بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ حەفتا و دوەمە
12.ژیوای ئابووری:
هەر جە دېرزەمانۆ ژیوای ئابووری خەڵکو هۆرامانی سەرو چن پایێوە مەرزیانەرە، نەک تەنیا یەک پایە پېسە خېڵ و هوزەکا تەرو کورڎی، وەڵتەر پەنجېما کېشنا پەی ژیوای پیشەیی خەڵکو هۆرامانی، وانەری خاوەن سەرنج متاوۊ جە مېیانو بڕگەکا ئا باسەیۆ پەی بە ژیوای ئابووری هۆرامانی بەرۊن، بەڵام پەی زیاتەر ڕۊشنکەرڎەیۆ بابەتەکەی، بە کوڵی چېوهایێ تەر باسکەرمۍ:
کشتیاری کەرڎەی جە هۆرامان، دلۍ چن پارچە زەمینێ وەرتەسکینە کە مەگنا مېیانو زنجیرە کەشەکاوە، کە بە هۊکارو ۋاران و لاوی درووسۍ بیېنۍ، یام جە دامانو کەشەکانە، فرەوجاری یاگەکۍ ئڼە سەختە بیېنە، گاوهیتە وېش نەگېرتەن پۆشۆ، مەجبوور بە بېڵە یام بە زەنگەن کاڵانشا.
باخڎاری و ڕەزەدەیمی، بەشێ ژیوای ئابووریشان بېیەن، جە هەنگوورۍ و میوە هەمەڕەنگەکا، بەشێ فرەو خوراکی و دەرامەتیشان بەدەسئاوەردەن، ئانېچە جە پەنەۋازی وېشان فرەتەرۍ بیېنۍ، فاڕێنېشاوە پا کاڵاو چېوا کە چاگە دەسنەکەوتېنۍ، یام وشکېشا کەردېنۍ پەی زمسانی.
ئاژەڵداریشان کەرڎەن، زیاتەریچ (مەی، بزە، گاوە، کەڵەگاو)، سودشان جە شۊتی و بەرهەمەکاشان، تووکۍ و پۊس و گۊشت و شاخەکاشان گېرتەن، تەنانەت ئیسفاڎەشان جە سۆرو کەیشان پەی بنەو درەختاشان گېرتەن، پەی هیتۍ و کاڵای زەمینی، ئەسپ و هەر و هەسەرەشا پەی سواری و باربەردەی بەکارئاردېنۍ.
هۆرامان پېسە یاگە جوگرافیەکېش، مەڵبەندێ گونجیا بېیەن پەی بازرگانی، پەوکەی بەشێ جە خەڵکو هۆرامانی خەریکۍ بازرگانی بیېنۍ، کاڵاو خوراکشان بە کاروان بەردەن و ئاوەردەن، بەرهەمەکېشا کە جە ناوچەکاشانە بیېنۍ، کەردېنېشا بە وەجە (سلعە)و ورەتېنېشا، یام فاڕالېشا پەنەکەردېنۍ.
بەشێ فرۍ جە هۆرامییەکاچ شارەزێ و دەسڕەنگینۍ بیېنۍ و سەرگەرمۍ کارو پیشەو وېشان بیېنۍ، چ دلۍ دووکانەکاشانە، چ دلۍ یانەکاشانە، کڵاش و چوخەڕانک و مازڵۊخە و فەرەنجی و کەڕەک، کاری ئاسنگەری، چۊتاشی، بەڼایی، سەرتاشی، خەیاتی، گېرتەیۆ داو و دەرمانی جە دارو درەختی و گژوگیۋاوی، کارو جەڕاحی و گېرتەیۆ دەس و قاچی مەڕیای، ئینۍ بەشێنۍ جە پیشەکاشان کە سەرچەمەو ژیوایشان بیېنۍ.
بەشێ تەرېشان ڕوەشان کەردېنە وانای و جە مەدرەسەکانە خەریکۍ وەرگېرتەی زانست و زانیاری بیېنۍ، دمایی خزمەتو خەڵکیشان پەنەکەردېنۍ، ئاڎیچۍ ژیوای ئاڎیشاشا پېڎا کەرڎەن، بەشێ تەرشان خەریکۍ وێکەرڎەی هەنگی و پەروەردەکەرڎەیش بیېنۍ، بەشێ کەمېچشا خەریکۍ ڕاوۍ بیېنۍ و کەرڎەنشان بە پیشە.
مەشۊم واچمۍ کە ژەنەو هۆرامانی بەشێ جە دەرامەتو ژیوایش پېڎاکەرڎەن، بە ژیری و سەلېقە و دڵسوزی و دەسڕەنگینی وېش، شان بە شانو پیاو زاروڵەکاش کارشکەرڎەن و عارەقش متەن، خزمەتش کەرڎەن.
جە تاریخی تازەنە، نیمەو سەڎەو ویسینە، پاڵو ئا کەمە ئابووریێنە کە باسمانکەردۍ، هۆرامییەکۍ ڕوەشا کەرڎە وانای جە وانگا جۊربەجۊرەکانە، وانایشان فرە وەشمسیۊ، لاشاوە بە قیمەتەن، ئیسە بەشێ فرېشان کارمەندۍ دام ودەزگا میریەکانۍ و ژیوایشان پەشتی بە مووچەی بەسۊن، هۆرامییەکۍ پەی هەرمان و کاری نمەمەنارەو پەکەشا نمەگنۊ، برا سورانیەکېما واتێوە جوانەشا هەنە کە ماچا: (هۆرامیۍ سەرو تەۋەنۍ ڕەقېوە وېشان مەژیونان).
13.وېوەسی (خود کفائی):
دیاردێ، یام هەقیقەتێ ئاشکرا و بېوېنە، هەزاران ساڵېن تاکو ئیسەیچ جە هۆرامان مەپېویۊن و بەدی کریان و سەرنجەو دانشمەندا و هۊرکۊڵنەرا و ڕامیارا و فەرمانداراش کېشتېنە، باسۍ فرېش سەر کریێنۍ، یاگۍ قسەکەرڎەی و تۊکاری بیېنە، هەقیقەتێ کە ئارۊ زۊردارەکۍ و ملهوڕەکۍ پېسە چەکێ دەسش پەی بەران، بە وایەو پەشت ماڕای و بە چۊکئاردەی میللەتە هەژارو کەم دەسەکا، ئاڎیچ هەقیقەتو وېوەسین (خود کفایی).
خوڎای خالیق و میهرەبان نیازش چامنەبۍ، ناوچەو هۆرامانی بە جۊرێ خەلق کەرۊن، کە پەنەۋازییەکۍ ژیوای ئاڎەمیزادیش چەنەبان، ژیری و ئاوەز و بەهرە و سەلېقە و ئارامی و تەوانێوە چامنېچش دێنە بە خەڵکو هۆرامانی، کە بزانا و بتاوا بە ژیرانەو وردەکاری، ئا چېوە پېویسا بەکارباران و سوودشان چەنە هۊرگېران پەی ژیوای ڕوانەیشان، بە تەرزێ کە پەنەۋازیشان بە خېڵ و هوز و گېرە دوڵەتەکا چواردۆریچشان نەبۊن، تەنیا پەشتی بە وېشاو کاڵاو بەهەمەکا وېشان بەسان. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]