نامۍ: عەبدولکەریم
نازنام: خەستە
نامۊ تاتەی: شېخ ئەبوبەکر
ساڵۊ پېڎابېیەی: 1793ز.
ساڵۊ مەرڎەی: 1860ز.
یاگۊ پېڎابېیەی: #خانەگا_ پاوە#
یاگۊ مەرڎەی: #خانەگا_ پاوە#
$ژیۋاینامە$
ئی شاعېرەما نامۍ تەمامەش: عەبدولکەریم کوڕو شېخ ئەبوبەکری، نازنامی شېعریش (خەستە)ن، بەپاو ئا بەڵگا کە ئینێ وەردەسمانە، ساڵەو (1793ز.) دلۍ دەگاو (خانەگا)ی جە شارو پاوەی پېڎابییەن، هەر ئەچاگەیچ یاوان پەنە. جە تەمەنو زاروڵەییشۆ لاو تاتەیشۆ خەریکو وانای بېیەن، دماتەر لوان دلۍ حوجرەو فەقیا. ئی شاعېرە پەی وانای و فېربېیەی فرەو ناوچەکانو هۆرامانی گېڵان. فەترێ جە (دەژن) بېیەن، دماتەر پەی ماوێ فرەی جە شارو پاوەی وانانش و ئەچاگەیچۆ لوان پەی شارو سنەی و وانایش تەمامنان، ئینجا گېڵانۆ پەی شارو پاوەی و خەریکو وانە واتەیۆ و ڕانموونی کەرڎەی خەڵکی بېیەن، دماتەر گېڵانۆ پەی زاڎگاو ژیوای وېش دەگاو خانەگای، سەرئەنجام ساڵەو (1860ز.) کۊچی دمایینش کەرڎەن.
ڕایۍ جیاوازۍ سەرو (خەستەی خانەگایی) هەنۍ، دلۍ یۊ جە بەیازەکانە نویسیان کە (خەستە) یۊ بېیەن جە سەیڎەکانو خانەگاو پاوەی، هۊنیارێ گۆرە و خاوەن ۋیر و هۊشێ بەرزی بېیەن.
موحەمەد عەلی سوڵتانی جە پەراۋېزو (حەدیقەی سوڵتانی) سەبارەت پی شاعېرەیە ماچۊ: خەستە هامچەرخو مەولەوی تاوەگۆزی بېیەن و تاکو ساڵەو (1849ز.) جە ژیواینە بېیەن و پەی ماوێچ جە شارو سلېمانی دەرزش واتەنۆ و سەرئەنجام گېڵانۆ پەی خانەگای و کۊچی دمایینش کەرڎەن و هەر ئەچاگەیچ بە خاکیشان ئەسپاران.
خەستە، یۊن جە شاعېرە ئاس بەرزەکا کورڎی، جە متەرەی شېعرانە دەسێ باڵاش بېیەن و شېعرەکېش فرە تەڕۍو پاراوۍ و شیرینۍ و ڕەوانېنۍ. گەرچی شېعرەکېش جەمۍ نەکریێنێ، بەڵام ئا هۊنیۍ کە چاڎیۆ جیامەنېنۍ و ئینێ وەردەسەنە، پلەو پایەو ئاڎیمان جە هۊڼایۆنە پەی بەرمەوزان.
چن نموونێ جە شېعرەکانو خەستەی خانەگایی:
چراخ ڕېش نەبۊ:
چراخ ڕېش نەبۊ، چراخ ڕېش نەبۊ
هەر سەرې وە دەرد سەودات ڕېش نەبۊ
خاطرێ وە نېش تۊ پڕ ئێش نەبۊ
وە ڕووی دونیاوە ئاسووڎە پېش نەبۊ
تێش نیشۆ مەودای پەیکان ژاراو
لێش هەرام بۊ خاو، چېش تکیۆ زوخاو
سیا بۊ چوون سەنگ ماندەی هەواران
خەستە بۊ وە دەرد پەی دووری یاران
دەستێ نەگېڵو نە سینەی صافت
چنگ نەڎۆ نە چین موشکین کڵافت
وە تیغ پڕ زام پارە پارە بۊ
ئاوێزان وە چنگ پای قەنارە بۊ
ڕېزە ڕېزە بۊ تواناش کەم بۊ
دوساخ پاوەند زەنجیر خەم بۊ
سا کە دووری تۊ ئاهر وست نە دڵ
دەست هۆرگرت نەگشت (خەستە)ی خار و چڵ.
چراغم دیدەت:
چراخم دیدەت، چراخم دیدەت
سەوگەند وە سورمەی دەوران دیدەت
وە ئەبرۆی وېنەی باڵام خەمیدەت
یاخۆ چوون هیلال حەق ئافەریدەت
وە زوڵف سیای پڕچین لوولت
وە باڵا چوون سەوڵ ڕەند نەوتوولت
وە گۆنای چوون شەم شەوان ئەفرۆزت
وە کرشمەو ناز عاشقان سۊزت
وە پەنجەی نازک حەنایی ڕەنگت
وە دیدەی مەخموور سیای سێوەنگت
وە نیگای ناگای وا دەکەی جاران
وە جیلوەی باڵات جە دەور بابان
ئەر (خەستە) بې تۊ شاڎی بویارۆ
خوڎاوەند باڵاش وە گڵ بسپارۆ.
چراخم ناشاڎ:
چراخم ناشاڎ، چراخم ناشاڎ
تا وە موژدەی مەرگ دڵ نەبۊ ناشاڎ
تاکە هیجرانت نەکېشۆ جەورم
تا یاسین وانان، نەگېران دەورم
تا دیدە نەشۆ چەنی باڵا سەر
نەگېڵۆ پەی من زایڵەی چەمەر
تا یاران پەی من نەکېشان فەریاد
شەرت بۊ مەیل تۊ نەدەروون وە باد
تا پێم نەوانان ئایەی وادەی مەرگ
تا بەر ناوەران نە تۊی جامە و بەرگ
تاکە مەردەشۆر نەشۆ ڕوم بەدەن
نەپېچامەوە وە تۊ تۊی کەفەن
نەنیام وە تابووت وە هەی داڎ هەی داڎ
شەرت بۊ مەیلو تۊ نەدەروون وە یاڎ
تا کە دڵسۊزان تەرمم نەوەران
وە سەرای گڵکۊم داخڵ نەکەران
تا کە تەنیا نیم نە تۊی یانەی تۊ
دڵ پڕ ئاخ و داخ دووری دیدەی تۊ
نەپۊشان وە سەنگ بەرکەرام جە یاڎ
شەرت بۊ مەیلو تۊ نەدەروون وە یاڎ
تاکە نەڕېزان وە سەر قەبرم خاک
تا نەوەزانیم یانەی تەنگ و تاک
تا خەستەی دەردت قاڵبش یەکسەر
نەدریۆ جە یۊ نەو یانەی خەتەر
تاکە گۊشت و پۆس، مەغزو ئیستخوان
چەنی خاک و خۆڵ ئامێتە نەوان
تا (خەستەت) سفتەی تارو نوور نەبۊ
شەرت بۊ مەیلو تۊ جەلام دوور نەبۊ
تا مووران نەوان وەزیرم دڵشاد
شەرت بۊ مەیلو تۊ نەدەروون وە یاد.
کوڵە شېعرێنە ماچۊ:
ڕوخسارش ڕەونەق ڕوبع مەسکوون دا
جەیران حەیران مەند شی وە هاموون دا
وەنەوشە سوجدەی خاڵش قەرز کەرڎەن
جەو بۊنە مودام کەچ کەرڎەن گەردەن.
ئەسعەد ڕەشید.[1]