیارا بەتاڵ و بێهودە و بۍ سەمەرا. یانێ مشێۆ کۆتاییش پەنە بارمێ و هەرچی زووتەر، دێرا!
کاک ڕەزای جە پەیامو سیاوڕیحانەیەنە، کۆتاییش ئاوردەن پی دەۆرو تەسەلسۆلە باتڵەیە.
ئێتر، ئاوەز و، دانش و، داب و نەرێتی خێڵایەتی، یا ئاینی میراتیی تارێخ تەمامیا و زادمانای وەڵینا، درۆس نېیا و نمەتاو بڕیار دەرو زیندەگی ئایندەی تایبەت و کۊمەڵایەتی و سیاسی و زادمانای تازا و هامچەرخابۊ.
کەیۆمەرس نیک ڕەفتار.[1]