بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ شەسس و حۆتەمە
چوخەڕانک بە چوار قوناغۍ وەش کریۊن:
1-قوناغەو شتەی و پاککەرڎەیۆ مەرەزی یام پەژمەکەی.
دمای شتەیۆ و پاککەرڎەیۆ و بژارکەرڎەیش، بە ئامېرێ شیشکەراوە کە پەنەش ماچان (شەی)، ئاڎیچ بەرهەمێ دەسی خەڵکەکەیەن، دمای شیکەرڎەیۆ کریۊن بە دەسپېچ.
2-قوناغەو ڕېسای:
مەرەز یام پەژمەکە کریۊن بە یەرۍ بەشېۋە، دوۍ بەشېش بە تەرزێ باریک ڕېسیۊ پەنەش ماچان (تان)، بەشەکەی تەریچش کەمێ قایېمتەر ڕېسیۊن، پەنەش ماچان (پۊ)، دمای ڕېسای (تان) و (پۊ)ی، بە جیا کریان بە (گرۊڵیە)، گرۊڵیەو (تان)ی دوۍ تاڵۍ و گرۊڵیەو (پۊ)یچ یەک تاڵەن.
3-قوناغەو نیایۆ:
چی قوناغېنە چن کوڵەدارێ کە پەنەشان ماچان (هەڵاوەچۊ)، بەشو سەریشان دوە لەپەن، درېژیشان مەترو نیمەن، بە درېژی (30-33)گەزا کۋاشارە، (گرۊڵیەو تان)ی ماژەڼا دلۍ (سرېشېرە) پەی ئانەی زیاتەر پتەوە و لووسە بۊن، سەرو هەڵاوەچۊکەیرە درېژەشکەراوە، دمایی کۊشکەراوەو بەراش پەی لاو جۊڵای.
4-قوناغەو چنیەی (قوناغەو کەرڎەی و کۊتدای):
چی قوناغېنە، ئا ڕېسە ئاردەنشا پەی لاو جۊڵای (تان)ەکەیش سەرو دەزگاو جۊڵاییەکەیرە کە پەنەش ماچان (پاچاڵ) درېژکەراۋە، دیارەن ئا دەزگا گرڎ پېداویسیێ جۊڵایی (خەڕەک، مەکۊ جۊڵای، لوولۍ، دەفە، شانە، پردەڵە، ....هتر)ش چەنەن، ئینجا ئا ڕېسە کریان بە (پۊ) بە خەڕەک هۊرشکەران سەرو جۊرە لوولێ باریکۍ کە جە قامیشی وەشەشکەران، ۋزیۊنە دلۍ (مەکۊ)ی، ئیتر جۊڵاکە بە جووڵەو هەردوۍ دەساو هەردوۍ قاچاش (پۊ)کەی بە تەرزێ ئاسۊیی منیۊ دلۍ (تان)ەکەی، تاکو چنیەکەی تەمامنۊ، چا کاتەنە پەنەش ماچان (گڵېمە)، گڵېمەیچ یەک بەرەنەو پانیش ئینا مېیانو (15- 20)سانتیمەترانە، بەرەکەیش تەسک کەراۋە بە خاترەو ئانەی ئا خەتېشە چەنە وەشکەران کە شېوەو گۊلا مرمانا، دماتەر کۊتشمڎان، دمای کۊتدای حازرەن پەی ۋراستەی.
2-کڵاشۍ هۆرامیۍ:
پاپۊشێ کورڎی ڕەسەنەن، بەرهەمێ پیشەسازی دەسین جە هۆرامان، فرەو ناوچەکانو کوردەوارینە ڕەواجش هەن، بەشێ جە پېڎاویسیەکا خەڵکی پەڕکەرۊۋە، تاریخو وەشکەرڎەی کڵاشی فرە کۊنەن، ئېتێ کڵاشۍ کە پەی پیرشالیاری چنیێنۍ بە دەسو ئۊساکەیش (قەلەندەر) کە یۊ بېیەن جە پیرەکا هۆرامانی، تاکو ئیسەیچ تاکێشا مەنەن، دلۍ یانەکەیشەنە هۊرشان گېرتەن، پا حیسابە کڵاش سەرەتا جە هۆرامانو ئۆ دیمیۆ ئامان پەی ئی دیمی، گەر سەرنجە بڎەیمۍ کڵاشە هۆرامیا و کڵاشا ناوچەکا تەری، پەیمان بەرمەگنۊ کە هۆرامییەکۍ وېشان سەرەتا کڵاشېشا وەشکەردېنۍ، یانی جە یاگێوە تەرۆ پیشەکەشا وەرنەگېرتەن، چوونکوم کڵاشۍ هۆرامانی جە هینۍ گرڎو ناوچەکا تەری خاستەرۍ و بە قیمەت تەرېنۍ.
شارەدەگاو تەوېڵۍ، کە ئیسە مەڵبەندێ گۆرەو بەرهەمئاوەردەو کڵاشین، فرەو خەڵکەکەیش ئۊسێ بە سەلېقېنۍ، ۋەڵینەکېشا (250) ساڵۍ چێۋەڵ فېرۍ کڵاش چنیەی بیېنۍ، کە سەرەتا کەسێ بە نامۍ (باباخاڵەکە)، نامبریا جە هۆرامانو ۋەرکۆتی فېرو چنیەی بېیەن، دمایی ئامانۆ پەی تەۋېڵۍ، چاگە زارۊڵەو کوڕەزاکېش فېرۍ کەردېنۍ، ئیتر ۋەرە ۋەرە ۋەڵابییەنۆ.
کڵاش کەرڎەی بە چن قوناغېرە گوزەرکەرۊن، پی تەرزە:
1-قوناغەو پېکەنە گېرتەیۆ:
پېکەنۍ پەی وەشکەرڎەی بنە کڵاشا کەرەسێ بنەڕەتین، ئۊساو پېکەنا چەنی شاگرڎەکەیش گېراشاۋە، پەی گېرتەیۆ پېکەنا، پېویسشان بە پەڕۊی خامی هەن، کە جە (خامی کۊن، چېرچەفی کۊن، متیلە لېفی کۊن)ی بەرمەیان، پەی چن ساڵا ملۊ جورە خامێ تازە بەکارماران پەنەش ماچان (خامی بۊر)، ئا پەڕۋۍ پەی پېکەنا بەکارمەیان مەشۊم مادەو نایلۊنیشان نەبۊ چەنە، گەر چەنەشان بۊن، پەنەش ماچان (سرک)، دمای شتەیۆشان، فرېشان بە ڕەنگەی (کەۋۍ) و کەمێچشان بە ڕەنگەی (سوورە) خوم کەران، دمای ڕەنگکەرڎەی چېرو سەیېنە هۊرشا ۋزان تاکو ۋشکۍ باۋە، مەڵامەتو هۊرۋستەیشان چېرو سەیېنە، پەی ئانەیەن ۋەرەتاو کاڵېشا نەکەرۊۋە، ئینجا پەڕۋەکۍ بە درېژی (12سم) و پانی (3-4سم) دڕاشارەو پەنەشان ماچان (خشتەو پەڕۊی)، شاگرڎەکۍ پارچە پەڕۋۍ کۊنۍ مەوزان دلېشاو سەرێشاوە بە پانی (1سم) دەقۍ کریان، پی کارەیچە ماچان (پەڕۊنیای)، دمایی ئۊساو پېکەنەگیری بە (مشتۍ) کوۊشاو کەرۊشان بە (فتېلە)، ئینجا فتېلەکا بە (درەوشە) ۋڵە کەرۊن و دماتەر بە ئامېرێ دەسی کە هەر پەنەش ماچان (پېکەنۍ) فتېلەکا ڕیزۍ کەرۊن و بەپاو کوڵی و درېژیشان ڕېکېشان مەوزۊن، ئینجا فتیلەکا جە پېکەنەکۍ کەرۊۋەو کەرۊشان بە یەرۍ بەشۍ چوون یەکۍ، ئا یەرە بەشەیە سەرو یۊترینیۆ منیۊرەو بە تڼیی بە پەڕۋێ باریک کە پەنەش ماچان (درز) پېوەرە شەتەکېشان مڎۊ و مەبان بە تاکێ پېکەنۍ، هەر دوە تاکەکەیچ پېوەرە شەتەک مڎۊو مەبان بە جۊتێ پېکەنی، ئۊسای پېکەنەگیر چن ئامېرێ پەی کارەکەیش بەکارمارۊن، پېسە (مشتۍ، کوتە، درەوشە، پېکەنۍ). بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]