نامۍ: موحەمەد
نازنام: زەنگەنە
نامۊ تاتەی: یوسف
ساڵۊ پېڎابییەی: 1820ز.
ساڵۊ مەرڎەی: 1883ز.
یاگۊ پېڎابییەی:
کەرکووککەرکووک
یاگۊ مەرڎەی:
حیجازحیجاز
ژیۋاینامە
مەلا موحەمەدی زەنگەنە؛ نامېش موحەمەد کوڕو یوسفی زەنگەنەین، نازنامی شېعریش (ڕەنجور)، بە ڕەنجوری شېخانی بەنامبانگەن. بەپاو ئا بەڵگا کە ئامێنۍ دلۍ دەسامان، ساڵەو (1820ز.) دۆر و بەرو کەرکووکی ئامان دنیا. فرەو ناوچەکانو کوردەسانی گېڵان شۊنەو وانای و فېربییەیرە، ماچان جە سلېمانی ودمی مەڵڵاییش وەرگېرتەن و ژیوایش دلۍ زاڎگا و ماواو وېشەنە گوزەرنان. ئاخر و ئۊخرو عومریشەنە ڕوەو حیجاز کۆتەن ڕا پەی بەجائاوەردەی فەریزەو حەجی و زیارەتو یانەو خوڎای. هەر ئەچاگە ئی پارچە هۊربەسېشە ڕېکە ۋستېنە و نیێنەرە. سەرئەنجام، هەر جە مەدینە ساڵەو (1883ز.) تەمەنو (63) ساڵینە کۊچی دمایینش کەرڎەن و هەر ئەچاگە بە خاکیشان ئەسپاران.
ڕەنجوری شاعېر، جە هوڼایۆ هۊنیایانە دەسێ بەرز و باڵاش بېیەن و هۊنییەکېش فرە ناسکۍ و تەڕ و پاراۋېنۍ، بەڵام دلۍ بەرهەمی شېعریشەنە تەنیا ئی پارچە هۊربەسۍ کۆتېنە وەرو دەسا، واتەنشا شېعرۍ فرېش بیېنۍ و جەمۍ نەکریێنێ.
نموونێ جە شېعرەکانو مەلا موحەمەدی زەنگەنە:
یاران نەمەندەن:
یاران نەمەندەن، یاران نەمەندەن
حەق جۊ حەق شناس تەحقیق نەمەندەن
خەلایق سککەی بې شەرتیش ژەندەن
تەحقیق نیشانەی هەزار و ئەندەن
ڕەسووڵ سەروەر، ئەمین ئەلتاف
فەرموودەی هوێش نەدارۊ خیلاف
سرایەت کەرڎەن فتنە و ئەفسانە
عەلامەت زوهوور ئاخر زەمانە
شېخان بې شوعوور، غافڵ نە ذکرەن
پەی جیفەی دنیا خەیلێ نە فیکرەن
عالم وە عیلم هوێش ناڕازیەن
جە مەکر و حیلە و کینە بازیەن
فەقێ فاقە و فەقر کەرڎەنش ئەسیر
کەرڎەن تەرک عیلم پەی خزمەت ئەمیر
کۆچەڵ کۆچشەن هەریەک پەی لایێ
هەرکام خەریکەن، بە تەمەڼایێ
دەروېشان دڵڕېش جام شەرابەن
پەی فسق و فوجوور دەروون کەبابەن
سۆفیان نا ساف دوور جە عیبادەت
جەڕای دینداریش بېیەن ئینابەت
خانەقا خراب جامعان چۊڵەن
مەنزڵان وېران هەر خاک و خۆڵەن
دەنگ عەداڵەت بڕیان جە زەمین
دنیا بی سەقەر پەی گەدا و مسکین
هامسا چەنی هەم دایېم وە قینەن
بێ مەیل و مۆبەت گۊشە نشینەن
(ڕەنجور) جە دەس گەردوون زەلیلەن
ئەی پەروەردگار، هەر تۊم دەخیلەن.
ماناکېش: ئەی یاران! پیای ڕاست و حەق ئەشناس نەمەنەن و
خەڵکی پێمان و بەڵېنشان ویرشیەنۆ و دیارەن کە نیشانۍ هەزار و ئاڼە ئاخر زەمانیەن. پېخامئاوەرو گۆرەو ئیسلامی درودو خوڎایش سەر بۊ، فەرماوانش کە جە ئاخرزەمان ئاژاولۍ و بۍ سەروبەرەیی پەرە مسانۊ، ئانېچە نیشانۍ ئاخرزەمانینۍ. کەچی شېخەکۍ، ئینێ ویرۍ دنیێنە و زانایان بە زانستو وېشان ناڕازیېنۍ و خەریکۍ فڕ و فېڵ و قینەبەرېنۍ، فەقی و فېروازۍ وازشان جە زانستی ئاوەردەن و بە وایەو ئی لا و ئۆ لای کۊچەڵکۊچشانە. دەروېشەکۍ بە ئومېڎو بادە و شەرابینۍ و سوفیەکان جە دینی بېزارۍ بیېنۍ و خانەقاکۍ کاولۍ و چۊڵ و هۊڵېنۍ، هاوارو داڎ و داڎگەری سەرو زەمینیۆ نەمەنەن و جەهان پەی هەژارانی بېیەن بە دۊزەخ و هامسا چەنی هامسای ناسازەن و (ڕەنجور)یچ دەسو ئی جەهانەیۊ وەڕەز بېیەن و هاناش پەی خوڎای بەردېنە.
ئەسعەد ڕەشید.
[1]