بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ پەنجا و چوارەمە
-ئوممی یام عەوام:
فرەو خەڵکو هۆرامانی چی تۊیەنۍ، خەڵکە هەژار و نەداراکە (هەرمانبەر، هیتیار، کاسب) ئۆسا شۊنکۆتەو چوار تۊکەی تەری بېنۍ، بەڵام چی ساڵا دمایینە تۊو ڕۊشنویرا و خوڼەوارا پېڎا بی، ئیتر شۊنکۆتەو دەسەڵاتدارا کەمتەر بییۆ.
بېگومان مېیانو ئی دوە تۊیەنە، تۊیێ تەر هەن کە تاکە کەسینۍ، یانی بنەیانەیی نېیەنۍ، ئاڎیچۍ (میرزا و قېخا) و چن کەسێ دوڵەمەڼۍ.
-جیاکەرەوەکا (تاییبەتتمەڼیەکا) و هۆرامی و هۆرامانی:
خاک و خەڵکو هۆرامانی، فرەو چېوانە جیاوازېنۍ، بەعزە چېوێ چاگە هەنۍ و یاگەکاو تەرینە نېیەنۍ، چن کاڵێ جیاوازۍ، باو و نەریتەکۍ، واردۍ، هونەرو بیناسازی و هونەرو گۊرانی واتەی:
-سیاچەمانە:
سەڎاو حەزێ، وەشەویسیێ، خەمێ، وەراوەرو هۆرامانی و مەعشوقەکاشا بەرش ۋزان.
-سانو هۆرامانی:
هەرچن واچەکۍ بنەچەش عەرەبییەن (سلطان)، بەڵام ڕەنگ و بۊی هۆرامیش گېرتەن، بە واتاو دەسەڵات و فەرمانداری هۆرامییەکان پەی هۆرامانی.
-کڵاشۍ هۆرامیۍ:
پاپۊشێ هامنېیەن، دەسکەردو هۆرامییەکان، هەر پەوکەی پاسە ئەشناسیان.
-پیر و پیرشالیار:
واچێوەنە، پەی زانایا و پیا ئایینیەکا بەکارئامێنە جە هۆرامان.
-پۊشاکی هۆرامی:
پیای هۆرامی بە پۊشاکەکەیشەرە مەشناسی وە، چۊخەڕانکش پۊرەو مشکیە سەرەشۆ، کڵاشۍ پاشەنە، ئینەگەر وەرزو هامنی بۊن، گەر زمسانیچ بۊن، ئانە فەرەنجی و پاڵێ یەمەنیۍ و پووزەوانۍ کەرۊنە، ژەنیچشا کڵاوزەڕە بەسۊن کە بە چارەوانە یام گېلگېلۍ مەڕازنۊشۆ و چېرو چەناکەیشەنە گیرش کەرۊن، چەتفە وزۊ سەرو شاناش و پاڵێ کرمەکدارۍ کەرۊنە.
-ۋەزی هۆرامانی:
ۋەزی جە هۆرامان و بەشێ ناوچەکانو تەرو کوردەسانینە هەنۍ، بەڵام ۋەزی هۆرامانی تۊکڵ ناسکۍ و تامڎار تەرېنۍ، ئانەیچ مەگېڵۊوە پەی سازگاری ئاو و هەواکەیش.
نانی هۆرامی:
نانێ ناسکەن، هەمیرەکە سەرو (پنۍ)وە پەچیۊن، بە (ساج) برېژیۊن، گەر ئاردەکېش گریکدارۍ بان، ئانە فرە بە لەزەتەن، لەزەتی تەرەن گەر بە گەرمی، چەنی تەڕە پیازا و دۊی تازەی بۋریۊن.
چن واردێ تەر هەنۍ کە فرەتەر جە لاو هۆرامییەکاوە ئەشناسیێنۍ، پېسە (گېتەمەژگۍ، خەپلۍ، شلکینۍ، کېلانۍ، لەپارۍ، لەپۊرتی، کوتە، هتر).
-ساناڵۍ:
تەختانیێ لاگیریان، بە قیاسو (15-30م2)، بە هەڕەی گرېکدارە بە (سیرەکۊڵۍ) ناواش، دمای ئانەی وشکە بۊوە، پېسە کونکرێتی سافیش پەنەمێ، پەی وشک کەرڎەیۆ (هەڵووچا و هەنگوورۍ و شېڵانا) و میوەکاتەری بەکارمێ.
-ۋەزەبان یام شاڎیانە:
جارا، جە کاتو شاڎی و وەشینە، کاتو گېڵایۆ کارەوانی و گېڵایۆ حاجیا یانەو خوڎای، یام خاسبییەیۆ نەوەشێ، هەم جە کاتو یاوای کەسێ بە دەسەڵاتی، پېسە (سان)ی، یام (خان)ی، یام جە کاتو ئیجازەو مەڵڵایی وەرگېرتەو فەقیا خانەقاینە، سەرو بانەکاوە، وەزیشا بەخشێنێ خەڵکیرە. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]