بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ دواڼزەهەمە
2. مستەر کاولی، جە گۊڤارو شاهانەو ساڵەو (1919ز.)ینە، دەربارەو زوانو ئا قەباڵۍ کە بە (ئەلف بۍ) ئارامی نویسیان، پاسەش قەڵەم دان کە زوانەکەش زوانی (پەرثی)ن، شېوەو نویستەکەیچش سەیرەن، بە تەعرێ کە چن واچێوە بە چن جۊرێ وانیاوە، بەعزەجارێ چن پیتێ کە گونجنیێبان چەنی زوانەکەی، پاسە بەرمەگنان. بە ڕۊشەنتەری گەرەکش بېیەن پەنەمان بواچۊن کە (ئەلف بۍ) ئارامی، بە خاترەو چن (چۊکڵێوە) کە پەیش کریان، چەنی ئاوازو زوانو ئا دەمەو ئا ناوچا گۊنجنیان، تەماشەو ئی سەرچەمەیە بکەرە.
Journal Of the Royal Asiatic Society, 1212.
The Pahlavi Document from Avroman, By A. Cowley”
کاولی، سەرپاکو ڕەسەنی و ڕەچەڵەکو واچەکاو بنەچەشان، بەپاو پەیلوای و لەیەکدایۆ وېش دیاری کەرڎەن و هامشانو ئانەیچە مانای لېویێ جۊراو جۊرۍ پەی چن واچێ (ڕانویس کۊر)ۍ، (مانا ناڕۊشنۍ)ش ئاردەنۆ.
کاولی، دەسنیشانو واچۍ پارسی کۊنی و یۊنانی و ئاشووری و ئارامییش دلۍ زوانو تێکستەکېنە کەرڎەن، هۊرگېڵنای ئانەو کاولی، بە پامان و زامان چەنی پلارەو دەمەتەقۍ وېما چا ڕوۆ دمای ئینەیرە مێ.
3.د.خانلری (دوکتور پەروېز ناتل خانلەری_تاریخ زبان فارسی)
جە بەرهەمو (تارېخوو زوانی فارسی)نە، پاسە پەیش لوان کە زوانو دلۍ ئا قەباڵۍ هۆرامانییە، کە تارېخوو تۊمارکەرڎەیش پەی ساڵەکا (12-11)ی وەڵی زاینی مەگېڵۊوە، زوانو پاڵەوانێ بۊن، مەبەسش جە زوانو پاڵەوانێ، زوانی (پەرثی)ن، یام زوانو ئەشکانیەکان (د.خانلری_تاریخ زبان فارسی، ل- 25-252).
4. پروفیسور ئار.جی.کەنت، چی بەرهەمەشەنە:
Old Persian, Grammar Texts Lexicon, by Roland G. Kent Professor Emeritus
of Ind _ European Linguistics University of Pennsylvania. American Oriental
Society, New Haven, Connecticut,
پاسەش پەی لوان، شېوە زوانو دلۍ قەباڵەکا هۆرامانی، کە بە ڕانویسی ئارامین، ساڵەو (11-12)و وەڵۍ زاینی تۊمارکریان، شېوە زوانو (پەرثی= خالدی)ین، گەر شېوە زوانو میدیەکا نەبۊن، نزیکتەرین شېوە زوانەن بە زوانی میدیی.
5. د. جەمال ڕەشید، جە ڕۊنامەو کاروانی ژمارە (1) و ساڵەو (1983ز.)ینە، بە زوانی عەرەبی (ل 152-154)ەنە و جە گۊڤارو (ڕۊشنویری نۊ) ژمارە (106)و ساڵەو (1985ز.)ینە بە زوانی کورڎی و جە بەرهەمو (دراسات کردیە فی بلاد سوبارتو)نە (ل 62-65)ەنە بە زوانی عەرەبی و جە بەرهەمو (لێکۆڵینەوەیەکی زمانەوانی دەربارەی تارېخی وڵاتی کوردەواری)نە، بە زوانی کورڎی جە بارەو قەباڵەکا هۆرامانیۆ، بە تاییبەت ئانۍ هەکە تارېخوو نویستەکەیش پەی ساڵەکا (12-11)و وەڵۍ زاینی مەگېڵۊوە، هۊرگېڵناو ئانەو (کاولی)، پەی چوار جارا وەڵاش کەرڎەنۆ.
(پۍ) مەبەسو ناواخنەکاشا:
بابەتو دلېشان، ئەسای و ورەتەیەن، نامۍ ئا چېوەیە هەکە ورەشییانو نامۍ ئا کەسانە کە ورەشان و مسانان، یام ئەسانشا و ۋرەتەنشان، نامۍ شاهېڎەکا کە چاگە حازرۍ بیېنۍ و هاگاڎارۍ ئا مامەڵەیە بیېنۍ.
جە ناواخنو قەباڵەکانە، ئانېشا کە بە زوانی گریکی نویسیێنۍ، نامۍ (شا)کەی و نامۍ دەمەکەیشان چەنە بەرکەوتېنە، کەچی جە دمایېنېشانە، ئا جۊرە باوۍ نەمەنېنۍ، پەوکەی نامۍ (شا)کەیشان و نامۍ سەردەمی نامێنە.
ئەسای و ۋرەتەکەی ئینا ئاستو ناوچەیینەو مامەڵێوە گولانەن، کە شایانو ئانەیە نیەن بلۊنە داڎگا، یام داڎگاش چەنە هاگاڎار کریۊن، چوونکوم بییەی نامۍ (شای) جە قەباڵێ چامنېنە پەی ئا (باو و برەویە) و ڕاوڕەسمەیە مەگېڵۊوە کە (میرزای بنویس=کاتب) جە خەڵکیش وەرگېرتەن و فېربییەن و دەسش ئامانەرە پەنەش، چوونکوم گەر پاسەنەبییێ جە سەروکڵاو و ئەشکانیەکاچەنە ئا باو و برەوە نەفاڕیۍ، هەر پېسە قەباڵۍ یەرەمەنە بە ڕۊشنی دیارەن، ئا باو و برەوە نالەبارەیچە بە یاوانەو من جە یونانیەکاوە مەنەن جیا. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]