بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: ئەسعەد ڕەشیدئەسعەد ڕەشید
بەشۍ سیهەمە
واچۍ هۆرامانی جە چېشیۆ ئامێنە؟
سەرچەمەو واچۍ هۆرامانی؟
واچەکۍ ، چکۊوە ئامێنەو سەرچەمەش چېشەن، چن کەس و نویسەرێ ڕایۍ جیاوازېشان هەنۍ.
چڼین نویسەرۍ و پەیجوورکارۍ، لەیەکۆدایۆشان پەی واچەکۍ کەرڎەن، کە ئەنجامگیرییەکەشان شایانو ئانەی نېیەن، کە وانەری ئەنەیاوا، دەسگېرۊ سینەوە پەیشان؟
چن کەسێشان، پاسەش پەی لوێنۍ، کە واچۍ هۆرامانی جە واچۍ (ڕمان_رمان)ی عەرەبیۆ ئامێنە؟
بەعزێتەر، پاسە یاوانە کە واچۍ (هۆرامانی)، جە واچۍ (ئاورامان)ی ئامێنە، کە بە واتاو (لەم هاڵی)، یام (برسی) سۆرانی مەی، سەرچەمەو ۋیرلەکېشان چانەیۆ ئامێنە کە ناوچەو هۆرامانی سەمەرو بەروبوومش کەمەن، خەڵکەکەش کەم دەسو ئاتاجەن؟
چن کەسێتەر، بە ویرێوە ساڎە و پووچەڵ، لوێنۍ شۊنیشەرەو ئەنجامگیریێ بېماناشان ئاردەن، ئەپېسە:
ناوچەو هۆرامانی چوونکوم سەختەن، خەڵکەکەش میانو چن کەشێنە مەژیوان دوور جە ناوچەکانو تەری، ئینێ گۊشەگیرینە، پەوکەی واچەکۍ بە واتاو (هۊرئامای) مەی، یانی جە خەڵکی ڕەمێنۍ و دوورۍ کەوتېنێ؟
بەعزێتەر ماچان: خەڵکەکەش ئایېر پەرەس بېیەن، پەوکەی نامۍ (ئاورمان)ی نریان.
چن پەیجوورکارۍ تەرۍ ماچان: کاتێ ئەسکەڼەر هۆرامانی مەگېرۊن، مەکەرۊش بە زیڼانێ فرە گۆرە، ئیتر پېسەنە خەڵکەکەش هۊرئامابۊو دوورۍ کۆتېباوە جە خەڵکی تەری، پەوکەی نامېشا نیان (هۆرئامان). ئېمە نیەنمۍ چەنی ئا پەیلوا وەڵینا، چوونکوم ناوچێوە گۆرەی پېسە هۆرامانی نمەکریۊن بە زیڼان، گەر زیڼان ئەپاسە گۆرە و فراوان بۊن، گرڎکەس حەزش چەنەکەرۊن.
ئینە چیلاوە، چەولایچۆ هەرگیز نامۍ (ناوچێ، دەگێ، دەرە، دەشتایی، زەمین)ی پا جۊرە نمەنریان، کە نزمی و جۊرێ جە کویلایەتیش پۆوەن.
نامۍ یاگۍ یام ناوچەی بە نامۍ (پاڵەوان، زانا، دانا، کەسایەتیێ ئایینی، ئابووری، ڕامیاری) نریان.
واتێوە دلۍ هۆرامییەکانە باوەنە (ماچی زیڼانو ئەسکەڼەریا)، سەرچەمەو قسەکۍ چانەیۆ ئامێنە هەکە (ئەسکەڼەر نەتاوانش هۆرامانی بگېرۊن، پەوکەی ویرش جە ڕێوەتەرۍ کەردېنۆ پەی زەلیلکەرڎەی هۆرامییەکا)، جە بەرو هۆرامانیۆ زیڼانێ گۆرەش وەشکەرڎەن، سەرو مەرزو مېیانو (عېراق_تورکیا) بە نامۍ (ئەورامن)، هەر هۆرامیێ بەرو هۆرامانیۆ دەسگیر کریێ، ڕەوانەو زیڼانو ئەسکەنەریش کەرېنۍ جە (ئەورامن)، هەتا مەردەی چەنەش مەنېوە.
نە بەگی مانون، نە تەیمووری لەنگ
هیچ کەس هۆرامان، نەگېرتەن بە جەنگ
غەیرەز خان ئەحمەد، بەگلەری خانان
ئاڎیچ بە حیلە، گرتەن هۆرامان
یەکەم تەگبیرێ پەی ئەسکەڼەری کریابۊ، ناستەی یەکیەتی گەلانو ئێرانی، ئاڎیچ بە زیڼەکەرڎەیۆ گیانو ناوچەگەری و هۊزگەری و زیڼەکەرڎەیۆ (خواڵە) گولانا دلېشانە. یەکەم هەنگامش ۋڕنای بنەماو دینی هامبەشی مېیانو گەلا ئێرانینە، سانسورو ئایینی زەردەشتی و گېرتەی و ڕاوەنییای مەڵڵا زەردەشتییەکاو سۊچنای کتېبەکاشا (ئاڤێستا).
هەرپاسەشەکەرد، کتېبە زەردەشتیەکۍ کە سەرو هەزارەها پۊساوە نویسیێبېنێ، سۊچنێ و مەڵڵای زەردەشتیشان پەی دەرمانی ناست. دمای ئا کارەساتیە کە ئاردش ملوو زەردەشتیەکارە، مەڵڵا و پیرۍ زەردەشتیۍ پەی بەرکەرڎەی گیانو وېشان، وېشان یاونان دلۍ مەڕ و قوژبنەکانو هۆرامانی، ئاگە بی بە ناوچێ ئەمین پەیشان، یانی هۆرامان بی بە حەشارگێ پەی (ماگایان)و زەردەشتی، یام پیرۍ (ئاهورامەزدا)ی. ئامای زەردەشتییە هیندییەکا پەی حەجی و زیارەتو (پیرشالیاری زەردەشتی) جە هیندستانۆ پەی هۆرامانی و مەنەیۆ چن حەکیمێ هیندی زەرەدەشتی جە هۆرامانی تەختەنە، ئانەیە سەلەمنۊ.
بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]