بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: ئەسعەد ڕەشیدئەسعەد ڕەشید
بەشۍ هەشتەمە
بەعزێ بەڵگەنامۍ وەڵۍ ئیسلامی:
گەر بە چەمو سەرنجیۆ گۊزەرێ کریۊ دلۍ دەگاکاو هۆرامانیرە، خەبەرۍ جۊرا و جۊرۍ، هینۍ نزیک و دووری، تازۍ و کۊنۍ، مەگنا وەرو گۊشاما، هەواڵۍ چامنۍ سوودی مېژوویی تەمام گۆرەشان هەن، گەر بگنان وەردەساو قووتۍ نەدریان.
بەهەرحاڵ، چېگە مەتاومۍ چن شۊنەوارێ گەرچی کەمېچ بان، دیاریۍ بکەرمۍ کە تەواناو بەرۋستەی و ڕۊشنکەردەیۆ چڼەها بابەتاشا بان، بە دیاریکریایی ڕواڵەتە(زوانیۍ و مېژوویۍ و ڕامیاریۍ و ئایینی)یەکۍ.
یەکەم: سکێ (دراوێ) بە نامۍ (ئاداد)ی:
پارچە سکێنە جە ناوچەو هۆرامانی ئېزیێنۆ، دیمێش وېنەو ئافرەتێ فەرماندارېش ئینا سەرۆ و دیمەکەی تەرش نامۍ (ئاداد)ی بە ئەلفبۍ ئارامی نویسیان.
مېژوو دایوەنەی ئا سکۍ مەگېڵۊوە پەی دەمو ئاشکانییەکا، یام وەڵتەری.
واچۍ (داد = تات)، جە ئاڤېستانە بە ماناو(تاتەی) ئامێنە و حاڵی حازر ئی واچۍ بە عەینو مانێ جە هۆرامانەنە مەنېنەو جە زوانە ئەوروپاییەکاچەنە بە عەینو مانێ و عەینو گۊکەردەی بەکارمێ.
واچۍ (داد = تات) جگە مانا باوەکېش، بە ماناو (عەدالەت)ی، هەم بە ماناو (پەروەردە)ی و بە ماناو (سەرداری داڎپەروەر)یچ مێ.
ئامرازو(ئا)یچ جە ئاڤېستانە پەی زددایەتی بەکارمێ، پی حاڵە واچۍ (ئاداد)ی بە ماناو (دژ_تاتە)ی مێ، ئاڎییچە (ئەڎا)نە کە زوانی هۆرامینە(ئاداد) گۊکریۊو ئارۊیچ دەنگو (د) سوویانو بېیەن بە(ئادا) چەنی دەنگی قڵۊرو(ڎ).
پا حسابە پەیمان بەرمەگنۊ ئەچا دەمەنە کە ئا سکۍ دریێنە وەنە، ئا ژەنۍ فەرماندارە بیېنە، سەردەم سەردەمو حاکمیەتو ژەنۍ (ژەن سالاری) بیەن، ئینجا مەنۊوە سەرو ئانەی کە یاگۍ، هەم سەردەمو دایوەنەی سکەکۍ دیاری بکریۊن، ئانەیچ فرە نزیکەن کە پی شېوە دیاری کریۊن. بە گۊزەرکەردەی دلۍ لاپەڕەکا مېژوویرە پەیمان بەرمەگنۊن کە دۆڵەتی ئەشکانی، دەسەڵاتێ تیرەگەری و دەرەبەگی بیەن، قېخاو دەگێ وېش بە شاو دەگاکۍ دان قەڵەم، وەرپەرسو تیرە یام هۊزو ناوچێوە، یام چن ناوچێوە (شا) و ئا ناوچەیە بېیەن، ساڵانە سەرانەو ماڵاتشا پەی دیوانو شاهەنشایی بەردەن و فەرمانەکۍ شاهەنشای پېسە وېشا جابەجا کریێنۍ و فرەو سەرهۊزەکا یام سەرتیرەکا سکېشا بە نامۍ وېشاوە دێنەوەنەو دەسەڵاتی سەربازی وېشانەشان بېیەن. زیاتەریچ ئانېشا هەکە دەسەڵاتشان نزیکو سنوورو هامسایەکاشا بېیەن، یام سەردارو چن تیرێ یام هۊزێ بیېنۍ.
ئا جۊرە دەسەڵاتە تیرەگەرییە، سەرتاسەرو فەرمانڕەوایی یونانیان و هیلینیانە برەوش بېیەن، زیاتەر چانەیە، لاپەڕەکۍ مېژووی کۊنی هەواڵێ چامنە نیشانە نمەڎان کە ژەنێ بە نامۍ (ئاداد)ی بیېبۊو شاهەنشاو ناوچێوە بیېبۊ، پەوکەی تاومۍ بڕوا پانەیە بارمۍ کە (ئاداد)ە ژەنەو میرێ یام دەسەڵاتدارێ بیېنە، یام فەرماندارەو ناوچەکاو هۆرامانی بیېنە، پەی دڵنیا بیەی چانەیچە فرەش گەرەکەن، گەر پەیلوێکۍ وەڵتەریما وستۍ پەشتەو گۊشا.
وەڵۍ جیائاستەی، مەشۊ بزانمۍ کە ئا کەسە ئی سکېشە ئینالاوە، بە تاریفدای و نامونیشان، ئی زانیاریېشە دایمۍ پەنە، بەڵام تەمام دەسوەڵا نەبۍ چەنیما.
دووەم: قەباڵەکۍ هۆرامانی و تەنگیبەری:
قەباڵەکۍ هۆرامانی، نزیکەو حەفتا و چوار ساڵا چێوەڵی یاوێنۍ ئەوروپاو جە گۊڤارو
(Journal of the royal Asiatic society-1919)
بە درېژی و جوانی و ڕۊشنی باسو ناواخنەکێشا کە بە ئەلف بۍ ئارامی نویسیێنۍ، (مستەر کاولی) لەیەکۍ دێنێ.
دەنگوباسو ئی قەباڵا و ناواخنەکاشا و سەرچەمەو پېڎابیەیشان و یاگۍ ئېستەیۆشان و دەساودەس کەردەیشان، پەی چن جارێ جە ڕۊنامە کوردیەکاو کوردەسانو ئېراقینە، بەڕېز جەمال ڕەشید، هەم نویسەرو ئی بەرهەمەیە بە کوردی وەڵاکەردېنێ.
جە ئېران، کاک سوران سنەیی جە گۊڤارو (سروە)ینە ئانەو کاک (جەمال ڕەشید)یش دیسان بە نامۍ وېشۆ وەڵاکەردەبېوە، بۍ ئاگانا چانەی کە چن سوودش چانەو من گېرتەن.
ئېمە ناواخنو ئا قەباڵا چەنی چن سەرنجێ وېمان جە نامەو دوکتۆرانامەکەیمانە(ڕێبازی مێژووی زمانی کوردی)ینە بە درېژی وەڵاکەردەنۆ.
بە خاترەو پېویسی و پېوەڼی ناواخنو قەباڵەکا، دمای ئی بڕگەیە وېنێوە(فۆتۆکۆپی) لاپەڕەی یەکەم و دمالاپەڕەی، ئانەو مستەر کاولی، کە بە زوانی ئینگلیزیەن منیەیمېرە. بەڵام ئانەو (تەنگیبەر) و ئانەو(بزڵانە)ی هەڵای نەوانیێنێ، یام گەر وانیێباچۆ گەرەکشان نیەن بگنا وەرچەم. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید .[1]