نامۍ: شېخ موعینەدین
نازنام: کاشتەری
نامۊ تاتەی: شېخ مەجدەدین
ساڵۊ مەرڎەی: 1795ز.
یاگۊ پېڎابییەی: کاشتەر_مەریوانکاشتەر_مەریوان
یاگۊ مەرڎەی: کاشتەر_مەریوانکاشتەر_مەریوان
ژیۋاینامە
شێخ موعینەدینی کاشتەری؛ نامۍ تەمامەش: شېخ موعینەدین کوڕو شېخ مەجدەدین کوڕو شېخ ئەبوبەکر کوڕو حاجی شېخ موستەفا تەختەیی مەردۊخین.
یەکەم کەس جە بابایاو نویسەرو ئی کتېبەیە، کە دەگاو (تەختە)یش جییائاستېنە و دلۍ ئاوایی (کاشتەر) کە ئینا (70) کیلۊمەتری پانیشتو وەرنیشتو (سنە)ی. نیشتەجا بېیەن.
موعینەدین، سەرەتا دلۍ دەگاو تەختەی وانانش، ئینجا دلۍ مەدرەسەکا کوردەسانیرە گېڵان. تاکو بە تەمامی شارەزا بېیەن. سەروەختو گېڵایشەنە بە خزمەتو شېخێ تەریقەتی سوورەبەردی یاوان و دلۍ کۊنیشتو موریدانە نیشتەنەرە و دمای ماوێ جە سەیر و سولووکی، گېڵانۆ پەی تەختەی، سەرەنجام
بە داواو خەڵکو (کاشتەر)ی، کە فرە بڕواشان پەنەش بېیەن، پەی ئا یاگۍ کۊچش کەرڎەن، ساڵەو (1795ز.) هەر ئەچاگە دنیاش جییائاستېنەو بەخاکیشان ئەسپاران.
شېخ موعین، زانێوە هۊرکۆتەو عاریفێ خوڎا تەرس بېیەن، جە شېعر نویستەینە دەسێ بەرزو باڵاش بېیەن و وېش دان قەرەو گرڎ جۊرە شېعرێ، بە تاییبەت شېعرۍ عیرفانی و مۊچیاری و ڕانموونی خەڵکی. نازنامی شېعریش (مُعینی)ی بېیەن.
شارەزایێ تەمامش دلۍ واچە فارسییەکانە بېیەن، چڼیین پارچە شېعرېش بیېنۍ، بەڵام چەنی داخۍ گڵېرۍ نەکریێنێ و دلۍ قۊمیاکانە فۊتیێنۍ.
چن نموونێ جە شېعرەکانو شېخ موعینەدینی کاشتەری:
تا کی ای دل.....
تا کی ای دل پایبند جلوەی دنیا شدن
لعبت نامهربان ڕا عاشق و شیدا شدن
ڕاە حق گُم کردە، در دنبال شیطان تاختن
پشت بە دین کردە، دنبال هوس پویا شدن
نابکاری تا بدانجا چون بهایم زیستن
مردمی ڕا ترک گفتن، سخت بی پروا شدن
ترک گفتن نابکاری ها و اعمال شنیع
توبە کردن، عفو حەق ڕا عاقبت جویا شدن
عُمر در غفلت گذشت ای دل دگر بیدار شو
حیف عُمری صرف کردن، تابع ئەهوا شدن
ئەی ( مُعینی ) حبڎا در سایەی حُسن عمل
مورد ئەمرزش خلاق بی همتا شدن.
بار دیگر .....
ئەنکە ما ڕا ز خلوت نابود
می برد تا بە جلوە گاە سُجُود
بار دیگر کە از سموم هلاک
ڕُخ بابیم زیر پردەی خاک
هم تواند بە امر کُن فیکون
ئەرد از پردەی عدم بیرون.
شېخ موعینەدین جە (کاشتەر)ەنە، بە یاردی هامقۊڵی خەڵکەکەی، مزگیێ و مەدرەسێ مەکەرۊوەو مامۊسێوە ئېژا و بە تەواناش جە هۆرامانۆ پەی مارۊن، فېروازۍ جە گرڎ لایێوە ڕوەش مەکەرانە، شېخ پەی وېچش تا دەسش دابۊ، دەرسش واتەنۆ و فەقیېش پەروەردە کەردېنۍ.
دلې بەیازێنە کە بە خەتو خودو شېخی نویسیان و مەنەنۆ، بەرمەگنۊن کە وانایش جە (قەرەداغ) تەمامنان، دامانو گرڎو لاپەڕەکانو بەیازەکەینە تاریخو ڕۊ و مانگېش نویستەن. پانەیرە بەرمەگنۊ کە جە ساڵانو (1759 تاکو 1763ز.) جە قەرەداغ بېیەن، بەشێ دمایینیش جە کاشتەر نویستەن و تاکو ساڵەو (1794ز.)، ساڵێ وەڵۍ کۊچی دمایینیش درېژەش پەنە دان.
سەرباشقەو شېخانی، شېخ عەبدولغەفوور (مُڎنب) کوڕو شېخ موعینی، پەی ساڵەو جە دنیا بەرشېیەی تاتەیش، ئی چن بەیتېشە نیێنېرە:
مُعین دین و دانش شیخ کامل
مُرید ڕاە حق با ڎکر و توحید
چو بست از دارفانی بار ڕحلت
ڕوان شد سوی کُوی خُلد جاوید
فراقش ناگهانی ڕنج بی حد
بە (مُڎنب) اندر این عالم چشانید
بە تاریخ وفاتش هاتفی گفت
(مُعین) ما بجنت شاد گرڎید کد.
ئەسعەد ڕەشید.[1]